FARMAKOQNÓZİYA (yun. φάρμακοη -dәrman + ... – qnoziya) – әczaçılığın bir sahәsi; dәrman bitkilәrini, bitki vә heyvan mәnşәli dәrman xammalını vә onun bәzi mәhsullarını (efir vә piy yağları, qatran, ilan zәhәri vә ) öyrәnir. “F” terminini 1815 ildә alman kimyaçısı K.Zaydler tәxmini işlәtmişdir. Dәrman bitkilәrindәn istifadә qәdim Çin, Hindistan, Misir, Roma vә digәr ölkәlәrin xalq tәbabәtindә mәlum idi. Onlar haqqında ilk yazılı mәlumatlar qәdim Misir papirusunda tapılmışdır. Onlardan әn çox tanınmışı e.ә. 16–11 әsrlәrә aid olan vә 1875 ildә alman misirşünası Q. Ebers (1837–98) tәrәfindәn nәşr edilәn Ebers papirusudur. Bitki vә heyvan mәnşәli dәrman maddәlәrinin sistemlәşdirmәsi vә tәmizlәnmәsi cәhdini Qalen göstәrmişdir (bax hәmçinin Qalen preparatları). 20 әsrin әvvәllәrinә qәdәr dәrman vasitәlәri yaratmaq üçün әsas xammal dәrman bitkilәri olmuşdur. Müasir F.-nın әsas vәzifәlәri: F.-nın fitokimya bölmәsinin hәsr olunduğu dәrman bitkilәrinin kimyәvi tәrkibinin öyrәnilmәsi; tәbii şәraitdә dәrman bitkilәri ehtiyatlarının vә onların kütlәvi yayılma yerlәrinin aşkar edilmәsi, onların qәbulunun planlaşdırılması, toplanması, qurudulması vә saxlanması qaydalarının vә müddәtlәrinin reqlamentlәşdirilmәsi; dәrman xammalının normalaşdırılması vә standartlaşdırılması; bitki mәnşәli yeni dәrman vasitәlәrinin yaradılması. F.-nın mәlumatları әczaçılıq kimyasında istifadә olunur. Müasir dәrman vasitәlәri arasında bitki mәnşәli preparatlar 30%-ә qәdәr tәşkil edir. Onlardan istifadә olunması farmakoterapiyanın bölmәsi olan fitoterapiyanın әsasında durur. Bitkilәr, o cümlәdәn dәrman bitkilәri bioloji aktiv әlavәlәrin әsas komponenti kimi, hәmçinin әtriyyat-kosmetika sahәsindә, qida sәnayesindә vә texnikada (bitki yağları vә s.) istifadә olunur.
Azərbaycan Milli Ensiklopediyası
| Sərlövhə: | Azərbaycan Milli Ensiklopediyası, “Azərbaycan” xüsusi cildi (Azərbaycan dilində) |
| Nəşriyyat: | "Azərbaycan Milli Ensiklopediyası" Elmi Mərkəzi |
| Nəşr yeri: | Bakı |
| Nəşr ili: | 2007 |
| ISBN: | 978-9952-441-01-7 |
| Səhifələrin sayı: | 881 |
| Sərlövhə: | Azərbaycan Milli Ensiklopediyası, I CİLD |
| Nəşriyyat: | "Azərbaycan Milli Ensiklopediyası" Elmi Mərkəzi |
| Nəşr yeri: | Bakı |
| Nəşr ili: | 2009 |
| ISBN: | 978-9952-441-02-4 |
| Səhifələrin sayı: | 608 |
| Sərlövhə: | Azərbaycan Milli Ensiklopediyası, II CİLD |
| Nəşriyyat: | "Azərbaycan Milli Ensiklopediyası" Elmi Mərkəzi |
| Nəşr yeri: | Bakı |
| Nəşr ili: | 2010 |
| ISBN: | 978-9952-441-05-5 |
| Səhifələrin sayı: | 604 |
| Sərlövhə: | Azərbaycan Milli Ensiklopediyası, III CİLD |
| Nəşriyyat: | "Azərbaycan Milli Ensiklopediyası" Elmi Mərkəzi |
| Nəşr yeri: | Bakı |
| Nəşr ili: | 2011 |
| ISBN: | 978-9952-441-07-9 |
| Səhifələrin sayı: | 604 |
| Sərlövhə: | Azərbaycan Milli Ensiklopediyası, “Azərbaycan” xüsusi cildi (rus dilində) |
| Nəşriyyat: | "Azərbaycan Milli Ensiklopediyası" Elmi Mərkəzi |
| Nəşr yeri: | Bakı |
| Nəşr ili: | 2012 |
| ISBN: | 978-9952-441-01-7 |
| Səhifələrin sayı: | 881 |
| Sərlövhə: | Azərbaycan Milli Ensiklopediyası, IV CİLD |
| Nəşriyyat: | "Azərbaycan Milli Ensiklopediyası" Elmi Mərkəzi |
| Nəşr yeri: | Bakı |
| Nəşr ili: | 2013 |
| ISBN: | 978-9952-441-03-1 |
| Səhifələrin sayı: | 608 |
| Sərlövhə: | Azərbaycan Milli Ensiklopediyası, V CİLD |
| Nəşriyyat: | "Azərbaycan Milli Ensiklopediyası" Elmi Mərkəzi |
| Nəşr yeri: | Bakı |
| Nəşr ili: | 2014 |
| ISBN: | 978-9952-441-10-9 |
| Səhifələrin sayı: | 592 |
| Sərlövhə: | Azərbaycan Milli Ensiklopediyası, VI CİLD |
| Nəşriyyat: | "Azərbaycan Milli Ensiklopediyası" Elmi Mərkəzi |
| Nəşr yeri: | Bakı |
| Nəşr ili | 2015 |
| ISBN: | 978-9952-441-11-6 |
| Səhifələrin sayı: | 608 |
FARMAKOQNÓZİYA (yun. φάρμακοη -dәrman + ... – qnoziya) – әczaçılığın bir sahәsi; dәrman bitkilәrini, bitki vә heyvan mәnşәli dәrman xammalını vә onun bәzi mәhsullarını (efir vә piy yağları, qatran, ilan zәhәri vә ) öyrәnir. “F” terminini 1815 ildә alman kimyaçısı K.Zaydler tәxmini işlәtmişdir. Dәrman bitkilәrindәn istifadә qәdim Çin, Hindistan, Misir, Roma vә digәr ölkәlәrin xalq tәbabәtindә mәlum idi. Onlar haqqında ilk yazılı mәlumatlar qәdim Misir papirusunda tapılmışdır. Onlardan әn çox tanınmışı e.ә. 16–11 әsrlәrә aid olan vә 1875 ildә alman misirşünası Q. Ebers (1837–98) tәrәfindәn nәşr edilәn Ebers papirusudur. Bitki vә heyvan mәnşәli dәrman maddәlәrinin sistemlәşdirmәsi vә tәmizlәnmәsi cәhdini Qalen göstәrmişdir (bax hәmçinin Qalen preparatları). 20 әsrin әvvәllәrinә qәdәr dәrman vasitәlәri yaratmaq üçün әsas xammal dәrman bitkilәri olmuşdur. Müasir F.-nın әsas vәzifәlәri: F.-nın fitokimya bölmәsinin hәsr olunduğu dәrman bitkilәrinin kimyәvi tәrkibinin öyrәnilmәsi; tәbii şәraitdә dәrman bitkilәri ehtiyatlarının vә onların kütlәvi yayılma yerlәrinin aşkar edilmәsi, onların qәbulunun planlaşdırılması, toplanması, qurudulması vә saxlanması qaydalarının vә müddәtlәrinin reqlamentlәşdirilmәsi; dәrman xammalının normalaşdırılması vә standartlaşdırılması; bitki mәnşәli yeni dәrman vasitәlәrinin yaradılması. F.-nın mәlumatları әczaçılıq kimyasında istifadә olunur. Müasir dәrman vasitәlәri arasında bitki mәnşәli preparatlar 30%-ә qәdәr tәşkil edir. Onlardan istifadә olunması farmakoterapiyanın bölmәsi olan fitoterapiyanın әsasında durur. Bitkilәr, o cümlәdәn dәrman bitkilәri bioloji aktiv әlavәlәrin әsas komponenti kimi, hәmçinin әtriyyat-kosmetika sahәsindә, qida sәnayesindә vә texnikada (bitki yağları vә s.) istifadә olunur.
FARMAKOQNÓZİYA (yun. φάρμακοη -dәrman + ... – qnoziya) – әczaçılığın bir sahәsi; dәrman bitkilәrini, bitki vә heyvan mәnşәli dәrman xammalını vә onun bәzi mәhsullarını (efir vә piy yağları, qatran, ilan zәhәri vә ) öyrәnir. “F” terminini 1815 ildә alman kimyaçısı K.Zaydler tәxmini işlәtmişdir. Dәrman bitkilәrindәn istifadә qәdim Çin, Hindistan, Misir, Roma vә digәr ölkәlәrin xalq tәbabәtindә mәlum idi. Onlar haqqında ilk yazılı mәlumatlar qәdim Misir papirusunda tapılmışdır. Onlardan әn çox tanınmışı e.ә. 16–11 әsrlәrә aid olan vә 1875 ildә alman misirşünası Q. Ebers (1837–98) tәrәfindәn nәşr edilәn Ebers papirusudur. Bitki vә heyvan mәnşәli dәrman maddәlәrinin sistemlәşdirmәsi vә tәmizlәnmәsi cәhdini Qalen göstәrmişdir (bax hәmçinin Qalen preparatları). 20 әsrin әvvәllәrinә qәdәr dәrman vasitәlәri yaratmaq üçün әsas xammal dәrman bitkilәri olmuşdur. Müasir F.-nın әsas vәzifәlәri: F.-nın fitokimya bölmәsinin hәsr olunduğu dәrman bitkilәrinin kimyәvi tәrkibinin öyrәnilmәsi; tәbii şәraitdә dәrman bitkilәri ehtiyatlarının vә onların kütlәvi yayılma yerlәrinin aşkar edilmәsi, onların qәbulunun planlaşdırılması, toplanması, qurudulması vә saxlanması qaydalarının vә müddәtlәrinin reqlamentlәşdirilmәsi; dәrman xammalının normalaşdırılması vә standartlaşdırılması; bitki mәnşәli yeni dәrman vasitәlәrinin yaradılması. F.-nın mәlumatları әczaçılıq kimyasında istifadә olunur. Müasir dәrman vasitәlәri arasında bitki mәnşәli preparatlar 30%-ә qәdәr tәşkil edir. Onlardan istifadә olunması farmakoterapiyanın bölmәsi olan fitoterapiyanın әsasında durur. Bitkilәr, o cümlәdәn dәrman bitkilәri bioloji aktiv әlavәlәrin әsas komponenti kimi, hәmçinin әtriyyat-kosmetika sahәsindә, qida sәnayesindә vә texnikada (bitki yağları vә s.) istifadә olunur.
