Azərbaycan Milli Ensiklopediyası
VIII CİLD (ENOLLAR - FEDDİN Konstantin Aleksandroviç)
    FASETLİ GÖZLƏR, m ü r ә k k ә b g ö z l ә r

     FASETLİ   GÖZLƏR,   mürәkkәb gözlәr – xәrçәngkimilәrin, cücülәrin vә bәzi başqa onurğasızların әsas cüt görmә orqanı; buynuz linzaları qabarıq altıkünclü – faset (fran. facette–künc, adı da buradandır) şәklindә olan ommatidilәrdәn әmәlә gәlir. F.g. başın yanlarında onun bütün sәthini tutaraq hәrәkәtsiz (iynәcәlәrdә, milçәklәrdә vә s.), yaxud gövdәyәbәnzәr hәrәkәtli çıxıntılar üzәrindә (mәs., bәzi xәrçәngkimilәrdә) yerlәşir. Cücülәrin F.g.-i daha çox tәdqiq olunmuşdur; onlar arasında 3 morfofunksional tip ayırd edilir. Gündüz cücülәrinin appozisiyalı F.g.-indә ommatidilәr hәmişә bir-birindәn piqment hüceyrәlәrindә lokallaşan qeyri-şәffaf piqmentlә ayrılır. Gecә cücülәri vә xәrçәngkimilәrin optik su perpozisi yalı F.g.-indә ommatidilәrin izolyasiyası dәyişkәndir; işığın azlığında müxtәlif fasetlәrdәn keçәn şüaların üst-üstә toplanması (superpozisiya) baş verir; görmә hüceyrәlәrinin cismi vә yoğunlaşmış rabdom mәrkәzә doğru çәkilmişdir. Milçәklәrin neyro s u per pozisiyalı F.g.-i üçün işığı fәzanın eyni nöqtәsindәn alan bir neçә görmә hüceyrәlәrindәn ibarәt sinir siqnallarının cәmlәnmәsi sәciyyәvidir. Ommatidilәrin bucaq sıxlığının kiçikliyi xırda detalların ayırd edilmәsinә mane olur. F.g. bir çox onurğasızlar üçün ultrabәnövşәyi şüaların qәbul edilmәsi ilә birlikdә rәngli görmәni, hәmçinin xәtti-polyar işıq müstәvisinin istiqamәtinin tәhlilini tәmin edir vә bunun sayәsindә onlar aydın sәmanın polyarizasiya şәklinә görә sәmtlәrini müәyyәn edә bilirlәr.

Sərlövhə: Azərbaycan Milli Ensiklopediyası, “Azərbaycan” xüsusi cildi (Azərbaycan dilində)
Nəşriyyat: "Azərbaycan Milli Ensiklopediyası" Elmi Mərkəzi
Nəşr yeri: Bakı
Nəşr ili: 2007
ISBN: 978-9952-441-01-7
Səhifələrin sayı: 881
Sərlövhə: Azərbaycan Milli Ensiklopediyası, I CİLD
Nəşriyyat: "Azərbaycan Milli Ensiklopediyası" Elmi Mərkəzi
Nəşr yeri: Bakı
Nəşr ili: 2009
ISBN: 978-9952-441-02-4
Səhifələrin sayı: 608
Sərlövhə: Azərbaycan Milli Ensiklopediyası, II CİLD
Nəşriyyat: "Azərbaycan Milli Ensiklopediyası" Elmi Mərkəzi
Nəşr yeri: Bakı
Nəşr ili: 2010
ISBN: 978-9952-441-05-5
Səhifələrin sayı: 604
Sərlövhə: Azərbaycan Milli Ensiklopediyası, III CİLD
Nəşriyyat: "Azərbaycan Milli Ensiklopediyası" Elmi Mərkəzi
Nəşr yeri: Bakı
Nəşr ili: 2011
ISBN: 978-9952-441-07-9
Səhifələrin sayı: 604
Sərlövhə: Azərbaycan Milli Ensiklopediyası, “Azərbaycan” xüsusi cildi (rus dilində)
Nəşriyyat: "Azərbaycan Milli Ensiklopediyası" Elmi Mərkəzi
Nəşr yeri: Bakı
Nəşr ili: 2012
ISBN: 978-9952-441-01-7
Səhifələrin sayı: 881
Sərlövhə: Azərbaycan Milli Ensiklopediyası, IV CİLD
Nəşriyyat: "Azərbaycan Milli Ensiklopediyası" Elmi Mərkəzi
Nəşr yeri: Bakı
Nəşr ili: 2013
ISBN: 978-9952-441-03-1
Səhifələrin sayı: 608
Sərlövhə: Azərbaycan Milli Ensiklopediyası, V CİLD
Nəşriyyat: "Azərbaycan Milli Ensiklopediyası" Elmi Mərkəzi
Nəşr yeri: Bakı
Nəşr ili: 2014
ISBN: 978-9952-441-10-9
Səhifələrin sayı: 592
Sərlövhə: Azərbaycan Milli Ensiklopediyası, VI CİLD
Nəşriyyat: "Azərbaycan Milli Ensiklopediyası" Elmi Mərkəzi
Nəşr yeri: Bakı
Nəşr ili 2015
ISBN: 978-9952-441-11-6
Səhifələrin sayı: 608
ENOLLAR – FEDDİN Konstantin Aleksandroviç
    FASETLİ GÖZLƏR, m ü r ә k k ә b g ö z l ә r

     FASETLİ   GÖZLƏR,   mürәkkәb gözlәr – xәrçәngkimilәrin, cücülәrin vә bәzi başqa onurğasızların әsas cüt görmә orqanı; buynuz linzaları qabarıq altıkünclü – faset (fran. facette–künc, adı da buradandır) şәklindә olan ommatidilәrdәn әmәlә gәlir. F.g. başın yanlarında onun bütün sәthini tutaraq hәrәkәtsiz (iynәcәlәrdә, milçәklәrdә vә s.), yaxud gövdәyәbәnzәr hәrәkәtli çıxıntılar üzәrindә (mәs., bәzi xәrçәngkimilәrdә) yerlәşir. Cücülәrin F.g.-i daha çox tәdqiq olunmuşdur; onlar arasında 3 morfofunksional tip ayırd edilir. Gündüz cücülәrinin appozisiyalı F.g.-indә ommatidilәr hәmişә bir-birindәn piqment hüceyrәlәrindә lokallaşan qeyri-şәffaf piqmentlә ayrılır. Gecә cücülәri vә xәrçәngkimilәrin optik su perpozisi yalı F.g.-indә ommatidilәrin izolyasiyası dәyişkәndir; işığın azlığında müxtәlif fasetlәrdәn keçәn şüaların üst-üstә toplanması (superpozisiya) baş verir; görmә hüceyrәlәrinin cismi vә yoğunlaşmış rabdom mәrkәzә doğru çәkilmişdir. Milçәklәrin neyro s u per pozisiyalı F.g.-i üçün işığı fәzanın eyni nöqtәsindәn alan bir neçә görmә hüceyrәlәrindәn ibarәt sinir siqnallarının cәmlәnmәsi sәciyyәvidir. Ommatidilәrin bucaq sıxlığının kiçikliyi xırda detalların ayırd edilmәsinә mane olur. F.g. bir çox onurğasızlar üçün ultrabәnövşәyi şüaların qәbul edilmәsi ilә birlikdә rәngli görmәni, hәmçinin xәtti-polyar işıq müstәvisinin istiqamәtinin tәhlilini tәmin edir vә bunun sayәsindә onlar aydın sәmanın polyarizasiya şәklinә görә sәmtlәrini müәyyәn edә bilirlәr.

    FASETLİ GÖZLƏR, m ü r ә k k ә b g ö z l ә r

     FASETLİ   GÖZLƏR,   mürәkkәb gözlәr – xәrçәngkimilәrin, cücülәrin vә bәzi başqa onurğasızların әsas cüt görmә orqanı; buynuz linzaları qabarıq altıkünclü – faset (fran. facette–künc, adı da buradandır) şәklindә olan ommatidilәrdәn әmәlә gәlir. F.g. başın yanlarında onun bütün sәthini tutaraq hәrәkәtsiz (iynәcәlәrdә, milçәklәrdә vә s.), yaxud gövdәyәbәnzәr hәrәkәtli çıxıntılar üzәrindә (mәs., bәzi xәrçәngkimilәrdә) yerlәşir. Cücülәrin F.g.-i daha çox tәdqiq olunmuşdur; onlar arasında 3 morfofunksional tip ayırd edilir. Gündüz cücülәrinin appozisiyalı F.g.-indә ommatidilәr hәmişә bir-birindәn piqment hüceyrәlәrindә lokallaşan qeyri-şәffaf piqmentlә ayrılır. Gecә cücülәri vә xәrçәngkimilәrin optik su perpozisi yalı F.g.-indә ommatidilәrin izolyasiyası dәyişkәndir; işığın azlığında müxtәlif fasetlәrdәn keçәn şüaların üst-üstә toplanması (superpozisiya) baş verir; görmә hüceyrәlәrinin cismi vә yoğunlaşmış rabdom mәrkәzә doğru çәkilmişdir. Milçәklәrin neyro s u per pozisiyalı F.g.-i üçün işığı fәzanın eyni nöqtәsindәn alan bir neçә görmә hüceyrәlәrindәn ibarәt sinir siqnallarının cәmlәnmәsi sәciyyәvidir. Ommatidilәrin bucaq sıxlığının kiçikliyi xırda detalların ayırd edilmәsinә mane olur. F.g. bir çox onurğasızlar üçün ultrabәnövşәyi şüaların qәbul edilmәsi ilә birlikdә rәngli görmәni, hәmçinin xәtti-polyar işıq müstәvisinin istiqamәtinin tәhlilini tәmin edir vә bunun sayәsindә onlar aydın sәmanın polyarizasiya şәklinә görә sәmtlәrini müәyyәn edә bilirlәr.