АРТИГАС (Артиэас) Хосе Хервасио (19.6.1764, Монтевидео– 23.9.1850, Асунсион) – Уругвай дювлят вя сийаси хадими, Уругвайын мцстягиллийи уьрунда мцбаризянин рящбяри. Ла-Плата витсекраллыьынын Шярг сащили яйалятинин милис сцвари дястясиндя капитан олмушдур. Губернаторла мцнагишядян сонра БуеносАйреся эялмиш, бурада 1810 ил Май ингилабы иштиракчыларына гошулмушдур. Сонрадан испанлара гаршы вурушмаг цчцн йенидян Шярг сащилиня гайытмыш, гаучолардан ибарят орду тяшкил етмишдир. ЛасПйедрас йахынлыьында баш верян дюйцшдя (18 май 1811) испанлара галиб эялмиш вя Шярг сащили сакинляринин Биринъи Башчысы елан олунмушдур. 1812 илин сонунда Монтевидеону, 1814 илядяк ися яйалятин бцтцн яразисини тутмушду. 1813 илин апрелиндя чаьырдыьы Шярг яйаляти конгресиндя Ла-Плата мухтар вилайятляри федерасийасынын йарадылмасы планыны (“13-ъц илин тялиматлары”) бяйан етмишдир. А. аграр ислащатлар щяйата кечирмиш, азадлыг щярякаты дцшмянляриня мяхсус олан торпаглары хырда малдарлара, щиндиляря вя азад зянъиляря пайламышды. А.-ын бу щярякятляри ири мцлкядар-малдарларын наразылыьына сябяб олмуш, онун мухтариййят планы ися Буенос-Айрес щярби хунтасы тяряфиндян рядд едилмишди. Нятиъядя А. иля щям испанлар, щям дя арэентиналылар арасында гаршыдурма йаранмышды. 1816 илдя португалийалылар Шярг яйалятини ишьал етдиляр. 1820 илдя португалийалылара вя Ентре-Риос яйалятинин ордусуна мяьлуб олдугдан сонра А. Парагвайда сцрэцн щяйаты йашамышдыр. 1828 илдя Шярг яйаляти мцстягиллик газанса да, йаша долмуш вя йорулмуш “миллят атасы” (уругвайлылар А.-ы беля адландырырдылар) Парагвайда галмаьы цстцн тутмуш, юмрцнцн сонунадяк бурада хейриййячиликля мяшьул олмушдур. 1856 илдя ъяназясинин галыглары Уругвайа эятириляряк йенидян дяфн едилмишдир.
Azərbaycan Milli Ensiklopediyası
| Sərlövhə: | Azərbaycan Milli Ensiklopediyası, “Azərbaycan” xüsusi cildi (Azərbaycan dilində) |
| Nəşriyyat: | "Azərbaycan Milli Ensiklopediyası" Elmi Mərkəzi |
| Nəşr yeri: | Bakı |
| Nəşr ili: | 2007 |
| ISBN: | 978-9952-441-01-7 |
| Səhifələrin sayı: | 881 |
| Sərlövhə: | Azərbaycan Milli Ensiklopediyası, I CİLD |
| Nəşriyyat: | "Azərbaycan Milli Ensiklopediyası" Elmi Mərkəzi |
| Nəşr yeri: | Bakı |
| Nəşr ili: | 2009 |
| ISBN: | 978-9952-441-02-4 |
| Səhifələrin sayı: | 608 |
| Sərlövhə: | Azərbaycan Milli Ensiklopediyası, II CİLD |
| Nəşriyyat: | "Azərbaycan Milli Ensiklopediyası" Elmi Mərkəzi |
| Nəşr yeri: | Bakı |
| Nəşr ili: | 2010 |
| ISBN: | 978-9952-441-05-5 |
| Səhifələrin sayı: | 604 |
| Sərlövhə: | Azərbaycan Milli Ensiklopediyası, III CİLD |
| Nəşriyyat: | "Azərbaycan Milli Ensiklopediyası" Elmi Mərkəzi |
| Nəşr yeri: | Bakı |
| Nəşr ili: | 2011 |
| ISBN: | 978-9952-441-07-9 |
| Səhifələrin sayı: | 604 |
| Sərlövhə: | Azərbaycan Milli Ensiklopediyası, “Azərbaycan” xüsusi cildi (rus dilində) |
| Nəşriyyat: | "Azərbaycan Milli Ensiklopediyası" Elmi Mərkəzi |
| Nəşr yeri: | Bakı |
| Nəşr ili: | 2012 |
| ISBN: | 978-9952-441-01-7 |
| Səhifələrin sayı: | 881 |
| Sərlövhə: | Azərbaycan Milli Ensiklopediyası, IV CİLD |
| Nəşriyyat: | "Azərbaycan Milli Ensiklopediyası" Elmi Mərkəzi |
| Nəşr yeri: | Bakı |
| Nəşr ili: | 2013 |
| ISBN: | 978-9952-441-03-1 |
| Səhifələrin sayı: | 608 |
| Sərlövhə: | Azərbaycan Milli Ensiklopediyası, V CİLD |
| Nəşriyyat: | "Azərbaycan Milli Ensiklopediyası" Elmi Mərkəzi |
| Nəşr yeri: | Bakı |
| Nəşr ili: | 2014 |
| ISBN: | 978-9952-441-10-9 |
| Səhifələrin sayı: | 592 |
| Sərlövhə: | Azərbaycan Milli Ensiklopediyası, VI CİLD |
| Nəşriyyat: | "Azərbaycan Milli Ensiklopediyası" Elmi Mərkəzi |
| Nəşr yeri: | Bakı |
| Nəşr ili | 2015 |
| ISBN: | 978-9952-441-11-6 |
| Səhifələrin sayı: | 608 |
АРТИГАС (Артиэас) Хосе Хервасио (19.6.1764, Монтевидео– 23.9.1850, Асунсион) – Уругвай дювлят вя сийаси хадими, Уругвайын мцстягиллийи уьрунда мцбаризянин рящбяри. Ла-Плата витсекраллыьынын Шярг сащили яйалятинин милис сцвари дястясиндя капитан олмушдур. Губернаторла мцнагишядян сонра БуеносАйреся эялмиш, бурада 1810 ил Май ингилабы иштиракчыларына гошулмушдур. Сонрадан испанлара гаршы вурушмаг цчцн йенидян Шярг сащилиня гайытмыш, гаучолардан ибарят орду тяшкил етмишдир. ЛасПйедрас йахынлыьында баш верян дюйцшдя (18 май 1811) испанлара галиб эялмиш вя Шярг сащили сакинляринин Биринъи Башчысы елан олунмушдур. 1812 илин сонунда Монтевидеону, 1814 илядяк ися яйалятин бцтцн яразисини тутмушду. 1813 илин апрелиндя чаьырдыьы Шярг яйаляти конгресиндя Ла-Плата мухтар вилайятляри федерасийасынын йарадылмасы планыны (“13-ъц илин тялиматлары”) бяйан етмишдир. А. аграр ислащатлар щяйата кечирмиш, азадлыг щярякаты дцшмянляриня мяхсус олан торпаглары хырда малдарлара, щиндиляря вя азад зянъиляря пайламышды. А.-ын бу щярякятляри ири мцлкядар-малдарларын наразылыьына сябяб олмуш, онун мухтариййят планы ися Буенос-Айрес щярби хунтасы тяряфиндян рядд едилмишди. Нятиъядя А. иля щям испанлар, щям дя арэентиналылар арасында гаршыдурма йаранмышды. 1816 илдя португалийалылар Шярг яйалятини ишьал етдиляр. 1820 илдя португалийалылара вя Ентре-Риос яйалятинин ордусуна мяьлуб олдугдан сонра А. Парагвайда сцрэцн щяйаты йашамышдыр. 1828 илдя Шярг яйаляти мцстягиллик газанса да, йаша долмуш вя йорулмуш “миллят атасы” (уругвайлылар А.-ы беля адландырырдылар) Парагвайда галмаьы цстцн тутмуш, юмрцнцн сонунадяк бурада хейриййячиликля мяшьул олмушдур. 1856 илдя ъяназясинин галыглары Уругвайа эятириляряк йенидян дяфн едилмишдир.
АРТИГАС (Артиэас) Хосе Хервасио (19.6.1764, Монтевидео– 23.9.1850, Асунсион) – Уругвай дювлят вя сийаси хадими, Уругвайын мцстягиллийи уьрунда мцбаризянин рящбяри. Ла-Плата витсекраллыьынын Шярг сащили яйалятинин милис сцвари дястясиндя капитан олмушдур. Губернаторла мцнагишядян сонра БуеносАйреся эялмиш, бурада 1810 ил Май ингилабы иштиракчыларына гошулмушдур. Сонрадан испанлара гаршы вурушмаг цчцн йенидян Шярг сащилиня гайытмыш, гаучолардан ибарят орду тяшкил етмишдир. ЛасПйедрас йахынлыьында баш верян дюйцшдя (18 май 1811) испанлара галиб эялмиш вя Шярг сащили сакинляринин Биринъи Башчысы елан олунмушдур. 1812 илин сонунда Монтевидеону, 1814 илядяк ися яйалятин бцтцн яразисини тутмушду. 1813 илин апрелиндя чаьырдыьы Шярг яйаляти конгресиндя Ла-Плата мухтар вилайятляри федерасийасынын йарадылмасы планыны (“13-ъц илин тялиматлары”) бяйан етмишдир. А. аграр ислащатлар щяйата кечирмиш, азадлыг щярякаты дцшмянляриня мяхсус олан торпаглары хырда малдарлара, щиндиляря вя азад зянъиляря пайламышды. А.-ын бу щярякятляри ири мцлкядар-малдарларын наразылыьына сябяб олмуш, онун мухтариййят планы ися Буенос-Айрес щярби хунтасы тяряфиндян рядд едилмишди. Нятиъядя А. иля щям испанлар, щям дя арэентиналылар арасында гаршыдурма йаранмышды. 1816 илдя португалийалылар Шярг яйалятини ишьал етдиляр. 1820 илдя португалийалылара вя Ентре-Риос яйалятинин ордусуна мяьлуб олдугдан сонра А. Парагвайда сцрэцн щяйаты йашамышдыр. 1828 илдя Шярг яйаляти мцстягиллик газанса да, йаша долмуш вя йорулмуш “миллят атасы” (уругвайлылар А.-ы беля адландырырдылар) Парагвайда галмаьы цстцн тутмуш, юмрцнцн сонунадяк бурада хейриййячиликля мяшьул олмушдур. 1856 илдя ъяназясинин галыглары Уругвайа эятириляряк йенидян дяфн едилмишдир.
