Azərbaycan Milli Ensiklopediyası
IX CİLD (FEDİNQ - EMİN)
    FENOL

    FENOL, h i d r o k s i b e n z o l, k a r b o l  t u r ş u s u – fenolların әn sadә nümayәndәsi, C6H5OH; havada çәhrayılaşan sәciyyәvi iyli, rәngsiz kristal maddә; tәr. 40,8, tqayn. 181,84. Etanolda, dietil efirindә, asetonda, CHCl3 vә s. üzvi hәlledicilәrdә yaxşı, suda pis hәll olur. F. zәif birәsaslı turşudur. 


    Qәlәvilәrlә duzlar – fenolyatlar, xloranhidridlәrlә mürәkkәb efirlәr әmәlә gәtirir. F.-un ammonolizindәn anilin alınır. Elektrofil әvәzetmә reaksiyaları orto- vә para- vәziyyәtlәr üzrә gedir. Belә ki, fenolun qatı HNO3 ilә nitrolaşmasından 2,4,6- trinitrofenol (pikrin turşusu), Br2 ilә bromlaşmasından 2,4,6-tribromfenol әmәlә gәlir; alkilhalogenidlәr, olefinlәr vә ya spirtlәrlә turşu katalizatorların iştirakı ilә alkillәşmәsindәn o- vә p- alkilfenol qarışığı alınır. F. formaldehidlә fenol-formaldehid qatranları; asetonla bisfenol A [2,2-bis-(4-hidroksifenil)propan]; ftal anhidridi ilә fenolftalein әmәlә gәtirir. F.-un maye fazada katalizatorun iştirakı ilә hidrogenlәşmәsindәn tsikloheksanol alınır.


    F. sәnayedә, әsasәn, kumolun havanın oksigeni ilә oksidlәşmәsindәn alınır.


    F. müxtәlif fenol qatranlarının (fenol-aldehid, rezol), e-kaprolaktam, adipin turşusu, anilin, bisfenol A, alkilfenol, pestisid vә plastifikatorların istehsalında tәtbiq edilir; antiseptik vә dezinfeksiyaedici vasitәdir; bir sıra dәrmanların (mәs., aspirin, salol, fenolftalein) sintezindә istifadә olunur.


    F. zәhәrlidir, sinir sistemi funksiyalarının, tәnәffüz vә qan dövranının pozulmasınа sәbәb olur; tәnәffüz yolları vә gözlәrin selikli qişasını qıcıqlandırır, dәriyә düşdükdә yanıqlar әmәlә gәtirir.

Sərlövhə: Azərbaycan Milli Ensiklopediyası, “Azərbaycan” xüsusi cildi (Azərbaycan dilində)
Nəşriyyat: "Azərbaycan Milli Ensiklopediyası" Elmi Mərkəzi
Nəşr yeri: Bakı
Nəşr ili: 2007
ISBN: 978-9952-441-01-7
Səhifələrin sayı: 881
Sərlövhə: Azərbaycan Milli Ensiklopediyası, I CİLD
Nəşriyyat: "Azərbaycan Milli Ensiklopediyası" Elmi Mərkəzi
Nəşr yeri: Bakı
Nəşr ili: 2009
ISBN: 978-9952-441-02-4
Səhifələrin sayı: 608
Sərlövhə: Azərbaycan Milli Ensiklopediyası, II CİLD
Nəşriyyat: "Azərbaycan Milli Ensiklopediyası" Elmi Mərkəzi
Nəşr yeri: Bakı
Nəşr ili: 2010
ISBN: 978-9952-441-05-5
Səhifələrin sayı: 604
Sərlövhə: Azərbaycan Milli Ensiklopediyası, III CİLD
Nəşriyyat: "Azərbaycan Milli Ensiklopediyası" Elmi Mərkəzi
Nəşr yeri: Bakı
Nəşr ili: 2011
ISBN: 978-9952-441-07-9
Səhifələrin sayı: 604
Sərlövhə: Azərbaycan Milli Ensiklopediyası, “Azərbaycan” xüsusi cildi (rus dilində)
Nəşriyyat: "Azərbaycan Milli Ensiklopediyası" Elmi Mərkəzi
Nəşr yeri: Bakı
Nəşr ili: 2012
ISBN: 978-9952-441-01-7
Səhifələrin sayı: 881
Sərlövhə: Azərbaycan Milli Ensiklopediyası, IV CİLD
Nəşriyyat: "Azərbaycan Milli Ensiklopediyası" Elmi Mərkəzi
Nəşr yeri: Bakı
Nəşr ili: 2013
ISBN: 978-9952-441-03-1
Səhifələrin sayı: 608
Sərlövhə: Azərbaycan Milli Ensiklopediyası, V CİLD
Nəşriyyat: "Azərbaycan Milli Ensiklopediyası" Elmi Mərkəzi
Nəşr yeri: Bakı
Nəşr ili: 2014
ISBN: 978-9952-441-10-9
Səhifələrin sayı: 592
Sərlövhə: Azərbaycan Milli Ensiklopediyası, VI CİLD
Nəşriyyat: "Azərbaycan Milli Ensiklopediyası" Elmi Mərkəzi
Nəşr yeri: Bakı
Nəşr ili 2015
ISBN: 978-9952-441-11-6
Səhifələrin sayı: 608
FEDİNQ – EMİN
    FENOL

    FENOL, h i d r o k s i b e n z o l, k a r b o l  t u r ş u s u – fenolların әn sadә nümayәndәsi, C6H5OH; havada çәhrayılaşan sәciyyәvi iyli, rәngsiz kristal maddә; tәr. 40,8, tqayn. 181,84. Etanolda, dietil efirindә, asetonda, CHCl3 vә s. üzvi hәlledicilәrdә yaxşı, suda pis hәll olur. F. zәif birәsaslı turşudur. 


    Qәlәvilәrlә duzlar – fenolyatlar, xloranhidridlәrlә mürәkkәb efirlәr әmәlә gәtirir. F.-un ammonolizindәn anilin alınır. Elektrofil әvәzetmә reaksiyaları orto- vә para- vәziyyәtlәr üzrә gedir. Belә ki, fenolun qatı HNO3 ilә nitrolaşmasından 2,4,6- trinitrofenol (pikrin turşusu), Br2 ilә bromlaşmasından 2,4,6-tribromfenol әmәlә gәlir; alkilhalogenidlәr, olefinlәr vә ya spirtlәrlә turşu katalizatorların iştirakı ilә alkillәşmәsindәn o- vә p- alkilfenol qarışığı alınır. F. formaldehidlә fenol-formaldehid qatranları; asetonla bisfenol A [2,2-bis-(4-hidroksifenil)propan]; ftal anhidridi ilә fenolftalein әmәlә gәtirir. F.-un maye fazada katalizatorun iştirakı ilә hidrogenlәşmәsindәn tsikloheksanol alınır.


    F. sәnayedә, әsasәn, kumolun havanın oksigeni ilә oksidlәşmәsindәn alınır.


    F. müxtәlif fenol qatranlarının (fenol-aldehid, rezol), e-kaprolaktam, adipin turşusu, anilin, bisfenol A, alkilfenol, pestisid vә plastifikatorların istehsalında tәtbiq edilir; antiseptik vә dezinfeksiyaedici vasitәdir; bir sıra dәrmanların (mәs., aspirin, salol, fenolftalein) sintezindә istifadә olunur.


    F. zәhәrlidir, sinir sistemi funksiyalarının, tәnәffüz vә qan dövranının pozulmasınа sәbәb olur; tәnәffüz yolları vә gözlәrin selikli qişasını qıcıqlandırır, dәriyә düşdükdә yanıqlar әmәlә gәtirir.

    FENOL

    FENOL, h i d r o k s i b e n z o l, k a r b o l  t u r ş u s u – fenolların әn sadә nümayәndәsi, C6H5OH; havada çәhrayılaşan sәciyyәvi iyli, rәngsiz kristal maddә; tәr. 40,8, tqayn. 181,84. Etanolda, dietil efirindә, asetonda, CHCl3 vә s. üzvi hәlledicilәrdә yaxşı, suda pis hәll olur. F. zәif birәsaslı turşudur. 


    Qәlәvilәrlә duzlar – fenolyatlar, xloranhidridlәrlә mürәkkәb efirlәr әmәlә gәtirir. F.-un ammonolizindәn anilin alınır. Elektrofil әvәzetmә reaksiyaları orto- vә para- vәziyyәtlәr üzrә gedir. Belә ki, fenolun qatı HNO3 ilә nitrolaşmasından 2,4,6- trinitrofenol (pikrin turşusu), Br2 ilә bromlaşmasından 2,4,6-tribromfenol әmәlә gәlir; alkilhalogenidlәr, olefinlәr vә ya spirtlәrlә turşu katalizatorların iştirakı ilә alkillәşmәsindәn o- vә p- alkilfenol qarışığı alınır. F. formaldehidlә fenol-formaldehid qatranları; asetonla bisfenol A [2,2-bis-(4-hidroksifenil)propan]; ftal anhidridi ilә fenolftalein әmәlә gәtirir. F.-un maye fazada katalizatorun iştirakı ilә hidrogenlәşmәsindәn tsikloheksanol alınır.


    F. sәnayedә, әsasәn, kumolun havanın oksigeni ilә oksidlәşmәsindәn alınır.


    F. müxtәlif fenol qatranlarının (fenol-aldehid, rezol), e-kaprolaktam, adipin turşusu, anilin, bisfenol A, alkilfenol, pestisid vә plastifikatorların istehsalında tәtbiq edilir; antiseptik vә dezinfeksiyaedici vasitәdir; bir sıra dәrmanların (mәs., aspirin, salol, fenolftalein) sintezindә istifadә olunur.


    F. zәhәrlidir, sinir sistemi funksiyalarının, tәnәffüz vә qan dövranının pozulmasınа sәbәb olur; tәnәffüz yolları vә gözlәrin selikli qişasını qıcıqlandırır, dәriyә düşdükdә yanıqlar әmәlә gәtirir.