FERMİ-QAZ, F e r m i q a z ı - Fermi-Dirak statistikasına tabe olan yarımtam spinə malik zərrəciklərdən ibarət qaz. Qarşılıqlı təsirdə olmayan zərrəciklərdən təşkil olunmuş F.-q. ideal F.q. adlanır. F.q.-a. nümunə olaraq metal və yarımkeçiricilərdə və yaxud böyük atom nömrələrinə malik atomlarda olan elektronlardan, həmçinin ağır atom nüvələrində olan nuklonlardan və yarımtam spinə malik kvazi-zərrəciklərdən ibarət sistemləri göstərmək olar. Т = 0 К temp-rda ideal F.-q. əsas energetik halda olur və onun zərrəcikləri qazın sıxlığından asılı olan və Fermi enerjisi adlandırılan (Еғ) müəyyən maks. enerjiyə qədər bütün kvant hallarını doldurur, Е > Еғ -ə uyğun hallar isə boş qalır (F.-q.-ın tam kvant cırlaşma halı). Т ≠ 0 К halında ideal F.-q.-ın kvant hallarının tutulma dərəcəsinin orta qiyməti Fermi paylanma funksiyası ilə ifadə olunur. Qeyri-ideal F.-q. üçün də belə bir sərhəd enerjisi var, lakin bu halda onun zərrəcikləri müəyyən kvant hallarında yerləşmir. Çox aşağı temp.-rlarda metal daxilində elektronların qeyri-ideal F.-q.-ında qiymətcə bərabər, istiqamətcə əks impuls və spinə malik elektronlar arasındakı cazibə nəticəsində korrelyasiya olunmuş elektron cütlüklərinin (Kuper effekti) yaranması və metalın ifratkeçirici hala keçməsi mümkündür. Ağır atomlarda elektronlar Tomas-Fermi modeli ilə təsvir olunur.
Azərbaycan Milli Ensiklopediyası
| Sərlövhə: | Azərbaycan Milli Ensiklopediyası, “Azərbaycan” xüsusi cildi (Azərbaycan dilində) |
| Nəşriyyat: | "Azərbaycan Milli Ensiklopediyası" Elmi Mərkəzi |
| Nəşr yeri: | Bakı |
| Nəşr ili: | 2007 |
| ISBN: | 978-9952-441-01-7 |
| Səhifələrin sayı: | 881 |
| Sərlövhə: | Azərbaycan Milli Ensiklopediyası, I CİLD |
| Nəşriyyat: | "Azərbaycan Milli Ensiklopediyası" Elmi Mərkəzi |
| Nəşr yeri: | Bakı |
| Nəşr ili: | 2009 |
| ISBN: | 978-9952-441-02-4 |
| Səhifələrin sayı: | 608 |
| Sərlövhə: | Azərbaycan Milli Ensiklopediyası, II CİLD |
| Nəşriyyat: | "Azərbaycan Milli Ensiklopediyası" Elmi Mərkəzi |
| Nəşr yeri: | Bakı |
| Nəşr ili: | 2010 |
| ISBN: | 978-9952-441-05-5 |
| Səhifələrin sayı: | 604 |
| Sərlövhə: | Azərbaycan Milli Ensiklopediyası, III CİLD |
| Nəşriyyat: | "Azərbaycan Milli Ensiklopediyası" Elmi Mərkəzi |
| Nəşr yeri: | Bakı |
| Nəşr ili: | 2011 |
| ISBN: | 978-9952-441-07-9 |
| Səhifələrin sayı: | 604 |
| Sərlövhə: | Azərbaycan Milli Ensiklopediyası, “Azərbaycan” xüsusi cildi (rus dilində) |
| Nəşriyyat: | "Azərbaycan Milli Ensiklopediyası" Elmi Mərkəzi |
| Nəşr yeri: | Bakı |
| Nəşr ili: | 2012 |
| ISBN: | 978-9952-441-01-7 |
| Səhifələrin sayı: | 881 |
| Sərlövhə: | Azərbaycan Milli Ensiklopediyası, IV CİLD |
| Nəşriyyat: | "Azərbaycan Milli Ensiklopediyası" Elmi Mərkəzi |
| Nəşr yeri: | Bakı |
| Nəşr ili: | 2013 |
| ISBN: | 978-9952-441-03-1 |
| Səhifələrin sayı: | 608 |
| Sərlövhə: | Azərbaycan Milli Ensiklopediyası, V CİLD |
| Nəşriyyat: | "Azərbaycan Milli Ensiklopediyası" Elmi Mərkəzi |
| Nəşr yeri: | Bakı |
| Nəşr ili: | 2014 |
| ISBN: | 978-9952-441-10-9 |
| Səhifələrin sayı: | 592 |
| Sərlövhə: | Azərbaycan Milli Ensiklopediyası, VI CİLD |
| Nəşriyyat: | "Azərbaycan Milli Ensiklopediyası" Elmi Mərkəzi |
| Nəşr yeri: | Bakı |
| Nəşr ili | 2015 |
| ISBN: | 978-9952-441-11-6 |
| Səhifələrin sayı: | 608 |
FERMİ-QAZ, F e r m i q a z ı - Fermi-Dirak statistikasına tabe olan yarımtam spinə malik zərrəciklərdən ibarət qaz. Qarşılıqlı təsirdə olmayan zərrəciklərdən təşkil olunmuş F.-q. ideal F.q. adlanır. F.q.-a. nümunə olaraq metal və yarımkeçiricilərdə və yaxud böyük atom nömrələrinə malik atomlarda olan elektronlardan, həmçinin ağır atom nüvələrində olan nuklonlardan və yarımtam spinə malik kvazi-zərrəciklərdən ibarət sistemləri göstərmək olar. Т = 0 К temp-rda ideal F.-q. əsas energetik halda olur və onun zərrəcikləri qazın sıxlığından asılı olan və Fermi enerjisi adlandırılan (Еғ) müəyyən maks. enerjiyə qədər bütün kvant hallarını doldurur, Е > Еғ -ə uyğun hallar isə boş qalır (F.-q.-ın tam kvant cırlaşma halı). Т ≠ 0 К halında ideal F.-q.-ın kvant hallarının tutulma dərəcəsinin orta qiyməti Fermi paylanma funksiyası ilə ifadə olunur. Qeyri-ideal F.-q. üçün də belə bir sərhəd enerjisi var, lakin bu halda onun zərrəcikləri müəyyən kvant hallarında yerləşmir. Çox aşağı temp.-rlarda metal daxilində elektronların qeyri-ideal F.-q.-ında qiymətcə bərabər, istiqamətcə əks impuls və spinə malik elektronlar arasındakı cazibə nəticəsində korrelyasiya olunmuş elektron cütlüklərinin (Kuper effekti) yaranması və metalın ifratkeçirici hala keçməsi mümkündür. Ağır atomlarda elektronlar Tomas-Fermi modeli ilə təsvir olunur.
FERMİ-QAZ, F e r m i q a z ı - Fermi-Dirak statistikasına tabe olan yarımtam spinə malik zərrəciklərdən ibarət qaz. Qarşılıqlı təsirdə olmayan zərrəciklərdən təşkil olunmuş F.-q. ideal F.q. adlanır. F.q.-a. nümunə olaraq metal və yarımkeçiricilərdə və yaxud böyük atom nömrələrinə malik atomlarda olan elektronlardan, həmçinin ağır atom nüvələrində olan nuklonlardan və yarımtam spinə malik kvazi-zərrəciklərdən ibarət sistemləri göstərmək olar. Т = 0 К temp-rda ideal F.-q. əsas energetik halda olur və onun zərrəcikləri qazın sıxlığından asılı olan və Fermi enerjisi adlandırılan (Еғ) müəyyən maks. enerjiyə qədər bütün kvant hallarını doldurur, Е > Еғ -ə uyğun hallar isə boş qalır (F.-q.-ın tam kvant cırlaşma halı). Т ≠ 0 К halında ideal F.-q.-ın kvant hallarının tutulma dərəcəsinin orta qiyməti Fermi paylanma funksiyası ilə ifadə olunur. Qeyri-ideal F.-q. üçün də belə bir sərhəd enerjisi var, lakin bu halda onun zərrəcikləri müəyyən kvant hallarında yerləşmir. Çox aşağı temp.-rlarda metal daxilində elektronların qeyri-ideal F.-q.-ında qiymətcə bərabər, istiqamətcə əks impuls və spinə malik elektronlar arasındakı cazibə nəticəsində korrelyasiya olunmuş elektron cütlüklərinin (Kuper effekti) yaranması və metalın ifratkeçirici hala keçməsi mümkündür. Ağır atomlarda elektronlar Tomas-Fermi modeli ilə təsvir olunur.
