Azərbaycan Milli Ensiklopediyası
IX CİLD (FEDİNQ - EMİN)
    FERROSEN

    FERROSEN, bis(η-t s i k l o p e n t a d i e n i l )dәmir – dәmir-üzvi birlәşmә. 


    Narıncı rәngli kristal maddә; tәr.173°C, tqayn. 249°C. Üzvi hәlledicilәrdә hәll olur, suda hәll olmur. F. ilk dәfә P.Poson vә b. tәrәfindәn 1951 ildә alınmışdır. R.Vudvord vә C.Uilkinson F.-nin quruluşunu müәyyәn etmişlәr ki, bu da metalsenlәr kimyasının sürәtli inkişafına sәbәb olmuşdur. F. qeyri-benzoid aromatik sistemlәrә aiddir. Onun üçün üç tip kimyәvi çevrilmәlәr: Fe–C rabitәsi qırılmadan C5H5 halqasında hidrogenin әvәz edilmәsi; Fe atomu üzrә oksidlәşmә; Fe–C rabitәsinin qırılması sәciyyәvidir. F.-in asillәşmә, formillәşmә, alkillәşmә vә s. reaksiyaları birinci tipә aiddir. F. ferrosenium kation-radikalına qәdәr asan vә dönәr oksidlәşir. Fe–C rabitәsinin reaksiya qabiliyyәti aşağıdır; çox qüvvәtli reduksiyaedicilәrin tәsiri ilә qırılır. F. Na (Li, K,) tsiklopentadienidin vә ya tsiklopen-tadienilmagnezium-bromidin Fe2+ halogenidlәrә tәsirindәn, yaxud tsiklopentadien vә dәmirin dәmir birlәşmәsindәn alınır. F. vә onun törәmәlәrinin mühәrrik yağları vә yanacaqların istismar xassәlәrini yaxşılaşdıran aşqar kimi istifadәsi tәklif edilmişdir. Bәzi törәmәlәri dәmir çatışmazlığı anemiyasının müalicәsindә dәrman kimi istifadә olunur.

Sərlövhə: Azərbaycan Milli Ensiklopediyası, “Azərbaycan” xüsusi cildi (Azərbaycan dilində)
Nəşriyyat: "Azərbaycan Milli Ensiklopediyası" Elmi Mərkəzi
Nəşr yeri: Bakı
Nəşr ili: 2007
ISBN: 978-9952-441-01-7
Səhifələrin sayı: 881
Sərlövhə: Azərbaycan Milli Ensiklopediyası, I CİLD
Nəşriyyat: "Azərbaycan Milli Ensiklopediyası" Elmi Mərkəzi
Nəşr yeri: Bakı
Nəşr ili: 2009
ISBN: 978-9952-441-02-4
Səhifələrin sayı: 608
Sərlövhə: Azərbaycan Milli Ensiklopediyası, II CİLD
Nəşriyyat: "Azərbaycan Milli Ensiklopediyası" Elmi Mərkəzi
Nəşr yeri: Bakı
Nəşr ili: 2010
ISBN: 978-9952-441-05-5
Səhifələrin sayı: 604
Sərlövhə: Azərbaycan Milli Ensiklopediyası, III CİLD
Nəşriyyat: "Azərbaycan Milli Ensiklopediyası" Elmi Mərkəzi
Nəşr yeri: Bakı
Nəşr ili: 2011
ISBN: 978-9952-441-07-9
Səhifələrin sayı: 604
Sərlövhə: Azərbaycan Milli Ensiklopediyası, “Azərbaycan” xüsusi cildi (rus dilində)
Nəşriyyat: "Azərbaycan Milli Ensiklopediyası" Elmi Mərkəzi
Nəşr yeri: Bakı
Nəşr ili: 2012
ISBN: 978-9952-441-01-7
Səhifələrin sayı: 881
Sərlövhə: Azərbaycan Milli Ensiklopediyası, IV CİLD
Nəşriyyat: "Azərbaycan Milli Ensiklopediyası" Elmi Mərkəzi
Nəşr yeri: Bakı
Nəşr ili: 2013
ISBN: 978-9952-441-03-1
Səhifələrin sayı: 608
Sərlövhə: Azərbaycan Milli Ensiklopediyası, V CİLD
Nəşriyyat: "Azərbaycan Milli Ensiklopediyası" Elmi Mərkəzi
Nəşr yeri: Bakı
Nəşr ili: 2014
ISBN: 978-9952-441-10-9
Səhifələrin sayı: 592
Sərlövhə: Azərbaycan Milli Ensiklopediyası, VI CİLD
Nəşriyyat: "Azərbaycan Milli Ensiklopediyası" Elmi Mərkəzi
Nəşr yeri: Bakı
Nəşr ili 2015
ISBN: 978-9952-441-11-6
Səhifələrin sayı: 608
FEDİNQ – EMİN
    FERROSEN

    FERROSEN, bis(η-t s i k l o p e n t a d i e n i l )dәmir – dәmir-üzvi birlәşmә. 


    Narıncı rәngli kristal maddә; tәr.173°C, tqayn. 249°C. Üzvi hәlledicilәrdә hәll olur, suda hәll olmur. F. ilk dәfә P.Poson vә b. tәrәfindәn 1951 ildә alınmışdır. R.Vudvord vә C.Uilkinson F.-nin quruluşunu müәyyәn etmişlәr ki, bu da metalsenlәr kimyasının sürәtli inkişafına sәbәb olmuşdur. F. qeyri-benzoid aromatik sistemlәrә aiddir. Onun üçün üç tip kimyәvi çevrilmәlәr: Fe–C rabitәsi qırılmadan C5H5 halqasında hidrogenin әvәz edilmәsi; Fe atomu üzrә oksidlәşmә; Fe–C rabitәsinin qırılması sәciyyәvidir. F.-in asillәşmә, formillәşmә, alkillәşmә vә s. reaksiyaları birinci tipә aiddir. F. ferrosenium kation-radikalına qәdәr asan vә dönәr oksidlәşir. Fe–C rabitәsinin reaksiya qabiliyyәti aşağıdır; çox qüvvәtli reduksiyaedicilәrin tәsiri ilә qırılır. F. Na (Li, K,) tsiklopentadienidin vә ya tsiklopen-tadienilmagnezium-bromidin Fe2+ halogenidlәrә tәsirindәn, yaxud tsiklopentadien vә dәmirin dәmir birlәşmәsindәn alınır. F. vә onun törәmәlәrinin mühәrrik yağları vә yanacaqların istismar xassәlәrini yaxşılaşdıran aşqar kimi istifadәsi tәklif edilmişdir. Bәzi törәmәlәri dәmir çatışmazlığı anemiyasının müalicәsindә dәrman kimi istifadә olunur.

    FERROSEN

    FERROSEN, bis(η-t s i k l o p e n t a d i e n i l )dәmir – dәmir-üzvi birlәşmә. 


    Narıncı rәngli kristal maddә; tәr.173°C, tqayn. 249°C. Üzvi hәlledicilәrdә hәll olur, suda hәll olmur. F. ilk dәfә P.Poson vә b. tәrәfindәn 1951 ildә alınmışdır. R.Vudvord vә C.Uilkinson F.-nin quruluşunu müәyyәn etmişlәr ki, bu da metalsenlәr kimyasının sürәtli inkişafına sәbәb olmuşdur. F. qeyri-benzoid aromatik sistemlәrә aiddir. Onun üçün üç tip kimyәvi çevrilmәlәr: Fe–C rabitәsi qırılmadan C5H5 halqasında hidrogenin әvәz edilmәsi; Fe atomu üzrә oksidlәşmә; Fe–C rabitәsinin qırılması sәciyyәvidir. F.-in asillәşmә, formillәşmә, alkillәşmә vә s. reaksiyaları birinci tipә aiddir. F. ferrosenium kation-radikalına qәdәr asan vә dönәr oksidlәşir. Fe–C rabitәsinin reaksiya qabiliyyәti aşağıdır; çox qüvvәtli reduksiyaedicilәrin tәsiri ilә qırılır. F. Na (Li, K,) tsiklopentadienidin vә ya tsiklopen-tadienilmagnezium-bromidin Fe2+ halogenidlәrә tәsirindәn, yaxud tsiklopentadien vә dәmirin dәmir birlәşmәsindәn alınır. F. vә onun törәmәlәrinin mühәrrik yağları vә yanacaqların istismar xassәlәrini yaxşılaşdıran aşqar kimi istifadәsi tәklif edilmişdir. Bәzi törәmәlәri dәmir çatışmazlığı anemiyasının müalicәsindә dәrman kimi istifadә olunur.