FERROSEN, bis(η-t s i k l o p e n t a d i e n i l )dәmir – dәmir-üzvi birlәşmә.
Narıncı rәngli kristal maddә; tәr.173°C, tqayn. 249°C. Üzvi hәlledicilәrdә hәll olur, suda hәll olmur. F. ilk dәfә P.Poson vә b. tәrәfindәn 1951 ildә alınmışdır. R.Vudvord vә C.Uilkinson F.-nin quruluşunu müәyyәn etmişlәr ki, bu da metalsenlәr kimyasının sürәtli inkişafına sәbәb olmuşdur. F. qeyri-benzoid aromatik sistemlәrә aiddir. Onun üçün üç tip kimyәvi çevrilmәlәr: Fe–C rabitәsi qırılmadan C5H5 halqasında hidrogenin әvәz edilmәsi; Fe atomu üzrә oksidlәşmә; Fe–C rabitәsinin qırılması sәciyyәvidir. F.-in asillәşmә, formillәşmә, alkillәşmә vә s. reaksiyaları birinci tipә aiddir. F. ferrosenium kation-radikalına qәdәr asan vә dönәr oksidlәşir. Fe–C rabitәsinin reaksiya qabiliyyәti aşağıdır; çox qüvvәtli reduksiyaedicilәrin tәsiri ilә qırılır. F. Na (Li, K,) tsiklopentadienidin vә ya tsiklopen-tadienilmagnezium-bromidin Fe2+ halogenidlәrә tәsirindәn, yaxud tsiklopentadien vә dәmirin dәmir birlәşmәsindәn alınır. F. vә onun törәmәlәrinin mühәrrik yağları vә yanacaqların istismar xassәlәrini yaxşılaşdıran aşqar kimi istifadәsi tәklif edilmişdir. Bәzi törәmәlәri dәmir çatışmazlığı anemiyasının müalicәsindә dәrman kimi istifadә olunur.