FETİŞİZM – 1) fövqәltәbii xassәlәr aid edilәn maddi әşyalara – fetişlәrә sitayiş. Qәrbi Afrika xalqlarının fetişlәrә (dirәk, daş vә s.) sitayişi ilә ilk dәfә 15 әsrdә portuqaliyalı dәnizçilәr tanış olmuşdular. “Fetiş” terminini 18 әsrin әvvәllәrindә holland sәyyahı V.Bosman işlәtmişdir. F.-in әn qәdim din olması haqqında nәticәyә gәlmiş fransız alim Ş. de Bross “Fetiş–allahlar kultu haqqında” әsәrindә onu qәdim misirlilәr, yunanlar vә romalıların dinindә araşdırmışdır. Fransız maarifçilәr F.-i dinin arxaik forması kimi nәzәrdәn keçirirdilәr. G.V.F.Hegelә görә, F. insanın sehrli vasitә olan fetişin kömәyilә tәbiәt üzәrindә öz dolayı hakimiyyәtini bilavasitә gerçәklәşdirdiyi ibtidai dinin – sehrbazlığın bir forması idi. F.-in etnoqrafiyada xarakteristikası çoxmәnalıdır: C.Lebbok F.-i sitayiş obyektini arzuları yerinә yetirmәyә mәcbur edә bilmәk imkanı – ibtidai inanc kimi izah edirdi; E.B.Taylor, H.Spenser vә b.-na görә, F. animizmin bir formasıdır. Müxtәlif xalqların inanclarında F.-in yeri fәrqlidir: avstraliyalılarda fetişlәr (çurinqalar) totemlәrin simvolu vә әvәzlәyicisi, Şimali Amerika hindilәrindә qәbilә himayәçilәrinin tәcәssümü, Qәrbi Afrika xalqlarında şәxsi himayәçilәrdir. Müxtәlif formalı fetişlәr var: daş, ağac parçası, heyvan bәdәninin hissәlәri, tәsvirlәr (bütlәr) vә s. Dünya dinlәrindә F. cәsәd qalıqları vә ikonalara (xristianlıqda), müqәddәs stupalara (buddizmdә), müqәddәs yerlәrә vә “Qara daş”a – Hәcәrül-әsvәdә (islamda) pәrәştiş şәklindә qalmaqdadır. 2) Cinsi hәvәsin öz-özlüyündә heç bir erotik mәna daşımayan canlı vә ya cansız predmetlәrә yönәlmәsi ilә müşayiәt olunan cinsi pozğunluq. Seksual oriyentasiyadan asılı olaraq, әks vә ya eyni cinsin geyimlәri (xüsusi formaları fetiş-moda vә transvestik F.-dir), bәdәnin müxtәlif üzvlәri (xüsusi forması fut-F.), ümumiyyәtlә, qarşı tәrәfә aid müxtәlif әşya vә predmetlәr fetiş ola bilәr.
Azərbaycan Milli Ensiklopediyası
| Sərlövhə: | Azərbaycan Milli Ensiklopediyası, “Azərbaycan” xüsusi cildi (Azərbaycan dilində) |
| Nəşriyyat: | "Azərbaycan Milli Ensiklopediyası" Elmi Mərkəzi |
| Nəşr yeri: | Bakı |
| Nəşr ili: | 2007 |
| ISBN: | 978-9952-441-01-7 |
| Səhifələrin sayı: | 881 |
| Sərlövhə: | Azərbaycan Milli Ensiklopediyası, I CİLD |
| Nəşriyyat: | "Azərbaycan Milli Ensiklopediyası" Elmi Mərkəzi |
| Nəşr yeri: | Bakı |
| Nəşr ili: | 2009 |
| ISBN: | 978-9952-441-02-4 |
| Səhifələrin sayı: | 608 |
| Sərlövhə: | Azərbaycan Milli Ensiklopediyası, II CİLD |
| Nəşriyyat: | "Azərbaycan Milli Ensiklopediyası" Elmi Mərkəzi |
| Nəşr yeri: | Bakı |
| Nəşr ili: | 2010 |
| ISBN: | 978-9952-441-05-5 |
| Səhifələrin sayı: | 604 |
| Sərlövhə: | Azərbaycan Milli Ensiklopediyası, III CİLD |
| Nəşriyyat: | "Azərbaycan Milli Ensiklopediyası" Elmi Mərkəzi |
| Nəşr yeri: | Bakı |
| Nəşr ili: | 2011 |
| ISBN: | 978-9952-441-07-9 |
| Səhifələrin sayı: | 604 |
| Sərlövhə: | Azərbaycan Milli Ensiklopediyası, “Azərbaycan” xüsusi cildi (rus dilində) |
| Nəşriyyat: | "Azərbaycan Milli Ensiklopediyası" Elmi Mərkəzi |
| Nəşr yeri: | Bakı |
| Nəşr ili: | 2012 |
| ISBN: | 978-9952-441-01-7 |
| Səhifələrin sayı: | 881 |
| Sərlövhə: | Azərbaycan Milli Ensiklopediyası, IV CİLD |
| Nəşriyyat: | "Azərbaycan Milli Ensiklopediyası" Elmi Mərkəzi |
| Nəşr yeri: | Bakı |
| Nəşr ili: | 2013 |
| ISBN: | 978-9952-441-03-1 |
| Səhifələrin sayı: | 608 |
| Sərlövhə: | Azərbaycan Milli Ensiklopediyası, V CİLD |
| Nəşriyyat: | "Azərbaycan Milli Ensiklopediyası" Elmi Mərkəzi |
| Nəşr yeri: | Bakı |
| Nəşr ili: | 2014 |
| ISBN: | 978-9952-441-10-9 |
| Səhifələrin sayı: | 592 |
| Sərlövhə: | Azərbaycan Milli Ensiklopediyası, VI CİLD |
| Nəşriyyat: | "Azərbaycan Milli Ensiklopediyası" Elmi Mərkəzi |
| Nəşr yeri: | Bakı |
| Nəşr ili | 2015 |
| ISBN: | 978-9952-441-11-6 |
| Səhifələrin sayı: | 608 |
FETİŞİZM – 1) fövqәltәbii xassәlәr aid edilәn maddi әşyalara – fetişlәrә sitayiş. Qәrbi Afrika xalqlarının fetişlәrә (dirәk, daş vә s.) sitayişi ilә ilk dәfә 15 әsrdә portuqaliyalı dәnizçilәr tanış olmuşdular. “Fetiş” terminini 18 әsrin әvvәllәrindә holland sәyyahı V.Bosman işlәtmişdir. F.-in әn qәdim din olması haqqında nәticәyә gәlmiş fransız alim Ş. de Bross “Fetiş–allahlar kultu haqqında” әsәrindә onu qәdim misirlilәr, yunanlar vә romalıların dinindә araşdırmışdır. Fransız maarifçilәr F.-i dinin arxaik forması kimi nәzәrdәn keçirirdilәr. G.V.F.Hegelә görә, F. insanın sehrli vasitә olan fetişin kömәyilә tәbiәt üzәrindә öz dolayı hakimiyyәtini bilavasitә gerçәklәşdirdiyi ibtidai dinin – sehrbazlığın bir forması idi. F.-in etnoqrafiyada xarakteristikası çoxmәnalıdır: C.Lebbok F.-i sitayiş obyektini arzuları yerinә yetirmәyә mәcbur edә bilmәk imkanı – ibtidai inanc kimi izah edirdi; E.B.Taylor, H.Spenser vә b.-na görә, F. animizmin bir formasıdır. Müxtәlif xalqların inanclarında F.-in yeri fәrqlidir: avstraliyalılarda fetişlәr (çurinqalar) totemlәrin simvolu vә әvәzlәyicisi, Şimali Amerika hindilәrindә qәbilә himayәçilәrinin tәcәssümü, Qәrbi Afrika xalqlarında şәxsi himayәçilәrdir. Müxtәlif formalı fetişlәr var: daş, ağac parçası, heyvan bәdәninin hissәlәri, tәsvirlәr (bütlәr) vә s. Dünya dinlәrindә F. cәsәd qalıqları vә ikonalara (xristianlıqda), müqәddәs stupalara (buddizmdә), müqәddәs yerlәrә vә “Qara daş”a – Hәcәrül-әsvәdә (islamda) pәrәştiş şәklindә qalmaqdadır. 2) Cinsi hәvәsin öz-özlüyündә heç bir erotik mәna daşımayan canlı vә ya cansız predmetlәrә yönәlmәsi ilә müşayiәt olunan cinsi pozğunluq. Seksual oriyentasiyadan asılı olaraq, әks vә ya eyni cinsin geyimlәri (xüsusi formaları fetiş-moda vә transvestik F.-dir), bәdәnin müxtәlif üzvlәri (xüsusi forması fut-F.), ümumiyyәtlә, qarşı tәrәfә aid müxtәlif әşya vә predmetlәr fetiş ola bilәr.
FETİŞİZM – 1) fövqәltәbii xassәlәr aid edilәn maddi әşyalara – fetişlәrә sitayiş. Qәrbi Afrika xalqlarının fetişlәrә (dirәk, daş vә s.) sitayişi ilә ilk dәfә 15 әsrdә portuqaliyalı dәnizçilәr tanış olmuşdular. “Fetiş” terminini 18 әsrin әvvәllәrindә holland sәyyahı V.Bosman işlәtmişdir. F.-in әn qәdim din olması haqqında nәticәyә gәlmiş fransız alim Ş. de Bross “Fetiş–allahlar kultu haqqında” әsәrindә onu qәdim misirlilәr, yunanlar vә romalıların dinindә araşdırmışdır. Fransız maarifçilәr F.-i dinin arxaik forması kimi nәzәrdәn keçirirdilәr. G.V.F.Hegelә görә, F. insanın sehrli vasitә olan fetişin kömәyilә tәbiәt üzәrindә öz dolayı hakimiyyәtini bilavasitә gerçәklәşdirdiyi ibtidai dinin – sehrbazlığın bir forması idi. F.-in etnoqrafiyada xarakteristikası çoxmәnalıdır: C.Lebbok F.-i sitayiş obyektini arzuları yerinә yetirmәyә mәcbur edә bilmәk imkanı – ibtidai inanc kimi izah edirdi; E.B.Taylor, H.Spenser vә b.-na görә, F. animizmin bir formasıdır. Müxtәlif xalqların inanclarında F.-in yeri fәrqlidir: avstraliyalılarda fetişlәr (çurinqalar) totemlәrin simvolu vә әvәzlәyicisi, Şimali Amerika hindilәrindә qәbilә himayәçilәrinin tәcәssümü, Qәrbi Afrika xalqlarında şәxsi himayәçilәrdir. Müxtәlif formalı fetişlәr var: daş, ağac parçası, heyvan bәdәninin hissәlәri, tәsvirlәr (bütlәr) vә s. Dünya dinlәrindә F. cәsәd qalıqları vә ikonalara (xristianlıqda), müqәddәs stupalara (buddizmdә), müqәddәs yerlәrә vә “Qara daş”a – Hәcәrül-әsvәdә (islamda) pәrәştiş şәklindә qalmaqdadır. 2) Cinsi hәvәsin öz-özlüyündә heç bir erotik mәna daşımayan canlı vә ya cansız predmetlәrә yönәlmәsi ilә müşayiәt olunan cinsi pozğunluq. Seksual oriyentasiyadan asılı olaraq, әks vә ya eyni cinsin geyimlәri (xüsusi formaları fetiş-moda vә transvestik F.-dir), bәdәnin müxtәlif üzvlәri (xüsusi forması fut-F.), ümumiyyәtlә, qarşı tәrәfә aid müxtәlif әşya vә predmetlәr fetiş ola bilәr.
