FEYZ (әr.الفىض – suyun daşması, axın; bәrәkәt, bolluq) – 1) islam fәlsәfәsindә Kainatın yaradılışını izah edәn nәzәriyyә. Bax Südur nәzәriyyәsi, Farabi. 2) Alәmlәrә ilahi bәrәkәt vә mәrhәmәtin mütәmadi axınını ifadә edәn tәsәvvüf termini. “F.” anlayışını ilk dәfә yaranış vә varolma proseslәrinin şәrhi üçün İbn Ərәbi istifadә etmişdir. O göstәrirdi ki, qeyri-maddi vә hüdudsuz bulud (“әma”) şәklindә tәsәvvür olunan ali varlıqdan tozabәnzәr ilkin substansiya (“hәba”) yaranmışdır. “Hәba” Kainatın ideal arxetiplәrini (ilahi adlar vә atributları) daşıyan F. sayәsindә müxtәlif davamlı formalara düşür. Kainat Allahın davamlı tәzahürlәrindәn (“tәcәlli”) vә mövcudluq potensiyasının reallaşmış şәkillәrindәn (“zühur”) ibarәtdir. Ən müqәddәs F. (“әl-feyzül-әqdәs”) vә müqәddәs F.-lәr (“әl-feyzül-müqәddәs) fәrqlәndirilir. Ən müqәddәs F. Allahın әn uca sәviyyәdә baş verәn vә şeylәrin meydana gәlmәsini şәrtlәndirәn tәcәllisi, yaxud “Öz”ünә sevgisinin tәzahürüdür. Müqәddәs F.-lәr ilahi adların aşağı sәviyyәdә baş verәn vә ilkin F.-in nәticәsi olan sabit ideyaların xarici alәmdә reallaşmasını şәrtlәndirәn tәcәllisidir. Şeylәr F.-in sayәsindә daim mövcuddur. F. yaradılış iyerarxiyasında “ilk ağıl” adlandırılan Mәhәmmәd hәqiqәti vasitәsilә övliyalara, onlardan isә bütün mövcudata paylanır.
Azərbaycan Milli Ensiklopediyası
| Sərlövhə: | Azərbaycan Milli Ensiklopediyası, “Azərbaycan” xüsusi cildi (Azərbaycan dilində) |
| Nəşriyyat: | "Azərbaycan Milli Ensiklopediyası" Elmi Mərkəzi |
| Nəşr yeri: | Bakı |
| Nəşr ili: | 2007 |
| ISBN: | 978-9952-441-01-7 |
| Səhifələrin sayı: | 881 |
| Sərlövhə: | Azərbaycan Milli Ensiklopediyası, I CİLD |
| Nəşriyyat: | "Azərbaycan Milli Ensiklopediyası" Elmi Mərkəzi |
| Nəşr yeri: | Bakı |
| Nəşr ili: | 2009 |
| ISBN: | 978-9952-441-02-4 |
| Səhifələrin sayı: | 608 |
| Sərlövhə: | Azərbaycan Milli Ensiklopediyası, II CİLD |
| Nəşriyyat: | "Azərbaycan Milli Ensiklopediyası" Elmi Mərkəzi |
| Nəşr yeri: | Bakı |
| Nəşr ili: | 2010 |
| ISBN: | 978-9952-441-05-5 |
| Səhifələrin sayı: | 604 |
| Sərlövhə: | Azərbaycan Milli Ensiklopediyası, III CİLD |
| Nəşriyyat: | "Azərbaycan Milli Ensiklopediyası" Elmi Mərkəzi |
| Nəşr yeri: | Bakı |
| Nəşr ili: | 2011 |
| ISBN: | 978-9952-441-07-9 |
| Səhifələrin sayı: | 604 |
| Sərlövhə: | Azərbaycan Milli Ensiklopediyası, “Azərbaycan” xüsusi cildi (rus dilində) |
| Nəşriyyat: | "Azərbaycan Milli Ensiklopediyası" Elmi Mərkəzi |
| Nəşr yeri: | Bakı |
| Nəşr ili: | 2012 |
| ISBN: | 978-9952-441-01-7 |
| Səhifələrin sayı: | 881 |
| Sərlövhə: | Azərbaycan Milli Ensiklopediyası, IV CİLD |
| Nəşriyyat: | "Azərbaycan Milli Ensiklopediyası" Elmi Mərkəzi |
| Nəşr yeri: | Bakı |
| Nəşr ili: | 2013 |
| ISBN: | 978-9952-441-03-1 |
| Səhifələrin sayı: | 608 |
| Sərlövhə: | Azərbaycan Milli Ensiklopediyası, V CİLD |
| Nəşriyyat: | "Azərbaycan Milli Ensiklopediyası" Elmi Mərkəzi |
| Nəşr yeri: | Bakı |
| Nəşr ili: | 2014 |
| ISBN: | 978-9952-441-10-9 |
| Səhifələrin sayı: | 592 |
| Sərlövhə: | Azərbaycan Milli Ensiklopediyası, VI CİLD |
| Nəşriyyat: | "Azərbaycan Milli Ensiklopediyası" Elmi Mərkəzi |
| Nəşr yeri: | Bakı |
| Nəşr ili | 2015 |
| ISBN: | 978-9952-441-11-6 |
| Səhifələrin sayı: | 608 |
FEYZ (әr.الفىض – suyun daşması, axın; bәrәkәt, bolluq) – 1) islam fәlsәfәsindә Kainatın yaradılışını izah edәn nәzәriyyә. Bax Südur nәzәriyyәsi, Farabi. 2) Alәmlәrә ilahi bәrәkәt vә mәrhәmәtin mütәmadi axınını ifadә edәn tәsәvvüf termini. “F.” anlayışını ilk dәfә yaranış vә varolma proseslәrinin şәrhi üçün İbn Ərәbi istifadә etmişdir. O göstәrirdi ki, qeyri-maddi vә hüdudsuz bulud (“әma”) şәklindә tәsәvvür olunan ali varlıqdan tozabәnzәr ilkin substansiya (“hәba”) yaranmışdır. “Hәba” Kainatın ideal arxetiplәrini (ilahi adlar vә atributları) daşıyan F. sayәsindә müxtәlif davamlı formalara düşür. Kainat Allahın davamlı tәzahürlәrindәn (“tәcәlli”) vә mövcudluq potensiyasının reallaşmış şәkillәrindәn (“zühur”) ibarәtdir. Ən müqәddәs F. (“әl-feyzül-әqdәs”) vә müqәddәs F.-lәr (“әl-feyzül-müqәddәs) fәrqlәndirilir. Ən müqәddәs F. Allahın әn uca sәviyyәdә baş verәn vә şeylәrin meydana gәlmәsini şәrtlәndirәn tәcәllisi, yaxud “Öz”ünә sevgisinin tәzahürüdür. Müqәddәs F.-lәr ilahi adların aşağı sәviyyәdә baş verәn vә ilkin F.-in nәticәsi olan sabit ideyaların xarici alәmdә reallaşmasını şәrtlәndirәn tәcәllisidir. Şeylәr F.-in sayәsindә daim mövcuddur. F. yaradılış iyerarxiyasında “ilk ağıl” adlandırılan Mәhәmmәd hәqiqәti vasitәsilә övliyalara, onlardan isә bütün mövcudata paylanır.
FEYZ (әr.الفىض – suyun daşması, axın; bәrәkәt, bolluq) – 1) islam fәlsәfәsindә Kainatın yaradılışını izah edәn nәzәriyyә. Bax Südur nәzәriyyәsi, Farabi. 2) Alәmlәrә ilahi bәrәkәt vә mәrhәmәtin mütәmadi axınını ifadә edәn tәsәvvüf termini. “F.” anlayışını ilk dәfә yaranış vә varolma proseslәrinin şәrhi üçün İbn Ərәbi istifadә etmişdir. O göstәrirdi ki, qeyri-maddi vә hüdudsuz bulud (“әma”) şәklindә tәsәvvür olunan ali varlıqdan tozabәnzәr ilkin substansiya (“hәba”) yaranmışdır. “Hәba” Kainatın ideal arxetiplәrini (ilahi adlar vә atributları) daşıyan F. sayәsindә müxtәlif davamlı formalara düşür. Kainat Allahın davamlı tәzahürlәrindәn (“tәcәlli”) vә mövcudluq potensiyasının reallaşmış şәkillәrindәn (“zühur”) ibarәtdir. Ən müqәddәs F. (“әl-feyzül-әqdәs”) vә müqәddәs F.-lәr (“әl-feyzül-müqәddәs) fәrqlәndirilir. Ən müqәddәs F. Allahın әn uca sәviyyәdә baş verәn vә şeylәrin meydana gәlmәsini şәrtlәndirәn tәcәllisi, yaxud “Öz”ünә sevgisinin tәzahürüdür. Müqәddәs F.-lәr ilahi adların aşağı sәviyyәdә baş verәn vә ilkin F.-in nәticәsi olan sabit ideyaların xarici alәmdә reallaşmasını şәrtlәndirәn tәcәllisidir. Şeylәr F.-in sayәsindә daim mövcuddur. F. yaradılış iyerarxiyasında “ilk ağıl” adlandırılan Mәhәmmәd hәqiqәti vasitәsilә övliyalara, onlardan isә bütün mövcudata paylanır.
