FİLİZ – tәrkibindәn metalların alınması texniki cәhәtdәn mümkün, iqtisadi baxımdan mәqsәdәuyğun hesab edilәn tәbii mineral birlәşmә. Yerlәşdirici süxurlarla sinxron yaranan F.-lәr singenetik, sonradan yaranan F.-lәr isә epigenetik F.-lәrdir. “F.” termini bir sıra qeyri-metal mineral xammalları (mәs., asbest, barit, qrafit, kükürd vә s.) üçün dә işlәdilir. Tәrkibindә bir filiz mineralı olan m o n o m i n e r a l F. vә sәnaye әhәmiyyәti olmayan minerallarla müşayiәt olunan bir neçә qiymәtli filiz mineralı olan isә p o l i m i n e r a l F. adlanır. Bir qayda olaraq F. mineralları d a m a r m i n e r a l l a r ı ilә müşayiәt olunur. F.-lәrdәki yanaşı qiymәtli komponentlәrin çıxarılması iqtisadi cәhәtdәn sәrfәlidirsә, belә F.-lәr k o m p l e k s F.-lәr adlanır. F.-lәrdәki üstün mineralların kimyәvi tәrkibinә görә silikat, silisium, sulfid, karbonat, oksid vә qatışıq F.-lәrini ayırırlar. Köklü (çökmә, maqmatik, metamorfik) süxurlardakı yataqlardan çıxarılan F.-lәr k ö k l ü F.-lәr, çay, göl, dәniz vә okean qumlarından hasil olunan F.-lәr s ә p i n t i F.-lәr adlanır. Faydalı komponentlәrin konsentrasiyasından asılı olaraq zәngin, adi, kasıb F.-lәrini ayırırlar. F.-lәrin teksturu mineral aqreqatlarının forması, ölçülәri, yerlәşmә vә sәmtlәşmәsi ilә müәyyәnlәşdirilir; aqreqatların ölçülәri santimetrlәrdәn destimetirlәrәdәk olduğundan F.-lәrin teksturu tәbii çıxışların, dağ qazımalarının tәdqiqi zamanı aydınlaşdırılır. Filizlәrin strukturu F. vә damar minerallarının forması, ölçülәri vә sәmtlәşmә xüsusiyyәtlәri ilә sәciyyәlәnir; bu rada mineral dәnәlәrinin ölçülәri millimetrin hissәlәrinә bәrabәr olduğundan F.-in strukturu şliflәr vasitәsi ilә öyrәnilir. Yer qabığında dәmir, polimetal, mis F.-lәri daha geniş yayılmışdır. F. üçün müәyyәn edilmiş ehtiyatların vә qiymәtli komponentlәrin minimum miqdarı, hәmçinin mümkün ola bilәn zәrәrli qatışıqların maks. miqdarı onun sәnaye kondisiyasını tәşkil edir. Sәnaye kondisiyası F.-in tapılma şәraitinin müxtәlifliyindәn, hәmçinin istehsal vә emal texnikasından asılı olaraq dәyişir.
Azərbaycan Milli Ensiklopediyası
| Sərlövhə: | Azərbaycan Milli Ensiklopediyası, “Azərbaycan” xüsusi cildi (Azərbaycan dilində) |
| Nəşriyyat: | "Azərbaycan Milli Ensiklopediyası" Elmi Mərkəzi |
| Nəşr yeri: | Bakı |
| Nəşr ili: | 2007 |
| ISBN: | 978-9952-441-01-7 |
| Səhifələrin sayı: | 881 |
| Sərlövhə: | Azərbaycan Milli Ensiklopediyası, I CİLD |
| Nəşriyyat: | "Azərbaycan Milli Ensiklopediyası" Elmi Mərkəzi |
| Nəşr yeri: | Bakı |
| Nəşr ili: | 2009 |
| ISBN: | 978-9952-441-02-4 |
| Səhifələrin sayı: | 608 |
| Sərlövhə: | Azərbaycan Milli Ensiklopediyası, II CİLD |
| Nəşriyyat: | "Azərbaycan Milli Ensiklopediyası" Elmi Mərkəzi |
| Nəşr yeri: | Bakı |
| Nəşr ili: | 2010 |
| ISBN: | 978-9952-441-05-5 |
| Səhifələrin sayı: | 604 |
| Sərlövhə: | Azərbaycan Milli Ensiklopediyası, III CİLD |
| Nəşriyyat: | "Azərbaycan Milli Ensiklopediyası" Elmi Mərkəzi |
| Nəşr yeri: | Bakı |
| Nəşr ili: | 2011 |
| ISBN: | 978-9952-441-07-9 |
| Səhifələrin sayı: | 604 |
| Sərlövhə: | Azərbaycan Milli Ensiklopediyası, “Azərbaycan” xüsusi cildi (rus dilində) |
| Nəşriyyat: | "Azərbaycan Milli Ensiklopediyası" Elmi Mərkəzi |
| Nəşr yeri: | Bakı |
| Nəşr ili: | 2012 |
| ISBN: | 978-9952-441-01-7 |
| Səhifələrin sayı: | 881 |
| Sərlövhə: | Azərbaycan Milli Ensiklopediyası, IV CİLD |
| Nəşriyyat: | "Azərbaycan Milli Ensiklopediyası" Elmi Mərkəzi |
| Nəşr yeri: | Bakı |
| Nəşr ili: | 2013 |
| ISBN: | 978-9952-441-03-1 |
| Səhifələrin sayı: | 608 |
| Sərlövhə: | Azərbaycan Milli Ensiklopediyası, V CİLD |
| Nəşriyyat: | "Azərbaycan Milli Ensiklopediyası" Elmi Mərkəzi |
| Nəşr yeri: | Bakı |
| Nəşr ili: | 2014 |
| ISBN: | 978-9952-441-10-9 |
| Səhifələrin sayı: | 592 |
| Sərlövhə: | Azərbaycan Milli Ensiklopediyası, VI CİLD |
| Nəşriyyat: | "Azərbaycan Milli Ensiklopediyası" Elmi Mərkəzi |
| Nəşr yeri: | Bakı |
| Nəşr ili | 2015 |
| ISBN: | 978-9952-441-11-6 |
| Səhifələrin sayı: | 608 |
FİLİZ – tәrkibindәn metalların alınması texniki cәhәtdәn mümkün, iqtisadi baxımdan mәqsәdәuyğun hesab edilәn tәbii mineral birlәşmә. Yerlәşdirici süxurlarla sinxron yaranan F.-lәr singenetik, sonradan yaranan F.-lәr isә epigenetik F.-lәrdir. “F.” termini bir sıra qeyri-metal mineral xammalları (mәs., asbest, barit, qrafit, kükürd vә s.) üçün dә işlәdilir. Tәrkibindә bir filiz mineralı olan m o n o m i n e r a l F. vә sәnaye әhәmiyyәti olmayan minerallarla müşayiәt olunan bir neçә qiymәtli filiz mineralı olan isә p o l i m i n e r a l F. adlanır. Bir qayda olaraq F. mineralları d a m a r m i n e r a l l a r ı ilә müşayiәt olunur. F.-lәrdәki yanaşı qiymәtli komponentlәrin çıxarılması iqtisadi cәhәtdәn sәrfәlidirsә, belә F.-lәr k o m p l e k s F.-lәr adlanır. F.-lәrdәki üstün mineralların kimyәvi tәrkibinә görә silikat, silisium, sulfid, karbonat, oksid vә qatışıq F.-lәrini ayırırlar. Köklü (çökmә, maqmatik, metamorfik) süxurlardakı yataqlardan çıxarılan F.-lәr k ö k l ü F.-lәr, çay, göl, dәniz vә okean qumlarından hasil olunan F.-lәr s ә p i n t i F.-lәr adlanır. Faydalı komponentlәrin konsentrasiyasından asılı olaraq zәngin, adi, kasıb F.-lәrini ayırırlar. F.-lәrin teksturu mineral aqreqatlarının forması, ölçülәri, yerlәşmә vә sәmtlәşmәsi ilә müәyyәnlәşdirilir; aqreqatların ölçülәri santimetrlәrdәn destimetirlәrәdәk olduğundan F.-lәrin teksturu tәbii çıxışların, dağ qazımalarının tәdqiqi zamanı aydınlaşdırılır. Filizlәrin strukturu F. vә damar minerallarının forması, ölçülәri vә sәmtlәşmә xüsusiyyәtlәri ilә sәciyyәlәnir; bu rada mineral dәnәlәrinin ölçülәri millimetrin hissәlәrinә bәrabәr olduğundan F.-in strukturu şliflәr vasitәsi ilә öyrәnilir. Yer qabığında dәmir, polimetal, mis F.-lәri daha geniş yayılmışdır. F. üçün müәyyәn edilmiş ehtiyatların vә qiymәtli komponentlәrin minimum miqdarı, hәmçinin mümkün ola bilәn zәrәrli qatışıqların maks. miqdarı onun sәnaye kondisiyasını tәşkil edir. Sәnaye kondisiyası F.-in tapılma şәraitinin müxtәlifliyindәn, hәmçinin istehsal vә emal texnikasından asılı olaraq dәyişir.
FİLİZ – tәrkibindәn metalların alınması texniki cәhәtdәn mümkün, iqtisadi baxımdan mәqsәdәuyğun hesab edilәn tәbii mineral birlәşmә. Yerlәşdirici süxurlarla sinxron yaranan F.-lәr singenetik, sonradan yaranan F.-lәr isә epigenetik F.-lәrdir. “F.” termini bir sıra qeyri-metal mineral xammalları (mәs., asbest, barit, qrafit, kükürd vә s.) üçün dә işlәdilir. Tәrkibindә bir filiz mineralı olan m o n o m i n e r a l F. vә sәnaye әhәmiyyәti olmayan minerallarla müşayiәt olunan bir neçә qiymәtli filiz mineralı olan isә p o l i m i n e r a l F. adlanır. Bir qayda olaraq F. mineralları d a m a r m i n e r a l l a r ı ilә müşayiәt olunur. F.-lәrdәki yanaşı qiymәtli komponentlәrin çıxarılması iqtisadi cәhәtdәn sәrfәlidirsә, belә F.-lәr k o m p l e k s F.-lәr adlanır. F.-lәrdәki üstün mineralların kimyәvi tәrkibinә görә silikat, silisium, sulfid, karbonat, oksid vә qatışıq F.-lәrini ayırırlar. Köklü (çökmә, maqmatik, metamorfik) süxurlardakı yataqlardan çıxarılan F.-lәr k ö k l ü F.-lәr, çay, göl, dәniz vә okean qumlarından hasil olunan F.-lәr s ә p i n t i F.-lәr adlanır. Faydalı komponentlәrin konsentrasiyasından asılı olaraq zәngin, adi, kasıb F.-lәrini ayırırlar. F.-lәrin teksturu mineral aqreqatlarının forması, ölçülәri, yerlәşmә vә sәmtlәşmәsi ilә müәyyәnlәşdirilir; aqreqatların ölçülәri santimetrlәrdәn destimetirlәrәdәk olduğundan F.-lәrin teksturu tәbii çıxışların, dağ qazımalarının tәdqiqi zamanı aydınlaşdırılır. Filizlәrin strukturu F. vә damar minerallarının forması, ölçülәri vә sәmtlәşmә xüsusiyyәtlәri ilә sәciyyәlәnir; bu rada mineral dәnәlәrinin ölçülәri millimetrin hissәlәrinә bәrabәr olduğundan F.-in strukturu şliflәr vasitәsi ilә öyrәnilir. Yer qabığında dәmir, polimetal, mis F.-lәri daha geniş yayılmışdır. F. üçün müәyyәn edilmiş ehtiyatların vә qiymәtli komponentlәrin minimum miqdarı, hәmçinin mümkün ola bilәn zәrәrli qatışıqların maks. miqdarı onun sәnaye kondisiyasını tәşkil edir. Sәnaye kondisiyası F.-in tapılma şәraitinin müxtәlifliyindәn, hәmçinin istehsal vә emal texnikasından asılı olaraq dәyişir.
