Azərbaycan Milli Ensiklopediyası
IX CİLD (FEDİNQ - EMİN)
    FİZO TƏCRÜBƏSİ

    FİZO TƏCRÜBƏSİ – hәrәkәtedәn mühitlәrdә işığın sürәtinin tәyin edilmәsinә aid tәcrübә. Fransız fiziki A.İ.L.Fizo 1851 ildә göstәrdi ki, işıq hәrәkәtedәn mühit tәrәfindәn qismәn sövq edilir. Belә mühitdә işığın faza sürәti c/n ± α υ-yә bәrabәrdir, burada c/n – işığın tәrpәnmәz mühitdә sürәti, n – mühitin sındırma әmsalı, υ – mühitin müşahidәçiyә nәzәrәn sürәti (yәni laboratoriya hesablama sistemindә), α – sövqetmә әmsalı, “+” vә “–” işarәlәri işığın vә mühitin sürәtinin eyni vә әks istiqamәtlәrinә uyğundur. F.t. daha әvvәl fransız fiziki O.J.Frenelin sövqetmә әmsalı üçün aldığı α =1–1/n2 düsturunu tәsdiq etdi.


    F. t-nin prinsipial sxemi şәkildә göstәrilmişdir. L mәnbәyindәn gәlәn şüa yarımşәffaf lövhә tәrәfindәn iki şüaya ayrılır, biri S güzgülәrindәn әks olunaraq T borularında axan suyun hәrәkәti istiqamәtindә, digәri isә әks istiqamәtdә keçir. Hәr iki şüa I interferometrinә yönәldilir vә interferensiya mәnzәrәsi müşahidә olunur. Ölçmә әvvәlcә hәrәkәt etmәyәn suda, sonra isә hәrәkәtedәn suda aparılmışdır. İnterferensiya zolaqlarının yerdәyişmәsinә görә hәrәkәtedәn suda şüaların keçmә müddәtlәrinin fәrqi, işığın faza sürәti vә α tәyin edilmişdir.

Sərlövhə: Azərbaycan Milli Ensiklopediyası, “Azərbaycan” xüsusi cildi (Azərbaycan dilində)
Nəşriyyat: "Azərbaycan Milli Ensiklopediyası" Elmi Mərkəzi
Nəşr yeri: Bakı
Nəşr ili: 2007
ISBN: 978-9952-441-01-7
Səhifələrin sayı: 881
Sərlövhə: Azərbaycan Milli Ensiklopediyası, I CİLD
Nəşriyyat: "Azərbaycan Milli Ensiklopediyası" Elmi Mərkəzi
Nəşr yeri: Bakı
Nəşr ili: 2009
ISBN: 978-9952-441-02-4
Səhifələrin sayı: 608
Sərlövhə: Azərbaycan Milli Ensiklopediyası, II CİLD
Nəşriyyat: "Azərbaycan Milli Ensiklopediyası" Elmi Mərkəzi
Nəşr yeri: Bakı
Nəşr ili: 2010
ISBN: 978-9952-441-05-5
Səhifələrin sayı: 604
Sərlövhə: Azərbaycan Milli Ensiklopediyası, III CİLD
Nəşriyyat: "Azərbaycan Milli Ensiklopediyası" Elmi Mərkəzi
Nəşr yeri: Bakı
Nəşr ili: 2011
ISBN: 978-9952-441-07-9
Səhifələrin sayı: 604
Sərlövhə: Azərbaycan Milli Ensiklopediyası, “Azərbaycan” xüsusi cildi (rus dilində)
Nəşriyyat: "Azərbaycan Milli Ensiklopediyası" Elmi Mərkəzi
Nəşr yeri: Bakı
Nəşr ili: 2012
ISBN: 978-9952-441-01-7
Səhifələrin sayı: 881
Sərlövhə: Azərbaycan Milli Ensiklopediyası, IV CİLD
Nəşriyyat: "Azərbaycan Milli Ensiklopediyası" Elmi Mərkəzi
Nəşr yeri: Bakı
Nəşr ili: 2013
ISBN: 978-9952-441-03-1
Səhifələrin sayı: 608
Sərlövhə: Azərbaycan Milli Ensiklopediyası, V CİLD
Nəşriyyat: "Azərbaycan Milli Ensiklopediyası" Elmi Mərkəzi
Nəşr yeri: Bakı
Nəşr ili: 2014
ISBN: 978-9952-441-10-9
Səhifələrin sayı: 592
Sərlövhə: Azərbaycan Milli Ensiklopediyası, VI CİLD
Nəşriyyat: "Azərbaycan Milli Ensiklopediyası" Elmi Mərkəzi
Nəşr yeri: Bakı
Nəşr ili 2015
ISBN: 978-9952-441-11-6
Səhifələrin sayı: 608
FEDİNQ – EMİN
    FİZO TƏCRÜBƏSİ

    FİZO TƏCRÜBƏSİ – hәrәkәtedәn mühitlәrdә işığın sürәtinin tәyin edilmәsinә aid tәcrübә. Fransız fiziki A.İ.L.Fizo 1851 ildә göstәrdi ki, işıq hәrәkәtedәn mühit tәrәfindәn qismәn sövq edilir. Belә mühitdә işığın faza sürәti c/n ± α υ-yә bәrabәrdir, burada c/n – işığın tәrpәnmәz mühitdә sürәti, n – mühitin sındırma әmsalı, υ – mühitin müşahidәçiyә nәzәrәn sürәti (yәni laboratoriya hesablama sistemindә), α – sövqetmә әmsalı, “+” vә “–” işarәlәri işığın vә mühitin sürәtinin eyni vә әks istiqamәtlәrinә uyğundur. F.t. daha әvvәl fransız fiziki O.J.Frenelin sövqetmә әmsalı üçün aldığı α =1–1/n2 düsturunu tәsdiq etdi.


    F. t-nin prinsipial sxemi şәkildә göstәrilmişdir. L mәnbәyindәn gәlәn şüa yarımşәffaf lövhә tәrәfindәn iki şüaya ayrılır, biri S güzgülәrindәn әks olunaraq T borularında axan suyun hәrәkәti istiqamәtindә, digәri isә әks istiqamәtdә keçir. Hәr iki şüa I interferometrinә yönәldilir vә interferensiya mәnzәrәsi müşahidә olunur. Ölçmә әvvәlcә hәrәkәt etmәyәn suda, sonra isә hәrәkәtedәn suda aparılmışdır. İnterferensiya zolaqlarının yerdәyişmәsinә görә hәrәkәtedәn suda şüaların keçmә müddәtlәrinin fәrqi, işığın faza sürәti vә α tәyin edilmişdir.

    FİZO TƏCRÜBƏSİ

    FİZO TƏCRÜBƏSİ – hәrәkәtedәn mühitlәrdә işığın sürәtinin tәyin edilmәsinә aid tәcrübә. Fransız fiziki A.İ.L.Fizo 1851 ildә göstәrdi ki, işıq hәrәkәtedәn mühit tәrәfindәn qismәn sövq edilir. Belә mühitdә işığın faza sürәti c/n ± α υ-yә bәrabәrdir, burada c/n – işığın tәrpәnmәz mühitdә sürәti, n – mühitin sındırma әmsalı, υ – mühitin müşahidәçiyә nәzәrәn sürәti (yәni laboratoriya hesablama sistemindә), α – sövqetmә әmsalı, “+” vә “–” işarәlәri işığın vә mühitin sürәtinin eyni vә әks istiqamәtlәrinә uyğundur. F.t. daha әvvәl fransız fiziki O.J.Frenelin sövqetmә әmsalı üçün aldığı α =1–1/n2 düsturunu tәsdiq etdi.


    F. t-nin prinsipial sxemi şәkildә göstәrilmişdir. L mәnbәyindәn gәlәn şüa yarımşәffaf lövhә tәrәfindәn iki şüaya ayrılır, biri S güzgülәrindәn әks olunaraq T borularında axan suyun hәrәkәti istiqamәtindә, digәri isә әks istiqamәtdә keçir. Hәr iki şüa I interferometrinә yönәldilir vә interferensiya mәnzәrәsi müşahidә olunur. Ölçmә әvvәlcә hәrәkәt etmәyәn suda, sonra isә hәrәkәtedәn suda aparılmışdır. İnterferensiya zolaqlarının yerdәyişmәsinә görә hәrәkәtedәn suda şüaların keçmә müddәtlәrinin fәrqi, işığın faza sürәti vә α tәyin edilmişdir.