FOKKER–PLANK TƏNLİYİ – statistik fizikada f (x,t) paylanma funksiyası üçün çoxölçülü faza fәzasında x dәyişәninә görә tәyin olunmuş xüsusi törәmәli diferensial tәnlik. F.–P.t.-nin xüsusi halı ilk dәfә Broun hәrәkәtinin tәsviri zamanı alınan E y n ş t e y n – S m o l u x o v s k i t ә n l i y i d i r. F.–P.t. ∂f /∂t + LFP = 0 şәklindәdir, burada t – zaman, LFP = AFP + BFP – x dәyişәninә görә birinci vә ikinci tәrtib törәmәlәri (bir qayda olaraq, koordinat vә impulslara görә) saxlayan F o k k e r – P l a n k o p e r a t o r u d u r:
AFP = – (∂/∂x)[a(x)f(x, t)],
BFP = (1/2) (∂2/∂x2)[b(x) f (x,t)].
Fiziki cәhәtdәn F.–P.t. ümumilәşmiş diffuziya prosesini tәsvir edir, belә ki, a(x) әmsalı müntәzәm konvektiv hәrәkәtә uyğundur, b(x) (heç vaxt mәnfi olmur) diffuziya әmsalı mәnasını daşıyır vә faza fәzasında tәsadüfi yayılmanın (dispersiyasının) ölçüsüdür. t → ∞ limitindә F.– P.t. üçün fst.(x) stasionar hәllinin varlığı mümkündür, yәni ∂f/∂t = 0 şәrti ödәnilir vә Lst.FP = 0. fst.(x)-a әn mәşhur misal (birölçülü hal üçün) – M a k s v e l p a y l a n m a s ı d ı r, burada x – ideal qaz zәrrәciyinin sürәtinin qiymәti, a(x) = – 1, b(x)=2kT/m, k – Boltsman sabiti, t – mütlәq temp-r, m – zәrrәciyin kütlәsidir.