FORMALLAŞDIRMA – hәr hansı tәfәkkür nәticәlәrinin (mühakimәlәrin, sübutların, tәsnifat prosedurlarının, informasiya axtarışının) formal sistem, yaxud hesablama şәklindә tәqdim edilmәsi. Müәyyәn abstraksiyalar, ideallaşdırmalar vә süni rәmzi dillәr әsasında hәyata keçirilәn F. ilk növbәdә riyaziyyatda, hәmçinin riyazi aparatın tәtbiqinin kifayәt qәdәr yüksәk nәticәyә gәtirib çıxardığı digәr elmlәrdә istifadә olunur. F. nәzәri elmlәrin әsası kimi formal mәntiqin rolunu güclәndirir, çünki formallaşdırılmış nәzәriyyәlәrdә bu vә ya digәr arqumentlәşdirmәnin hәr hansı halda qazanılmış düzgün tәfәkkür qabiliyyәti sayәsindә mәnimsәnilmiş mәntiqi qaydalara uyğun gәlmәsinә intuitiv әminliklә artıq kifayәtlәnmәk olmaz. Yalnız sadә mәntiqi struktura vә kiçik anlayışlar ehtiyatına malik elementar nәzәriyyәlәri (mәs., mәntiqdә ifadәlәrin hesablanması vә predikatların dar hesablanması, riyaziyyatda ele- mentar hәndәsә) tam formallaşdırmaq olur. Mürәkkәb nәzәriyyәlәr prinsipcә tam formallaşdırıla bilmәz (bax Metariyaziyyat).
F. nәzәriyyәnin mәzmununu sistemlәşdirmәyә, dәqiqlәşdirmәyә vә metodoloji cәhәtdәn aydınlaşdırmağa, onun müxtәlif müddәaları arasındakı qarşılıqlı әlaqәnin xarakterini aşkarlamağa, hәlә hәll olunmamış problemlәri üzә çıxarmağa vә formulә etmәyә imkan verir. F. idrak üsulu kimi (o cümlәdәn dar “riyazi” mәnada F.) nisbi sәciyyә daşıyır: eyni nәzәriyyә F.-nın hәm vasitәsi, hәm dә predmeti ola bilәr. Belә ki, әnәnәvi “formal” mәntiq onda әks olunmuş insan tәfәkkürü qanunauyğunluqları mәc- musuna münasibәtdә F.-dır; özünün (aksiomatik) F.-larına münasibәtdә isә o, F. predmetinin mәzmun nәzәriyyәsi kimi çıxış edir.
