FOSFATAZÁLAR – hidrolazalar sinfindәn fermentlәr; heyvan, bitki orqanizmlәrindә vә mikroorqanizmlәrdә fosfat turşusunun mürәkkәb efirlәrinin hidrolizini kataliz edirlәr. F.-ın funksiyası müxtәlif biokimyәvi proseslәr üçün fosfatın zәruri miqdarını saxlamaqdır. Parçalanacaq substratın kimyәvi tәbiәtindәn asılı olaraq F. fosfat turşusunun monoefirlәrini hidroliz edәn monofosfatazalara (mәs., qlükozo – 6–fosfataza) vә fosfat turşusu diefirlәrini parçalayan difosfatazalara (mәs., nukleazalar) ayrılır. Monofosfatazalar öz növbәsindә hәr hansı bir substrata tәsir edәn spesifik vә geniş tәsir spektrinә malik qeyri-spesifik F.-a bölünür. Qeyri-spesifik monofosfatazaların aktivliyi maksimal dәrәcәdә müşahidә olunan mühitin xarakterinә görә qәlәvi (pH-ı 8–10 olan mühitdә optimal tәsir) vә turş (pH 4–6 olduqda) növlәri olur. Qәlәvi F. heyvan toxumalarında (bağırsağın selikli qişası, plasenta, böyrәklәr, sümük vә s.), süddә, bakteriyalarda, göbәlәklәrdә; turş F. prostat vәzisi, dalaq, qara ciyәr toxumalarında, ali bitkilәrdә, maya göbәlәklәrindә, bakteriyalarda tapılmışdır. Bağırsaq çöplәrindә olan qәlәvi F.-ın quruluşu vә tәsir mexanizmi әn yaxşı öyrәnilmişdir. Qәlәvi vә turş F.-ın aktivliyinin yüksәlmәsi ilә müşayiәt olunan bәzi xәstәliklәrin (mәs., raxitin vә s.-dә) diaqnostikası zamanı onların aktivliyinin tәyin olunması mühüm әhәmiyyәtә malikdir.
Azərbaycan Milli Ensiklopediyası
| Sərlövhə: | Azərbaycan Milli Ensiklopediyası, “Azərbaycan” xüsusi cildi (Azərbaycan dilində) |
| Nəşriyyat: | "Azərbaycan Milli Ensiklopediyası" Elmi Mərkəzi |
| Nəşr yeri: | Bakı |
| Nəşr ili: | 2007 |
| ISBN: | 978-9952-441-01-7 |
| Səhifələrin sayı: | 881 |
| Sərlövhə: | Azərbaycan Milli Ensiklopediyası, I CİLD |
| Nəşriyyat: | "Azərbaycan Milli Ensiklopediyası" Elmi Mərkəzi |
| Nəşr yeri: | Bakı |
| Nəşr ili: | 2009 |
| ISBN: | 978-9952-441-02-4 |
| Səhifələrin sayı: | 608 |
| Sərlövhə: | Azərbaycan Milli Ensiklopediyası, II CİLD |
| Nəşriyyat: | "Azərbaycan Milli Ensiklopediyası" Elmi Mərkəzi |
| Nəşr yeri: | Bakı |
| Nəşr ili: | 2010 |
| ISBN: | 978-9952-441-05-5 |
| Səhifələrin sayı: | 604 |
| Sərlövhə: | Azərbaycan Milli Ensiklopediyası, III CİLD |
| Nəşriyyat: | "Azərbaycan Milli Ensiklopediyası" Elmi Mərkəzi |
| Nəşr yeri: | Bakı |
| Nəşr ili: | 2011 |
| ISBN: | 978-9952-441-07-9 |
| Səhifələrin sayı: | 604 |
| Sərlövhə: | Azərbaycan Milli Ensiklopediyası, “Azərbaycan” xüsusi cildi (rus dilində) |
| Nəşriyyat: | "Azərbaycan Milli Ensiklopediyası" Elmi Mərkəzi |
| Nəşr yeri: | Bakı |
| Nəşr ili: | 2012 |
| ISBN: | 978-9952-441-01-7 |
| Səhifələrin sayı: | 881 |
| Sərlövhə: | Azərbaycan Milli Ensiklopediyası, IV CİLD |
| Nəşriyyat: | "Azərbaycan Milli Ensiklopediyası" Elmi Mərkəzi |
| Nəşr yeri: | Bakı |
| Nəşr ili: | 2013 |
| ISBN: | 978-9952-441-03-1 |
| Səhifələrin sayı: | 608 |
| Sərlövhə: | Azərbaycan Milli Ensiklopediyası, V CİLD |
| Nəşriyyat: | "Azərbaycan Milli Ensiklopediyası" Elmi Mərkəzi |
| Nəşr yeri: | Bakı |
| Nəşr ili: | 2014 |
| ISBN: | 978-9952-441-10-9 |
| Səhifələrin sayı: | 592 |
| Sərlövhə: | Azərbaycan Milli Ensiklopediyası, VI CİLD |
| Nəşriyyat: | "Azərbaycan Milli Ensiklopediyası" Elmi Mərkəzi |
| Nəşr yeri: | Bakı |
| Nəşr ili | 2015 |
| ISBN: | 978-9952-441-11-6 |
| Səhifələrin sayı: | 608 |
FOSFATAZÁLAR – hidrolazalar sinfindәn fermentlәr; heyvan, bitki orqanizmlәrindә vә mikroorqanizmlәrdә fosfat turşusunun mürәkkәb efirlәrinin hidrolizini kataliz edirlәr. F.-ın funksiyası müxtәlif biokimyәvi proseslәr üçün fosfatın zәruri miqdarını saxlamaqdır. Parçalanacaq substratın kimyәvi tәbiәtindәn asılı olaraq F. fosfat turşusunun monoefirlәrini hidroliz edәn monofosfatazalara (mәs., qlükozo – 6–fosfataza) vә fosfat turşusu diefirlәrini parçalayan difosfatazalara (mәs., nukleazalar) ayrılır. Monofosfatazalar öz növbәsindә hәr hansı bir substrata tәsir edәn spesifik vә geniş tәsir spektrinә malik qeyri-spesifik F.-a bölünür. Qeyri-spesifik monofosfatazaların aktivliyi maksimal dәrәcәdә müşahidә olunan mühitin xarakterinә görә qәlәvi (pH-ı 8–10 olan mühitdә optimal tәsir) vә turş (pH 4–6 olduqda) növlәri olur. Qәlәvi F. heyvan toxumalarında (bağırsağın selikli qişası, plasenta, böyrәklәr, sümük vә s.), süddә, bakteriyalarda, göbәlәklәrdә; turş F. prostat vәzisi, dalaq, qara ciyәr toxumalarında, ali bitkilәrdә, maya göbәlәklәrindә, bakteriyalarda tapılmışdır. Bağırsaq çöplәrindә olan qәlәvi F.-ın quruluşu vә tәsir mexanizmi әn yaxşı öyrәnilmişdir. Qәlәvi vә turş F.-ın aktivliyinin yüksәlmәsi ilә müşayiәt olunan bәzi xәstәliklәrin (mәs., raxitin vә s.-dә) diaqnostikası zamanı onların aktivliyinin tәyin olunması mühüm әhәmiyyәtә malikdir.
FOSFATAZÁLAR – hidrolazalar sinfindәn fermentlәr; heyvan, bitki orqanizmlәrindә vә mikroorqanizmlәrdә fosfat turşusunun mürәkkәb efirlәrinin hidrolizini kataliz edirlәr. F.-ın funksiyası müxtәlif biokimyәvi proseslәr üçün fosfatın zәruri miqdarını saxlamaqdır. Parçalanacaq substratın kimyәvi tәbiәtindәn asılı olaraq F. fosfat turşusunun monoefirlәrini hidroliz edәn monofosfatazalara (mәs., qlükozo – 6–fosfataza) vә fosfat turşusu diefirlәrini parçalayan difosfatazalara (mәs., nukleazalar) ayrılır. Monofosfatazalar öz növbәsindә hәr hansı bir substrata tәsir edәn spesifik vә geniş tәsir spektrinә malik qeyri-spesifik F.-a bölünür. Qeyri-spesifik monofosfatazaların aktivliyi maksimal dәrәcәdә müşahidә olunan mühitin xarakterinә görә qәlәvi (pH-ı 8–10 olan mühitdә optimal tәsir) vә turş (pH 4–6 olduqda) növlәri olur. Qәlәvi F. heyvan toxumalarında (bağırsağın selikli qişası, plasenta, böyrәklәr, sümük vә s.), süddә, bakteriyalarda, göbәlәklәrdә; turş F. prostat vәzisi, dalaq, qara ciyәr toxumalarında, ali bitkilәrdә, maya göbәlәklәrindә, bakteriyalarda tapılmışdır. Bağırsaq çöplәrindә olan qәlәvi F.-ın quruluşu vә tәsir mexanizmi әn yaxşı öyrәnilmişdir. Qәlәvi vә turş F.-ın aktivliyinin yüksәlmәsi ilә müşayiәt olunan bәzi xәstәliklәrin (mәs., raxitin vә s.-dә) diaqnostikası zamanı onların aktivliyinin tәyin olunması mühüm әhәmiyyәtә malikdir.
