Azərbaycan Milli Ensiklopediyası
IX CİLD (FEDİNQ - EMİN)
    FOSGEN 

    FOSGEN (karbonilxlorid) − karbon turşusunun dixloranhidridi, C(O)Cl2; rütubәtdәn çürümüş ot vә ya üfunәtli meyvә iyli rәngsiz qaz; tәr. 118°C, tqayn. 7,56°C. Suda pis, üzvi hәlledicilәrdә yaxşı hәll olur. F. karbon turşuları halogenanhidridlәrin xassәlәrinә malikdir. Qazşәkilli F. rütubәtli havada tәdricәn, maye fazada sürәtlә, qәlәvilәrin iştirakında ani hidroliz olunur. F. ammonyakla karbamid vә NH4Cl; aminlәrlә şәraitdәn asılı olaraq alkil (aril) әvәzli karbamid vә izosianatlar; ikiatomlu fenollarla polikarbonatlar әmәlә gәtirir.


    F. Fridel–Krafts reaksiyasına daxil olur. F.-in әsas alınma üsulu CO-in aktiv kömür üzәrindә 125–150°C-dә xlorlaşmasıdır. F. mühüm sәnaye mәhsuludur. Boyalar, polikarbonatlar, karbamid vә onun törәmәlәri, izosianatlar, susuz metal-xloridlәr, pestisidlәr, dәrman vasitәlәri, hәlledicilәr istehsalında xammal kimi tәtbiq edilir. Birinci Dünya müharibәsindә zәhәrlәyici maddә kimi istifadә edilmişdir. Ağ ciyәrin ödemini, göz vә selikli qişanın qıcıqlanmasını törәdir. Gizli tәsir dövrü 2–12 saatdır. Kumulyasiya xassәsinә malikdir. F.-dәn әleyhqazla müdafiә olunur.

Sərlövhə: Azərbaycan Milli Ensiklopediyası, “Azərbaycan” xüsusi cildi (Azərbaycan dilində)
Nəşriyyat: "Azərbaycan Milli Ensiklopediyası" Elmi Mərkəzi
Nəşr yeri: Bakı
Nəşr ili: 2007
ISBN: 978-9952-441-01-7
Səhifələrin sayı: 881
Sərlövhə: Azərbaycan Milli Ensiklopediyası, I CİLD
Nəşriyyat: "Azərbaycan Milli Ensiklopediyası" Elmi Mərkəzi
Nəşr yeri: Bakı
Nəşr ili: 2009
ISBN: 978-9952-441-02-4
Səhifələrin sayı: 608
Sərlövhə: Azərbaycan Milli Ensiklopediyası, II CİLD
Nəşriyyat: "Azərbaycan Milli Ensiklopediyası" Elmi Mərkəzi
Nəşr yeri: Bakı
Nəşr ili: 2010
ISBN: 978-9952-441-05-5
Səhifələrin sayı: 604
Sərlövhə: Azərbaycan Milli Ensiklopediyası, III CİLD
Nəşriyyat: "Azərbaycan Milli Ensiklopediyası" Elmi Mərkəzi
Nəşr yeri: Bakı
Nəşr ili: 2011
ISBN: 978-9952-441-07-9
Səhifələrin sayı: 604
Sərlövhə: Azərbaycan Milli Ensiklopediyası, “Azərbaycan” xüsusi cildi (rus dilində)
Nəşriyyat: "Azərbaycan Milli Ensiklopediyası" Elmi Mərkəzi
Nəşr yeri: Bakı
Nəşr ili: 2012
ISBN: 978-9952-441-01-7
Səhifələrin sayı: 881
Sərlövhə: Azərbaycan Milli Ensiklopediyası, IV CİLD
Nəşriyyat: "Azərbaycan Milli Ensiklopediyası" Elmi Mərkəzi
Nəşr yeri: Bakı
Nəşr ili: 2013
ISBN: 978-9952-441-03-1
Səhifələrin sayı: 608
Sərlövhə: Azərbaycan Milli Ensiklopediyası, V CİLD
Nəşriyyat: "Azərbaycan Milli Ensiklopediyası" Elmi Mərkəzi
Nəşr yeri: Bakı
Nəşr ili: 2014
ISBN: 978-9952-441-10-9
Səhifələrin sayı: 592
Sərlövhə: Azərbaycan Milli Ensiklopediyası, VI CİLD
Nəşriyyat: "Azərbaycan Milli Ensiklopediyası" Elmi Mərkəzi
Nəşr yeri: Bakı
Nəşr ili 2015
ISBN: 978-9952-441-11-6
Səhifələrin sayı: 608
FEDİNQ – EMİN
    FOSGEN 

    FOSGEN (karbonilxlorid) − karbon turşusunun dixloranhidridi, C(O)Cl2; rütubәtdәn çürümüş ot vә ya üfunәtli meyvә iyli rәngsiz qaz; tәr. 118°C, tqayn. 7,56°C. Suda pis, üzvi hәlledicilәrdә yaxşı hәll olur. F. karbon turşuları halogenanhidridlәrin xassәlәrinә malikdir. Qazşәkilli F. rütubәtli havada tәdricәn, maye fazada sürәtlә, qәlәvilәrin iştirakında ani hidroliz olunur. F. ammonyakla karbamid vә NH4Cl; aminlәrlә şәraitdәn asılı olaraq alkil (aril) әvәzli karbamid vә izosianatlar; ikiatomlu fenollarla polikarbonatlar әmәlә gәtirir.


    F. Fridel–Krafts reaksiyasına daxil olur. F.-in әsas alınma üsulu CO-in aktiv kömür üzәrindә 125–150°C-dә xlorlaşmasıdır. F. mühüm sәnaye mәhsuludur. Boyalar, polikarbonatlar, karbamid vә onun törәmәlәri, izosianatlar, susuz metal-xloridlәr, pestisidlәr, dәrman vasitәlәri, hәlledicilәr istehsalında xammal kimi tәtbiq edilir. Birinci Dünya müharibәsindә zәhәrlәyici maddә kimi istifadә edilmişdir. Ağ ciyәrin ödemini, göz vә selikli qişanın qıcıqlanmasını törәdir. Gizli tәsir dövrü 2–12 saatdır. Kumulyasiya xassәsinә malikdir. F.-dәn әleyhqazla müdafiә olunur.

    FOSGEN 

    FOSGEN (karbonilxlorid) − karbon turşusunun dixloranhidridi, C(O)Cl2; rütubәtdәn çürümüş ot vә ya üfunәtli meyvә iyli rәngsiz qaz; tәr. 118°C, tqayn. 7,56°C. Suda pis, üzvi hәlledicilәrdә yaxşı hәll olur. F. karbon turşuları halogenanhidridlәrin xassәlәrinә malikdir. Qazşәkilli F. rütubәtli havada tәdricәn, maye fazada sürәtlә, qәlәvilәrin iştirakında ani hidroliz olunur. F. ammonyakla karbamid vә NH4Cl; aminlәrlә şәraitdәn asılı olaraq alkil (aril) әvәzli karbamid vә izosianatlar; ikiatomlu fenollarla polikarbonatlar әmәlә gәtirir.


    F. Fridel–Krafts reaksiyasına daxil olur. F.-in әsas alınma üsulu CO-in aktiv kömür üzәrindә 125–150°C-dә xlorlaşmasıdır. F. mühüm sәnaye mәhsuludur. Boyalar, polikarbonatlar, karbamid vә onun törәmәlәri, izosianatlar, susuz metal-xloridlәr, pestisidlәr, dәrman vasitәlәri, hәlledicilәr istehsalında xammal kimi tәtbiq edilir. Birinci Dünya müharibәsindә zәhәrlәyici maddә kimi istifadә edilmişdir. Ağ ciyәrin ödemini, göz vә selikli qişanın qıcıqlanmasını törәdir. Gizli tәsir dövrü 2–12 saatdır. Kumulyasiya xassәsinә malikdir. F.-dәn әleyhqazla müdafiә olunur.