FÓTİ (Φώτιος) (tәqr. 820 – tәqr. 893) – Bizans ilahiyyatçısı vә din xadimi. Mükәmmәl tәhsil almış, әrәb ölkәlәrindә diplomatik sәfirliklәrdә iştirak etmiş (838, 845 vә 855) vә imperatorun protoasikriti (birinci katibi) vәzifәsindә çalışmışdır. Konstantinopolun patriarxı olmuşdur (858–867; 880–886). Xristianlığın slavyanlar arasında yayılmasına rәvac vermiş, bulqar xanı I Borisi xaç suyuna salmış, Kirill vә Mefodinin Moraviyaya missiyasına xeyir-dua vermişdir. İmperator Müdrik VI Levin tәlәbilә 886 ildә patriarxlıqdan әl çәkmişdir. Sürgündә vәfat etmişdir.
Dövrünün әn ziyalı insanlarından hesab edilәn F. bir sıra әsәrlәrin müәllifidir. “Kitabxana”, yaxud “Miriobiblion” (Мυριοβι-βλίον) (“Oxuduğumuz kitabların siyahıya alınması vә sadalanması...”) xristian vә bütpәrәst müәlliflәrә mәxsus 386 әsәrin (onların çoxu saxlanmamışdır) xülasәsini vә әdәbi-tәnqidi tәhlilini ehtiva edәn 280 fәsildәn (kodeksdәn) ibarәtdir. “Leksikon”a antik müәlliflәr vә Bibliyadan sitatlar daxildir. “Amfiloxiya”da F.-nin müxtәlif mövzulara dair suallara cavabları toplanmışdır. F.-nin çoxsaylı vәzlәrindә mühüm tarixi hadisәlәr, o cümlәdәn rusların Konstantinopola hücumu (860) öz әksini tapmışdır. Bir neçә nәsihәtamiz vәzi, mәktubları vә himnoqrafik әsәrlәri saxlanmışdır.
Ə s ә r l ә r i: Homiliai. Thessalonikē, 1959; Bibliothéque / Éd. R. Henry. P., 1959–1991. Vol. 1–9; Epistulae et Amphilochia. Lpz., 1983–1988. Vol. 1–6; Антилатинские сочинения. М., 2015.
