FOTONÜVƏ REAKSİYALARI – atom nüvәlәrinin γ-kvantlarla parçalanması. Nuklonların buraxılmasına gәtirәn F.r. n ü v ә f o t o e f f e k t i adlanır. Bu hadisәni 1934 ildә ilk dәfә C.Çedvik vә Amerika fiziki M.Qoldbaxer aşkar etmişlәr. Mürәkkәb zәrrәciklәrin – deytronların, α-zәrrәciklәrin vә s. uçub çıxması ilә gedәn proseslәr az ehtimallıdır. Bölünәn nüvәlәrdә (bax Atom nüvәsinin bölünmәsi) böyük ehtimalla fotobölünmә (γ,f) reaksiyaları gedir. γ-kvantların enerjisi zәrrәciklәrin uçub-çıxma hәddindәn aşağı olduqda fotonların elastik (γ, γ) vә qeyri-elastik (γ, γ′) sәpilmәsi baş verir; mezonların yaranması hәddindәn çox olduqda isә nüvәnin parçalanması ilә yanaşı fotodoğulma proseslәri (mәs., pionlar) baş verir. İstәnilәn nüvә reaksiyası kimi (bax Nüvә reaksiyaları) F.r. da γ – kvantların udulmasının σ effektiv kәsiyi (γ –kvantın ℇγ enerjisindәn asılı olan) ilә xarakterizә olunur. σ(ℇγ) asılılığının xarakterik cәhәti giqant rezonansa – yüngül nüvәlәrdә ~20–25 MeV, orta vә ağır nüvәlәrdә isә 13–18 MeV oblastında yerlәşәn bir neçә MeV tәrtibli enә malik böyük maks.-a malik olmasıdır. Giqant rezonansı γ – kvantların tәsiri ilә nüvәnin kollektiv sәrbәstlik dәrәcәlәrindәn birinin – protonların neytronlara nәzәrәn dipol rәqslәrinin hәyәcanlanması ilә әlaqәlәndirirlәr. F.r. nüvә strukturlarının öyrәnilmәsindә effektiv alәtdir.
Azərbaycan Milli Ensiklopediyası
| Sərlövhə: | Azərbaycan Milli Ensiklopediyası, “Azərbaycan” xüsusi cildi (Azərbaycan dilində) |
| Nəşriyyat: | "Azərbaycan Milli Ensiklopediyası" Elmi Mərkəzi |
| Nəşr yeri: | Bakı |
| Nəşr ili: | 2007 |
| ISBN: | 978-9952-441-01-7 |
| Səhifələrin sayı: | 881 |
| Sərlövhə: | Azərbaycan Milli Ensiklopediyası, I CİLD |
| Nəşriyyat: | "Azərbaycan Milli Ensiklopediyası" Elmi Mərkəzi |
| Nəşr yeri: | Bakı |
| Nəşr ili: | 2009 |
| ISBN: | 978-9952-441-02-4 |
| Səhifələrin sayı: | 608 |
| Sərlövhə: | Azərbaycan Milli Ensiklopediyası, II CİLD |
| Nəşriyyat: | "Azərbaycan Milli Ensiklopediyası" Elmi Mərkəzi |
| Nəşr yeri: | Bakı |
| Nəşr ili: | 2010 |
| ISBN: | 978-9952-441-05-5 |
| Səhifələrin sayı: | 604 |
| Sərlövhə: | Azərbaycan Milli Ensiklopediyası, III CİLD |
| Nəşriyyat: | "Azərbaycan Milli Ensiklopediyası" Elmi Mərkəzi |
| Nəşr yeri: | Bakı |
| Nəşr ili: | 2011 |
| ISBN: | 978-9952-441-07-9 |
| Səhifələrin sayı: | 604 |
| Sərlövhə: | Azərbaycan Milli Ensiklopediyası, “Azərbaycan” xüsusi cildi (rus dilində) |
| Nəşriyyat: | "Azərbaycan Milli Ensiklopediyası" Elmi Mərkəzi |
| Nəşr yeri: | Bakı |
| Nəşr ili: | 2012 |
| ISBN: | 978-9952-441-01-7 |
| Səhifələrin sayı: | 881 |
| Sərlövhə: | Azərbaycan Milli Ensiklopediyası, IV CİLD |
| Nəşriyyat: | "Azərbaycan Milli Ensiklopediyası" Elmi Mərkəzi |
| Nəşr yeri: | Bakı |
| Nəşr ili: | 2013 |
| ISBN: | 978-9952-441-03-1 |
| Səhifələrin sayı: | 608 |
| Sərlövhə: | Azərbaycan Milli Ensiklopediyası, V CİLD |
| Nəşriyyat: | "Azərbaycan Milli Ensiklopediyası" Elmi Mərkəzi |
| Nəşr yeri: | Bakı |
| Nəşr ili: | 2014 |
| ISBN: | 978-9952-441-10-9 |
| Səhifələrin sayı: | 592 |
| Sərlövhə: | Azərbaycan Milli Ensiklopediyası, VI CİLD |
| Nəşriyyat: | "Azərbaycan Milli Ensiklopediyası" Elmi Mərkəzi |
| Nəşr yeri: | Bakı |
| Nəşr ili | 2015 |
| ISBN: | 978-9952-441-11-6 |
| Səhifələrin sayı: | 608 |
FOTONÜVƏ REAKSİYALARI – atom nüvәlәrinin γ-kvantlarla parçalanması. Nuklonların buraxılmasına gәtirәn F.r. n ü v ә f o t o e f f e k t i adlanır. Bu hadisәni 1934 ildә ilk dәfә C.Çedvik vә Amerika fiziki M.Qoldbaxer aşkar etmişlәr. Mürәkkәb zәrrәciklәrin – deytronların, α-zәrrәciklәrin vә s. uçub çıxması ilә gedәn proseslәr az ehtimallıdır. Bölünәn nüvәlәrdә (bax Atom nüvәsinin bölünmәsi) böyük ehtimalla fotobölünmә (γ,f) reaksiyaları gedir. γ-kvantların enerjisi zәrrәciklәrin uçub-çıxma hәddindәn aşağı olduqda fotonların elastik (γ, γ) vә qeyri-elastik (γ, γ′) sәpilmәsi baş verir; mezonların yaranması hәddindәn çox olduqda isә nüvәnin parçalanması ilә yanaşı fotodoğulma proseslәri (mәs., pionlar) baş verir. İstәnilәn nüvә reaksiyası kimi (bax Nüvә reaksiyaları) F.r. da γ – kvantların udulmasının σ effektiv kәsiyi (γ –kvantın ℇγ enerjisindәn asılı olan) ilә xarakterizә olunur. σ(ℇγ) asılılığının xarakterik cәhәti giqant rezonansa – yüngül nüvәlәrdә ~20–25 MeV, orta vә ağır nüvәlәrdә isә 13–18 MeV oblastında yerlәşәn bir neçә MeV tәrtibli enә malik böyük maks.-a malik olmasıdır. Giqant rezonansı γ – kvantların tәsiri ilә nüvәnin kollektiv sәrbәstlik dәrәcәlәrindәn birinin – protonların neytronlara nәzәrәn dipol rәqslәrinin hәyәcanlanması ilә әlaqәlәndirirlәr. F.r. nüvә strukturlarının öyrәnilmәsindә effektiv alәtdir.
FOTONÜVƏ REAKSİYALARI – atom nüvәlәrinin γ-kvantlarla parçalanması. Nuklonların buraxılmasına gәtirәn F.r. n ü v ә f o t o e f f e k t i adlanır. Bu hadisәni 1934 ildә ilk dәfә C.Çedvik vә Amerika fiziki M.Qoldbaxer aşkar etmişlәr. Mürәkkәb zәrrәciklәrin – deytronların, α-zәrrәciklәrin vә s. uçub çıxması ilә gedәn proseslәr az ehtimallıdır. Bölünәn nüvәlәrdә (bax Atom nüvәsinin bölünmәsi) böyük ehtimalla fotobölünmә (γ,f) reaksiyaları gedir. γ-kvantların enerjisi zәrrәciklәrin uçub-çıxma hәddindәn aşağı olduqda fotonların elastik (γ, γ) vә qeyri-elastik (γ, γ′) sәpilmәsi baş verir; mezonların yaranması hәddindәn çox olduqda isә nüvәnin parçalanması ilә yanaşı fotodoğulma proseslәri (mәs., pionlar) baş verir. İstәnilәn nüvә reaksiyası kimi (bax Nüvә reaksiyaları) F.r. da γ – kvantların udulmasının σ effektiv kәsiyi (γ –kvantın ℇγ enerjisindәn asılı olan) ilә xarakterizә olunur. σ(ℇγ) asılılığının xarakterik cәhәti giqant rezonansa – yüngül nüvәlәrdә ~20–25 MeV, orta vә ağır nüvәlәrdә isә 13–18 MeV oblastında yerlәşәn bir neçә MeV tәrtibli enә malik böyük maks.-a malik olmasıdır. Giqant rezonansı γ – kvantların tәsiri ilә nüvәnin kollektiv sәrbәstlik dәrәcәlәrindәn birinin – protonların neytronlara nәzәrәn dipol rәqslәrinin hәyәcanlanması ilә әlaqәlәndirirlәr. F.r. nüvә strukturlarının öyrәnilmәsindә effektiv alәtdir.
