FRANS İOSİF I (Franz Joseph) Habsburq (18.8.1830, Vyana – 21.11.1916, orada) – Avstriya imperatoru. Müqәddәs Roma imperiyasının sonuncu imperatoru II Fransın nәvәsi, ershersoq Frans Karlın oğludur. Avstriya imperiyasında inqilabi hadisәlәrin qızğın çağında (bax Avstriyada 1848–49 illәr inqilabı), әmisi I Ferdinandın taxtdan әl çәkmәsindәn sonra 1848 il dekabrın 2-dә hakimiyyәtә gәlmişdir. 1849 il konstitusiyasını lәğv edәn I F.İ. bütün hakimiyyәti әlindә cәmlәşdirәrәk mütlәqiyyәtin bәrpasını elan etmişdi (1851). Əsas mәqsәdi Avstriya imperiyasının bütövlüyünü saxlamaq vә qüdrәtini möhkәmlәndirmәk idi. 1850-ci illәrdә imperiyanın mәrkәzlәşdirilmәsinә yönәlmiş islahatlar keçirmişdir. Avstriya- İtaliya-Fransa müharibәsindә (1859) vә Avstriya-Prussiya müharibәsindә (1866) mәğlubiyyәtindәn sonra Avstriyanın İtaliyadakı mülklәrinin vә Almaniya ittifaqındakı mövqeyinin itirilmәsi nәticәsindә I F.İ. dövlәt quruluşunda mühüm islahatlar aparmaq mәcburiyyәtindә qalmışdı. 1867 ildә Macarıstan dövlәt mәclisi ilә Avstiya-Macarıstan sazişini imzalayaraq imperiyanı Avstriya-Macarıstan dualist konstitusiyalı monarxiyaya (bax Avstriya-Macarıstan) çevirmişdir. I F.İ. konstitusiyalı monarx, hәmin ildә Macarıstan kralı olmuşdur. 1867 il sazişi imperiyanın digәr hissәlәrindә narazılıqlara sәbәb olmuş, alman-çex ziddiyyәtlәrini kәskinlәşdirmişdi. 1879 ildә Almaniya imperiyası ilә müqavilәnin imzalanmasından sonra Avstriya-Macarıstan müttәfiqi Almaniyadan asılı vәziyyәtә düşmüşdür.
Azərbaycan Milli Ensiklopediyası
| Sərlövhə: | Azərbaycan Milli Ensiklopediyası, “Azərbaycan” xüsusi cildi (Azərbaycan dilində) |
| Nəşriyyat: | "Azərbaycan Milli Ensiklopediyası" Elmi Mərkəzi |
| Nəşr yeri: | Bakı |
| Nəşr ili: | 2007 |
| ISBN: | 978-9952-441-01-7 |
| Səhifələrin sayı: | 881 |
| Sərlövhə: | Azərbaycan Milli Ensiklopediyası, I CİLD |
| Nəşriyyat: | "Azərbaycan Milli Ensiklopediyası" Elmi Mərkəzi |
| Nəşr yeri: | Bakı |
| Nəşr ili: | 2009 |
| ISBN: | 978-9952-441-02-4 |
| Səhifələrin sayı: | 608 |
| Sərlövhə: | Azərbaycan Milli Ensiklopediyası, II CİLD |
| Nəşriyyat: | "Azərbaycan Milli Ensiklopediyası" Elmi Mərkəzi |
| Nəşr yeri: | Bakı |
| Nəşr ili: | 2010 |
| ISBN: | 978-9952-441-05-5 |
| Səhifələrin sayı: | 604 |
| Sərlövhə: | Azərbaycan Milli Ensiklopediyası, III CİLD |
| Nəşriyyat: | "Azərbaycan Milli Ensiklopediyası" Elmi Mərkəzi |
| Nəşr yeri: | Bakı |
| Nəşr ili: | 2011 |
| ISBN: | 978-9952-441-07-9 |
| Səhifələrin sayı: | 604 |
| Sərlövhə: | Azərbaycan Milli Ensiklopediyası, “Azərbaycan” xüsusi cildi (rus dilində) |
| Nəşriyyat: | "Azərbaycan Milli Ensiklopediyası" Elmi Mərkəzi |
| Nəşr yeri: | Bakı |
| Nəşr ili: | 2012 |
| ISBN: | 978-9952-441-01-7 |
| Səhifələrin sayı: | 881 |
| Sərlövhə: | Azərbaycan Milli Ensiklopediyası, IV CİLD |
| Nəşriyyat: | "Azərbaycan Milli Ensiklopediyası" Elmi Mərkəzi |
| Nəşr yeri: | Bakı |
| Nəşr ili: | 2013 |
| ISBN: | 978-9952-441-03-1 |
| Səhifələrin sayı: | 608 |
| Sərlövhə: | Azərbaycan Milli Ensiklopediyası, V CİLD |
| Nəşriyyat: | "Azərbaycan Milli Ensiklopediyası" Elmi Mərkəzi |
| Nəşr yeri: | Bakı |
| Nəşr ili: | 2014 |
| ISBN: | 978-9952-441-10-9 |
| Səhifələrin sayı: | 592 |
| Sərlövhə: | Azərbaycan Milli Ensiklopediyası, VI CİLD |
| Nəşriyyat: | "Azərbaycan Milli Ensiklopediyası" Elmi Mərkəzi |
| Nəşr yeri: | Bakı |
| Nəşr ili | 2015 |
| ISBN: | 978-9952-441-11-6 |
| Səhifələrin sayı: | 608 |
FRANS İOSİF I (Franz Joseph) Habsburq (18.8.1830, Vyana – 21.11.1916, orada) – Avstriya imperatoru. Müqәddәs Roma imperiyasının sonuncu imperatoru II Fransın nәvәsi, ershersoq Frans Karlın oğludur. Avstriya imperiyasında inqilabi hadisәlәrin qızğın çağında (bax Avstriyada 1848–49 illәr inqilabı), әmisi I Ferdinandın taxtdan әl çәkmәsindәn sonra 1848 il dekabrın 2-dә hakimiyyәtә gәlmişdir. 1849 il konstitusiyasını lәğv edәn I F.İ. bütün hakimiyyәti әlindә cәmlәşdirәrәk mütlәqiyyәtin bәrpasını elan etmişdi (1851). Əsas mәqsәdi Avstriya imperiyasının bütövlüyünü saxlamaq vә qüdrәtini möhkәmlәndirmәk idi. 1850-ci illәrdә imperiyanın mәrkәzlәşdirilmәsinә yönәlmiş islahatlar keçirmişdir. Avstriya- İtaliya-Fransa müharibәsindә (1859) vә Avstriya-Prussiya müharibәsindә (1866) mәğlubiyyәtindәn sonra Avstriyanın İtaliyadakı mülklәrinin vә Almaniya ittifaqındakı mövqeyinin itirilmәsi nәticәsindә I F.İ. dövlәt quruluşunda mühüm islahatlar aparmaq mәcburiyyәtindә qalmışdı. 1867 ildә Macarıstan dövlәt mәclisi ilә Avstiya-Macarıstan sazişini imzalayaraq imperiyanı Avstriya-Macarıstan dualist konstitusiyalı monarxiyaya (bax Avstriya-Macarıstan) çevirmişdir. I F.İ. konstitusiyalı monarx, hәmin ildә Macarıstan kralı olmuşdur. 1867 il sazişi imperiyanın digәr hissәlәrindә narazılıqlara sәbәb olmuş, alman-çex ziddiyyәtlәrini kәskinlәşdirmişdi. 1879 ildә Almaniya imperiyası ilә müqavilәnin imzalanmasından sonra Avstriya-Macarıstan müttәfiqi Almaniyadan asılı vәziyyәtә düşmüşdür.
FRANS İOSİF I (Franz Joseph) Habsburq (18.8.1830, Vyana – 21.11.1916, orada) – Avstriya imperatoru. Müqәddәs Roma imperiyasının sonuncu imperatoru II Fransın nәvәsi, ershersoq Frans Karlın oğludur. Avstriya imperiyasında inqilabi hadisәlәrin qızğın çağında (bax Avstriyada 1848–49 illәr inqilabı), әmisi I Ferdinandın taxtdan әl çәkmәsindәn sonra 1848 il dekabrın 2-dә hakimiyyәtә gәlmişdir. 1849 il konstitusiyasını lәğv edәn I F.İ. bütün hakimiyyәti әlindә cәmlәşdirәrәk mütlәqiyyәtin bәrpasını elan etmişdi (1851). Əsas mәqsәdi Avstriya imperiyasının bütövlüyünü saxlamaq vә qüdrәtini möhkәmlәndirmәk idi. 1850-ci illәrdә imperiyanın mәrkәzlәşdirilmәsinә yönәlmiş islahatlar keçirmişdir. Avstriya- İtaliya-Fransa müharibәsindә (1859) vә Avstriya-Prussiya müharibәsindә (1866) mәğlubiyyәtindәn sonra Avstriyanın İtaliyadakı mülklәrinin vә Almaniya ittifaqındakı mövqeyinin itirilmәsi nәticәsindә I F.İ. dövlәt quruluşunda mühüm islahatlar aparmaq mәcburiyyәtindә qalmışdı. 1867 ildә Macarıstan dövlәt mәclisi ilә Avstiya-Macarıstan sazişini imzalayaraq imperiyanı Avstriya-Macarıstan dualist konstitusiyalı monarxiyaya (bax Avstriya-Macarıstan) çevirmişdir. I F.İ. konstitusiyalı monarx, hәmin ildә Macarıstan kralı olmuşdur. 1867 il sazişi imperiyanın digәr hissәlәrindә narazılıqlara sәbәb olmuş, alman-çex ziddiyyәtlәrini kәskinlәşdirmişdi. 1879 ildә Almaniya imperiyası ilә müqavilәnin imzalanmasından sonra Avstriya-Macarıstan müttәfiqi Almaniyadan asılı vәziyyәtә düşmüşdür.
