FUMAROLLAR (ital. fumarola – tüstülәnәn vulkan çatı; fumare – tüstülәmәk) – Yer tәkindәn isti vulkan qazı vә su buxarları şırnaqlarının qalxdığı dәlik vә çatlar; i l k i n (maqma üzәrindә yerlәşir) vә t ö r ә m ә (soyumamış lava axınları vә piroklastik çöküntülәr üzәrindә yerlәşir) F.-a ayrılır. F. vulkanın kraterindә, yamaclarında vә әtәyindә yerlәşir. F.-dan qazlar (H2O, HCL, HF, SO2, CO, H2S, H2 vә s.) әsasәn tәzyiqlә çıxır vә sәslәrlә müşayiәt olunur. Temp-r aşağı düşdükcә su buxarları maye halına keçir vә termodinamiki şәraitdәn asılı olaraq onlarla birlikdә ayrılan bir sıra qazları, hәmçinin Yer sәthinә doğru hәrәkәti zamanı yan süxurlarla reaksiya nәticәsindә yaranan qazları vә maddәlәri özündә hәll edir; belәliklә fәaliyyәtdә olan vulkanların әtrafında hidrotermal mәhlullar – f u m a r o l t e r m l ә r yaranır.
Azərbaycan Milli Ensiklopediyası
| Sərlövhə: | Azərbaycan Milli Ensiklopediyası, “Azərbaycan” xüsusi cildi (Azərbaycan dilində) |
| Nəşriyyat: | "Azərbaycan Milli Ensiklopediyası" Elmi Mərkəzi |
| Nəşr yeri: | Bakı |
| Nəşr ili: | 2007 |
| ISBN: | 978-9952-441-01-7 |
| Səhifələrin sayı: | 881 |
| Sərlövhə: | Azərbaycan Milli Ensiklopediyası, I CİLD |
| Nəşriyyat: | "Azərbaycan Milli Ensiklopediyası" Elmi Mərkəzi |
| Nəşr yeri: | Bakı |
| Nəşr ili: | 2009 |
| ISBN: | 978-9952-441-02-4 |
| Səhifələrin sayı: | 608 |
| Sərlövhə: | Azərbaycan Milli Ensiklopediyası, II CİLD |
| Nəşriyyat: | "Azərbaycan Milli Ensiklopediyası" Elmi Mərkəzi |
| Nəşr yeri: | Bakı |
| Nəşr ili: | 2010 |
| ISBN: | 978-9952-441-05-5 |
| Səhifələrin sayı: | 604 |
| Sərlövhə: | Azərbaycan Milli Ensiklopediyası, III CİLD |
| Nəşriyyat: | "Azərbaycan Milli Ensiklopediyası" Elmi Mərkəzi |
| Nəşr yeri: | Bakı |
| Nəşr ili: | 2011 |
| ISBN: | 978-9952-441-07-9 |
| Səhifələrin sayı: | 604 |
| Sərlövhə: | Azərbaycan Milli Ensiklopediyası, “Azərbaycan” xüsusi cildi (rus dilində) |
| Nəşriyyat: | "Azərbaycan Milli Ensiklopediyası" Elmi Mərkəzi |
| Nəşr yeri: | Bakı |
| Nəşr ili: | 2012 |
| ISBN: | 978-9952-441-01-7 |
| Səhifələrin sayı: | 881 |
| Sərlövhə: | Azərbaycan Milli Ensiklopediyası, IV CİLD |
| Nəşriyyat: | "Azərbaycan Milli Ensiklopediyası" Elmi Mərkəzi |
| Nəşr yeri: | Bakı |
| Nəşr ili: | 2013 |
| ISBN: | 978-9952-441-03-1 |
| Səhifələrin sayı: | 608 |
| Sərlövhə: | Azərbaycan Milli Ensiklopediyası, V CİLD |
| Nəşriyyat: | "Azərbaycan Milli Ensiklopediyası" Elmi Mərkəzi |
| Nəşr yeri: | Bakı |
| Nəşr ili: | 2014 |
| ISBN: | 978-9952-441-10-9 |
| Səhifələrin sayı: | 592 |
| Sərlövhə: | Azərbaycan Milli Ensiklopediyası, VI CİLD |
| Nəşriyyat: | "Azərbaycan Milli Ensiklopediyası" Elmi Mərkəzi |
| Nəşr yeri: | Bakı |
| Nəşr ili | 2015 |
| ISBN: | 978-9952-441-11-6 |
| Səhifələrin sayı: | 608 |
FUMAROLLAR (ital. fumarola – tüstülәnәn vulkan çatı; fumare – tüstülәmәk) – Yer tәkindәn isti vulkan qazı vә su buxarları şırnaqlarının qalxdığı dәlik vә çatlar; i l k i n (maqma üzәrindә yerlәşir) vә t ö r ә m ә (soyumamış lava axınları vә piroklastik çöküntülәr üzәrindә yerlәşir) F.-a ayrılır. F. vulkanın kraterindә, yamaclarında vә әtәyindә yerlәşir. F.-dan qazlar (H2O, HCL, HF, SO2, CO, H2S, H2 vә s.) әsasәn tәzyiqlә çıxır vә sәslәrlә müşayiәt olunur. Temp-r aşağı düşdükcә su buxarları maye halına keçir vә termodinamiki şәraitdәn asılı olaraq onlarla birlikdә ayrılan bir sıra qazları, hәmçinin Yer sәthinә doğru hәrәkәti zamanı yan süxurlarla reaksiya nәticәsindә yaranan qazları vә maddәlәri özündә hәll edir; belәliklә fәaliyyәtdә olan vulkanların әtrafında hidrotermal mәhlullar – f u m a r o l t e r m l ә r yaranır.
FUMAROLLAR (ital. fumarola – tüstülәnәn vulkan çatı; fumare – tüstülәmәk) – Yer tәkindәn isti vulkan qazı vә su buxarları şırnaqlarının qalxdığı dәlik vә çatlar; i l k i n (maqma üzәrindә yerlәşir) vә t ö r ә m ә (soyumamış lava axınları vә piroklastik çöküntülәr üzәrindә yerlәşir) F.-a ayrılır. F. vulkanın kraterindә, yamaclarında vә әtәyindә yerlәşir. F.-dan qazlar (H2O, HCL, HF, SO2, CO, H2S, H2 vә s.) әsasәn tәzyiqlә çıxır vә sәslәrlә müşayiәt olunur. Temp-r aşağı düşdükcә su buxarları maye halına keçir vә termodinamiki şәraitdәn asılı olaraq onlarla birlikdә ayrılan bir sıra qazları, hәmçinin Yer sәthinә doğru hәrәkәti zamanı yan süxurlarla reaksiya nәticәsindә yaranan qazları vә maddәlәri özündә hәll edir; belәliklә fәaliyyәtdә olan vulkanların әtrafında hidrotermal mәhlullar – f u m a r o l t e r m l ә r yaranır.
