FURAN (furfuran) – üzvi birlәşmә; C4H4O, mol.k. 68,07; xloroform iyli rәngsiz maye, tqayn. 31,33. Aseton, benzol, CHCl3 vә digәr üzvi hәlledicilәrlә bütün nisbәtlәrdә qarışır, suda pis hәll olur.
F. üçün elektrofil әvәzetmә reaksiyaları: halogenlәşmә, nitrolaşma, sulfolaşma, asillәşmә vә s. sәciyyәvidir; tsikl azdavamlı olduğuna görә, bu reaksiyalar “yumşaq” şәraitdә aparılır. Elektronakseptor әvәzedicilәrin tsiklә daxil edilmәsi F. nüvәsinin davamlığını yüksәldir. F.-ın bromsianla reaksiyasından 2-brom- vә 2-sianfuran; formillәşmәsindәn furfurol; ozonlaşmasından qlioksal vә formaldehid qarışığı; Os2O8 katalizatorunun iştirakında H2O2 ilә oksidlәşmәsindәn malein anhidridi alınır. F. dien xassәsinә malikdir. F. vә onun әvәzolunmuş çoxlu birlәşmәlәri asanlıqla metallaşma reaksiyasına daxil olur. F.-ın H2S vә ya NH3 (450–500 Al2O3) ilә qarşılıqlı tәsi- rindәn tiofen vә ya pirrol әmәlә gәlir. Ni-Reney katalizatoru üzәrindә hidrogenlәşmәsindәn tetrahidrofuran әmәlә gәlir.
F.-ı laboratoriyada, adәtәn piroselik turşusunun dekarboksillәşmәsindәn, sәnayedә furfurolun dekarbonillәşmәsindәn alınır.
F. tetrahidrofuran, tiofen, pirrol, selenofen vә malein anhidridinin alınmasında, hәmçinin yağ vә piylәrin hәlledicisi vә ekstragenti kimi, törәmәlәri isә dәrman vә bitki mühafizә vasitәlәri kimi tәtbiq edilir. Zәhәrlidir.
