Azərbaycan Milli Ensiklopediyası
IX CİLD (FEDİNQ - EMİN)
    FURFUROL

    FURFUROL, f u r f u r a l, 2 - f u r a l d e h i d, – furan sırasının әn sadә aldehidi, C5H4O2; tәzә çovdar çörәyi iyli sarımtıl yağlı maye; tqayn.162°C, sıxlığı 1,1594 q/sm3, suda (20°C-dә kütlәyә görә 8,3%) hәll olur. Su, pentaxloretan vә brombenzolla azeotrop qarışıq әmәlә gәtirir. F. kimyәvi xassәlәrinә görә aromatik aldehiddir. Ammonyakla hidrofuramid (C4H3OCH=N)2CHC4H3O, aminlәrlә aldiminlәr C4H3OCH=NR әmәlә gәtirir. Tәrkibindә fәal metil vә ya metilen qrupları olan birlәşmәlәr (asetosirkә efiri, malon turşusu, aldehid, keton vә s.) ilә kondenslәşir. Sianid turşusunun iştirakı ilә F.-un benzoin kondenslәşmәsindәn furoin әmәlә gәlir ki, bu da oksidlәşdikdә furilә çevrilir. F. Kannissaro reaksiyasına daxil olur. F. öz-özünә oksidlәşәrәk qarışqa vә polimer turşularını, β–formilakril turşusunun törәmәlәrini әmәlә gәtirir. Müxtәlif agentlәrlә oksidlәşmәsindәn malein anhidridi, maleinfumar, dibrommukon vә piroselik turşuları alınır. Kijner–Volf vә Klemmensen reaksiyaları üzrә reduksiyasından metilfuran әmәlә gәlir. F.-un müxtәlif şәraitlәrdә katalitik hidrogenlәşmәsindәn furfuril spirti, tetrahidrofurfuril spirti vә ya silvan alınır. F.-un benzoil peroksidin iştirakı ilә xlorlaşdırılmasından 5-xlortörәmәsi, tüstülәnәn HNO3 ilә nitrolaşmasından 5-nitrotörәmәsi әmәlә gәlir. 

    F. bitki mәnşәli pentozanlı xammalın (qarğıdalı qişası, vәlәmir vә düyü qabığı, pambıq qozası vә s.) duru mineral turşular ilә hidrolizindәn alınır. F. furan, silvan, furfuril spirti, tetrahidrofuran, dәrman vasitәlәri, furan qatranları vә pestisidlәrin alınmasında xammal, neft vә bitki yağlarının tәmizlәnmәsindә ekstragent kimi istifadә olunur. Sinir zәhәridir.

Sərlövhə: Azərbaycan Milli Ensiklopediyası, “Azərbaycan” xüsusi cildi (Azərbaycan dilində)
Nəşriyyat: "Azərbaycan Milli Ensiklopediyası" Elmi Mərkəzi
Nəşr yeri: Bakı
Nəşr ili: 2007
ISBN: 978-9952-441-01-7
Səhifələrin sayı: 881
Sərlövhə: Azərbaycan Milli Ensiklopediyası, I CİLD
Nəşriyyat: "Azərbaycan Milli Ensiklopediyası" Elmi Mərkəzi
Nəşr yeri: Bakı
Nəşr ili: 2009
ISBN: 978-9952-441-02-4
Səhifələrin sayı: 608
Sərlövhə: Azərbaycan Milli Ensiklopediyası, II CİLD
Nəşriyyat: "Azərbaycan Milli Ensiklopediyası" Elmi Mərkəzi
Nəşr yeri: Bakı
Nəşr ili: 2010
ISBN: 978-9952-441-05-5
Səhifələrin sayı: 604
Sərlövhə: Azərbaycan Milli Ensiklopediyası, III CİLD
Nəşriyyat: "Azərbaycan Milli Ensiklopediyası" Elmi Mərkəzi
Nəşr yeri: Bakı
Nəşr ili: 2011
ISBN: 978-9952-441-07-9
Səhifələrin sayı: 604
Sərlövhə: Azərbaycan Milli Ensiklopediyası, “Azərbaycan” xüsusi cildi (rus dilində)
Nəşriyyat: "Azərbaycan Milli Ensiklopediyası" Elmi Mərkəzi
Nəşr yeri: Bakı
Nəşr ili: 2012
ISBN: 978-9952-441-01-7
Səhifələrin sayı: 881
Sərlövhə: Azərbaycan Milli Ensiklopediyası, IV CİLD
Nəşriyyat: "Azərbaycan Milli Ensiklopediyası" Elmi Mərkəzi
Nəşr yeri: Bakı
Nəşr ili: 2013
ISBN: 978-9952-441-03-1
Səhifələrin sayı: 608
Sərlövhə: Azərbaycan Milli Ensiklopediyası, V CİLD
Nəşriyyat: "Azərbaycan Milli Ensiklopediyası" Elmi Mərkəzi
Nəşr yeri: Bakı
Nəşr ili: 2014
ISBN: 978-9952-441-10-9
Səhifələrin sayı: 592
Sərlövhə: Azərbaycan Milli Ensiklopediyası, VI CİLD
Nəşriyyat: "Azərbaycan Milli Ensiklopediyası" Elmi Mərkəzi
Nəşr yeri: Bakı
Nəşr ili 2015
ISBN: 978-9952-441-11-6
Səhifələrin sayı: 608
FEDİNQ – EMİN
    FURFUROL

    FURFUROL, f u r f u r a l, 2 - f u r a l d e h i d, – furan sırasının әn sadә aldehidi, C5H4O2; tәzә çovdar çörәyi iyli sarımtıl yağlı maye; tqayn.162°C, sıxlığı 1,1594 q/sm3, suda (20°C-dә kütlәyә görә 8,3%) hәll olur. Su, pentaxloretan vә brombenzolla azeotrop qarışıq әmәlә gәtirir. F. kimyәvi xassәlәrinә görә aromatik aldehiddir. Ammonyakla hidrofuramid (C4H3OCH=N)2CHC4H3O, aminlәrlә aldiminlәr C4H3OCH=NR әmәlә gәtirir. Tәrkibindә fәal metil vә ya metilen qrupları olan birlәşmәlәr (asetosirkә efiri, malon turşusu, aldehid, keton vә s.) ilә kondenslәşir. Sianid turşusunun iştirakı ilә F.-un benzoin kondenslәşmәsindәn furoin әmәlә gәlir ki, bu da oksidlәşdikdә furilә çevrilir. F. Kannissaro reaksiyasına daxil olur. F. öz-özünә oksidlәşәrәk qarışqa vә polimer turşularını, β–formilakril turşusunun törәmәlәrini әmәlә gәtirir. Müxtәlif agentlәrlә oksidlәşmәsindәn malein anhidridi, maleinfumar, dibrommukon vә piroselik turşuları alınır. Kijner–Volf vә Klemmensen reaksiyaları üzrә reduksiyasından metilfuran әmәlә gәlir. F.-un müxtәlif şәraitlәrdә katalitik hidrogenlәşmәsindәn furfuril spirti, tetrahidrofurfuril spirti vә ya silvan alınır. F.-un benzoil peroksidin iştirakı ilә xlorlaşdırılmasından 5-xlortörәmәsi, tüstülәnәn HNO3 ilә nitrolaşmasından 5-nitrotörәmәsi әmәlә gәlir. 

    F. bitki mәnşәli pentozanlı xammalın (qarğıdalı qişası, vәlәmir vә düyü qabığı, pambıq qozası vә s.) duru mineral turşular ilә hidrolizindәn alınır. F. furan, silvan, furfuril spirti, tetrahidrofuran, dәrman vasitәlәri, furan qatranları vә pestisidlәrin alınmasında xammal, neft vә bitki yağlarının tәmizlәnmәsindә ekstragent kimi istifadә olunur. Sinir zәhәridir.

    FURFUROL

    FURFUROL, f u r f u r a l, 2 - f u r a l d e h i d, – furan sırasının әn sadә aldehidi, C5H4O2; tәzә çovdar çörәyi iyli sarımtıl yağlı maye; tqayn.162°C, sıxlığı 1,1594 q/sm3, suda (20°C-dә kütlәyә görә 8,3%) hәll olur. Su, pentaxloretan vә brombenzolla azeotrop qarışıq әmәlә gәtirir. F. kimyәvi xassәlәrinә görә aromatik aldehiddir. Ammonyakla hidrofuramid (C4H3OCH=N)2CHC4H3O, aminlәrlә aldiminlәr C4H3OCH=NR әmәlә gәtirir. Tәrkibindә fәal metil vә ya metilen qrupları olan birlәşmәlәr (asetosirkә efiri, malon turşusu, aldehid, keton vә s.) ilә kondenslәşir. Sianid turşusunun iştirakı ilә F.-un benzoin kondenslәşmәsindәn furoin әmәlә gәlir ki, bu da oksidlәşdikdә furilә çevrilir. F. Kannissaro reaksiyasına daxil olur. F. öz-özünә oksidlәşәrәk qarışqa vә polimer turşularını, β–formilakril turşusunun törәmәlәrini әmәlә gәtirir. Müxtәlif agentlәrlә oksidlәşmәsindәn malein anhidridi, maleinfumar, dibrommukon vә piroselik turşuları alınır. Kijner–Volf vә Klemmensen reaksiyaları üzrә reduksiyasından metilfuran әmәlә gәlir. F.-un müxtәlif şәraitlәrdә katalitik hidrogenlәşmәsindәn furfuril spirti, tetrahidrofurfuril spirti vә ya silvan alınır. F.-un benzoil peroksidin iştirakı ilә xlorlaşdırılmasından 5-xlortörәmәsi, tüstülәnәn HNO3 ilә nitrolaşmasından 5-nitrotörәmәsi әmәlә gәlir. 

    F. bitki mәnşәli pentozanlı xammalın (qarğıdalı qişası, vәlәmir vә düyü qabığı, pambıq qozası vә s.) duru mineral turşular ilә hidrolizindәn alınır. F. furan, silvan, furfuril spirti, tetrahidrofuran, dәrman vasitәlәri, furan qatranları vә pestisidlәrin alınmasında xammal, neft vә bitki yağlarının tәmizlәnmәsindә ekstragent kimi istifadә olunur. Sinir zәhәridir.