GEODEZİK QRAVİMETRİYA – ali geodeziyanın bölmәsi; geodezik mәsәlәlәrin hәllinә qravimetrik mәlumatların tәtbiqi vә üsullarını öyrәnir. G.q.-ya, geodeziyanın nәzәri fundamenti kimi baxmaq olar. Əsas mәqsәdi geoidi öyrәnmәk üçün ağırlıq qüvvәsi tәcilinin sahәsindәn istifadә mәsәlәlәrini araşdırmaqdır. Geodezik ölçmә nәticәlәrinin vahid koordinat sisteminә gәtirilmәsindә mühüm rolu var. Qravimetrik mәlumatlar isә Yerin süni peyklәrinin buraxılışında nәzәrә alınır. Bu peyklәrin hәrәkәtlәrinin öyrәnilmәsi Yerin formasının tәyininә imkan verir. Geoidin fırlanma ellipsoidindәn kәnara çıxmasını ağırlıq qüvvәsinin anomaliyası vasitәsilә C.Stoks öyrәnmişdir. G.q.-nın әsas mәsәlәsi hәyacanlandırıcı potensialın tapılması hesab edilir: T =W–U (W – Yerin ağırlıq qüvvәsinin, U isә normal sferoidin potensialıdır). T riyazi fizikanın sәrhәd mәsәlәlәrindәn tapılır. Müasir G.q.-nın inkişafı M.S.Molodenskinin tәdqiqatlarına әsaslanır, zәruri olan ölçmәlәrin sıxlığını vә dәqiqliyini öyrәnir, әsası isә geoidin praktiki tәdqiqindәn ibarәtdir. Yer üzәrindә vә dәnizdә tәyin edilmiş ağırlıq qüvvәsi tәcillәri vә Yerin süni peyklәri orbitlәrinin ölçülmәsi göstәrir ki, geoid fırlanma ellipsoidindәn 10 metrlәrlә kәnara çıxır vә sahә üzrә müntәzәm dәyişir.
Azərbaycan Milli Ensiklopediyası
| Sərlövhə: | Azərbaycan Milli Ensiklopediyası, “Azərbaycan” xüsusi cildi (Azərbaycan dilində) |
| Nəşriyyat: | "Azərbaycan Milli Ensiklopediyası" Elmi Mərkəzi |
| Nəşr yeri: | Bakı |
| Nəşr ili: | 2007 |
| ISBN: | 978-9952-441-01-7 |
| Səhifələrin sayı: | 881 |
| Sərlövhə: | Azərbaycan Milli Ensiklopediyası, I CİLD |
| Nəşriyyat: | "Azərbaycan Milli Ensiklopediyası" Elmi Mərkəzi |
| Nəşr yeri: | Bakı |
| Nəşr ili: | 2009 |
| ISBN: | 978-9952-441-02-4 |
| Səhifələrin sayı: | 608 |
| Sərlövhə: | Azərbaycan Milli Ensiklopediyası, II CİLD |
| Nəşriyyat: | "Azərbaycan Milli Ensiklopediyası" Elmi Mərkəzi |
| Nəşr yeri: | Bakı |
| Nəşr ili: | 2010 |
| ISBN: | 978-9952-441-05-5 |
| Səhifələrin sayı: | 604 |
| Sərlövhə: | Azərbaycan Milli Ensiklopediyası, III CİLD |
| Nəşriyyat: | "Azərbaycan Milli Ensiklopediyası" Elmi Mərkəzi |
| Nəşr yeri: | Bakı |
| Nəşr ili: | 2011 |
| ISBN: | 978-9952-441-07-9 |
| Səhifələrin sayı: | 604 |
| Sərlövhə: | Azərbaycan Milli Ensiklopediyası, “Azərbaycan” xüsusi cildi (rus dilində) |
| Nəşriyyat: | "Azərbaycan Milli Ensiklopediyası" Elmi Mərkəzi |
| Nəşr yeri: | Bakı |
| Nəşr ili: | 2012 |
| ISBN: | 978-9952-441-01-7 |
| Səhifələrin sayı: | 881 |
| Sərlövhə: | Azərbaycan Milli Ensiklopediyası, IV CİLD |
| Nəşriyyat: | "Azərbaycan Milli Ensiklopediyası" Elmi Mərkəzi |
| Nəşr yeri: | Bakı |
| Nəşr ili: | 2013 |
| ISBN: | 978-9952-441-03-1 |
| Səhifələrin sayı: | 608 |
| Sərlövhə: | Azərbaycan Milli Ensiklopediyası, V CİLD |
| Nəşriyyat: | "Azərbaycan Milli Ensiklopediyası" Elmi Mərkəzi |
| Nəşr yeri: | Bakı |
| Nəşr ili: | 2014 |
| ISBN: | 978-9952-441-10-9 |
| Səhifələrin sayı: | 592 |
| Sərlövhə: | Azərbaycan Milli Ensiklopediyası, VI CİLD |
| Nəşriyyat: | "Azərbaycan Milli Ensiklopediyası" Elmi Mərkəzi |
| Nəşr yeri: | Bakı |
| Nəşr ili | 2015 |
| ISBN: | 978-9952-441-11-6 |
| Səhifələrin sayı: | 608 |
GEODEZİK QRAVİMETRİYA – ali geodeziyanın bölmәsi; geodezik mәsәlәlәrin hәllinә qravimetrik mәlumatların tәtbiqi vә üsullarını öyrәnir. G.q.-ya, geodeziyanın nәzәri fundamenti kimi baxmaq olar. Əsas mәqsәdi geoidi öyrәnmәk üçün ağırlıq qüvvәsi tәcilinin sahәsindәn istifadә mәsәlәlәrini araşdırmaqdır. Geodezik ölçmә nәticәlәrinin vahid koordinat sisteminә gәtirilmәsindә mühüm rolu var. Qravimetrik mәlumatlar isә Yerin süni peyklәrinin buraxılışında nәzәrә alınır. Bu peyklәrin hәrәkәtlәrinin öyrәnilmәsi Yerin formasının tәyininә imkan verir. Geoidin fırlanma ellipsoidindәn kәnara çıxmasını ağırlıq qüvvәsinin anomaliyası vasitәsilә C.Stoks öyrәnmişdir. G.q.-nın әsas mәsәlәsi hәyacanlandırıcı potensialın tapılması hesab edilir: T =W–U (W – Yerin ağırlıq qüvvәsinin, U isә normal sferoidin potensialıdır). T riyazi fizikanın sәrhәd mәsәlәlәrindәn tapılır. Müasir G.q.-nın inkişafı M.S.Molodenskinin tәdqiqatlarına әsaslanır, zәruri olan ölçmәlәrin sıxlığını vә dәqiqliyini öyrәnir, әsası isә geoidin praktiki tәdqiqindәn ibarәtdir. Yer üzәrindә vә dәnizdә tәyin edilmiş ağırlıq qüvvәsi tәcillәri vә Yerin süni peyklәri orbitlәrinin ölçülmәsi göstәrir ki, geoid fırlanma ellipsoidindәn 10 metrlәrlә kәnara çıxır vә sahә üzrә müntәzәm dәyişir.
GEODEZİK QRAVİMETRİYA – ali geodeziyanın bölmәsi; geodezik mәsәlәlәrin hәllinә qravimetrik mәlumatların tәtbiqi vә üsullarını öyrәnir. G.q.-ya, geodeziyanın nәzәri fundamenti kimi baxmaq olar. Əsas mәqsәdi geoidi öyrәnmәk üçün ağırlıq qüvvәsi tәcilinin sahәsindәn istifadә mәsәlәlәrini araşdırmaqdır. Geodezik ölçmә nәticәlәrinin vahid koordinat sisteminә gәtirilmәsindә mühüm rolu var. Qravimetrik mәlumatlar isә Yerin süni peyklәrinin buraxılışında nәzәrә alınır. Bu peyklәrin hәrәkәtlәrinin öyrәnilmәsi Yerin formasının tәyininә imkan verir. Geoidin fırlanma ellipsoidindәn kәnara çıxmasını ağırlıq qüvvәsinin anomaliyası vasitәsilә C.Stoks öyrәnmişdir. G.q.-nın әsas mәsәlәsi hәyacanlandırıcı potensialın tapılması hesab edilir: T =W–U (W – Yerin ağırlıq qüvvәsinin, U isә normal sferoidin potensialıdır). T riyazi fizikanın sәrhәd mәsәlәlәrindәn tapılır. Müasir G.q.-nın inkişafı M.S.Molodenskinin tәdqiqatlarına әsaslanır, zәruri olan ölçmәlәrin sıxlığını vә dәqiqliyini öyrәnir, әsası isә geoidin praktiki tәdqiqindәn ibarәtdir. Yer üzәrindә vә dәnizdә tәyin edilmiş ağırlıq qüvvәsi tәcillәri vә Yerin süni peyklәri orbitlәrinin ölçülmәsi göstәrir ki, geoid fırlanma ellipsoidindәn 10 metrlәrlә kәnara çıxır vә sahә üzrә müntәzәm dәyişir.
