Azərbaycan Milli Ensiklopediyası
IX CİLD (FEDİNQ - EMİN)
    GEOMAQNİT TƏLƏ

    GEOMAQNİT TƏLƏ – Yerin maqnit sahәsinin yüklü zәrrәciklәr üçün yaratdığı tәlә. Geomaqnit sahәsi tәrәfindәn yüklü zәrrәciklәrin tutulmasını Norveç fiziki K.Styormer (1913) vә H.Alfen (1950) qabaqcadan söylәmişdilәr. YSP-dә aparılan eksperimentlәr G.t.-nin real mövcud olmasını tәsdiqlәdi vә göstәrdi ki, o, Yerin radiasiya qurşaqlarını әmәlә gәtirәn yüksәk enerjili (bir neçә keV-dan yüzlәrlә MeV-a qәdәr) zәrrәciklәrlә doludur.


    Yerin maqnit sahәsinin qüvvә xәtlәri ona daxil olan yüklü zәrrәciklәr üçün maqnit tәlәsi yaradır. G.t.-dә tutulan zәrrәciklәr qüvvә xәtlәri әtrafında fırlanmaqla (Larmor presessiyası) bәrabәr, eyni zamanda bu xәtlәr boyunca irәlilәyәrәk bir yarımkürәdәn digәr yarımkürәyә rәqsi hәrәkәt edir. Zәrrәciklәrin Şimal yarımkürәsindәn Cәnub yarımkürәsinә vә әksinә olan rәqs müddәti 10–3-dәn 10–1 san-yә qәdәrdir. Tutulmuş halda olan müddәtdә (1 sutkadan 30 ilә qәdәr) zәrrәciklәr milyonlarla rәqs edir. Protonlar vә elektronlar uzunluq dairәsi üzrә müxtәlif tәrәflәrә çox kiçik sürәtli axınla hәrәkәt edir. Enerjidәn asılı olaraq zәrrәciklәr bir neçә dәq.-dәn sutkaya qәdәr olan müddәtdә Yer әtrafında tam bir dövr edir.

Sərlövhə: Azərbaycan Milli Ensiklopediyası, “Azərbaycan” xüsusi cildi (Azərbaycan dilində)
Nəşriyyat: "Azərbaycan Milli Ensiklopediyası" Elmi Mərkəzi
Nəşr yeri: Bakı
Nəşr ili: 2007
ISBN: 978-9952-441-01-7
Səhifələrin sayı: 881
Sərlövhə: Azərbaycan Milli Ensiklopediyası, I CİLD
Nəşriyyat: "Azərbaycan Milli Ensiklopediyası" Elmi Mərkəzi
Nəşr yeri: Bakı
Nəşr ili: 2009
ISBN: 978-9952-441-02-4
Səhifələrin sayı: 608
Sərlövhə: Azərbaycan Milli Ensiklopediyası, II CİLD
Nəşriyyat: "Azərbaycan Milli Ensiklopediyası" Elmi Mərkəzi
Nəşr yeri: Bakı
Nəşr ili: 2010
ISBN: 978-9952-441-05-5
Səhifələrin sayı: 604
Sərlövhə: Azərbaycan Milli Ensiklopediyası, III CİLD
Nəşriyyat: "Azərbaycan Milli Ensiklopediyası" Elmi Mərkəzi
Nəşr yeri: Bakı
Nəşr ili: 2011
ISBN: 978-9952-441-07-9
Səhifələrin sayı: 604
Sərlövhə: Azərbaycan Milli Ensiklopediyası, “Azərbaycan” xüsusi cildi (rus dilində)
Nəşriyyat: "Azərbaycan Milli Ensiklopediyası" Elmi Mərkəzi
Nəşr yeri: Bakı
Nəşr ili: 2012
ISBN: 978-9952-441-01-7
Səhifələrin sayı: 881
Sərlövhə: Azərbaycan Milli Ensiklopediyası, IV CİLD
Nəşriyyat: "Azərbaycan Milli Ensiklopediyası" Elmi Mərkəzi
Nəşr yeri: Bakı
Nəşr ili: 2013
ISBN: 978-9952-441-03-1
Səhifələrin sayı: 608
Sərlövhə: Azərbaycan Milli Ensiklopediyası, V CİLD
Nəşriyyat: "Azərbaycan Milli Ensiklopediyası" Elmi Mərkəzi
Nəşr yeri: Bakı
Nəşr ili: 2014
ISBN: 978-9952-441-10-9
Səhifələrin sayı: 592
Sərlövhə: Azərbaycan Milli Ensiklopediyası, VI CİLD
Nəşriyyat: "Azərbaycan Milli Ensiklopediyası" Elmi Mərkəzi
Nəşr yeri: Bakı
Nəşr ili 2015
ISBN: 978-9952-441-11-6
Səhifələrin sayı: 608
FEDİNQ – EMİN
    GEOMAQNİT TƏLƏ

    GEOMAQNİT TƏLƏ – Yerin maqnit sahәsinin yüklü zәrrәciklәr üçün yaratdığı tәlә. Geomaqnit sahәsi tәrәfindәn yüklü zәrrәciklәrin tutulmasını Norveç fiziki K.Styormer (1913) vә H.Alfen (1950) qabaqcadan söylәmişdilәr. YSP-dә aparılan eksperimentlәr G.t.-nin real mövcud olmasını tәsdiqlәdi vә göstәrdi ki, o, Yerin radiasiya qurşaqlarını әmәlә gәtirәn yüksәk enerjili (bir neçә keV-dan yüzlәrlә MeV-a qәdәr) zәrrәciklәrlә doludur.


    Yerin maqnit sahәsinin qüvvә xәtlәri ona daxil olan yüklü zәrrәciklәr üçün maqnit tәlәsi yaradır. G.t.-dә tutulan zәrrәciklәr qüvvә xәtlәri әtrafında fırlanmaqla (Larmor presessiyası) bәrabәr, eyni zamanda bu xәtlәr boyunca irәlilәyәrәk bir yarımkürәdәn digәr yarımkürәyә rәqsi hәrәkәt edir. Zәrrәciklәrin Şimal yarımkürәsindәn Cәnub yarımkürәsinә vә әksinә olan rәqs müddәti 10–3-dәn 10–1 san-yә qәdәrdir. Tutulmuş halda olan müddәtdә (1 sutkadan 30 ilә qәdәr) zәrrәciklәr milyonlarla rәqs edir. Protonlar vә elektronlar uzunluq dairәsi üzrә müxtәlif tәrәflәrә çox kiçik sürәtli axınla hәrәkәt edir. Enerjidәn asılı olaraq zәrrәciklәr bir neçә dәq.-dәn sutkaya qәdәr olan müddәtdә Yer әtrafında tam bir dövr edir.

    GEOMAQNİT TƏLƏ

    GEOMAQNİT TƏLƏ – Yerin maqnit sahәsinin yüklü zәrrәciklәr üçün yaratdığı tәlә. Geomaqnit sahәsi tәrәfindәn yüklü zәrrәciklәrin tutulmasını Norveç fiziki K.Styormer (1913) vә H.Alfen (1950) qabaqcadan söylәmişdilәr. YSP-dә aparılan eksperimentlәr G.t.-nin real mövcud olmasını tәsdiqlәdi vә göstәrdi ki, o, Yerin radiasiya qurşaqlarını әmәlә gәtirәn yüksәk enerjili (bir neçә keV-dan yüzlәrlә MeV-a qәdәr) zәrrәciklәrlә doludur.


    Yerin maqnit sahәsinin qüvvә xәtlәri ona daxil olan yüklü zәrrәciklәr üçün maqnit tәlәsi yaradır. G.t.-dә tutulan zәrrәciklәr qüvvә xәtlәri әtrafında fırlanmaqla (Larmor presessiyası) bәrabәr, eyni zamanda bu xәtlәr boyunca irәlilәyәrәk bir yarımkürәdәn digәr yarımkürәyә rәqsi hәrәkәt edir. Zәrrәciklәrin Şimal yarımkürәsindәn Cәnub yarımkürәsinә vә әksinә olan rәqs müddәti 10–3-dәn 10–1 san-yә qәdәrdir. Tutulmuş halda olan müddәtdә (1 sutkadan 30 ilә qәdәr) zәrrәciklәr milyonlarla rәqs edir. Protonlar vә elektronlar uzunluq dairәsi üzrә müxtәlif tәrәflәrә çox kiçik sürәtli axınla hәrәkәt edir. Enerjidәn asılı olaraq zәrrәciklәr bir neçә dәq.-dәn sutkaya qәdәr olan müddәtdә Yer әtrafında tam bir dövr edir.