GEZÉNİUS (Gesenius) Vilhelm (3.2.1786, Nordhauzen, Höttingen yaxınlığında – 23.10.1842, Halle) – alman hebraisti, semitoloq. Höttingen Un-tindә fәlsәfә vә ilahiyyat oxumuşdur. 1806 ildәn Höttingen Un-tindә privat-dosent, 1810 ildәn Halle Un-tindә ilahiyyat prof.-u olmuşdur. G.-un әsәrlәrinin әsas predmeti ibrani dilidir. 1810–12 illәrdә O.N.Şteynberqin ibranicә-rusca lüğәti (“Əhdi-әtiq kitabları әsasında ibrani vә kәldani dillәrinin etimoloji lüğәti”, 1878) dә daxil olmaqla, bir sıra lüğәtin әsasını tәşkil edәn “Əhdi-әtiq әsasında ibranicә-aramicә lüğәt”i (Hebräisch-Aramäisches Handwörterbuch über die Schriften des Alte Testament”) nәşr etdirmişdir. “İbrani dilinin qrammatikası” (“Hebräische Grammatik”, 1813), hәmçinin ibrani dili vә yazısının tarixi, samirilәrin filologiya, tekstologiya vә ilahiyyatı, Finikiya epiqrafika vә yazısına dair әsәrlәr hazırlamışdır.

1829 ildә Əhdi-әtiqin anlaşılmayan fraqmentlәrinin göstәricisi ilә birgә konkordans kimi nәzәrdә tutulmuş “Əhdi-әtiqdә ibrani vә kәldani dillәrinin tәnqidi-filoloji tezaurus”nu hazırlamağa başlamış, lakin tamamlamağa müvәffәq olmamışdır. Əsәr onun tәlәbәsi E.Rödiger tәrәfindәn tamamlanmışdır (“Thesaurus philologicus criticus linguae hebraeae et chaldaeae Veteris Testamenti”, vol. 1–3, 1829–58). Yeşaya pey- ğәmbәrin kitabının tәrcümә vә şәrhindәn ibarәt ekzegetik әsәrindә (1–3 c., 1820–21) G. rasionalist tәnqid prinsipindәn çıxış etmişdir. G.-un әsәrlәri 19 әsr Avropa hebraistikası vә semitologiyasında dönüş yaratmışdır.

Ə s ә r l ә r i: Hebräische Grammatik. Lpz., 1813. Darmstadt, 1995; De Pentateuchi Samaritani origine, indole et ausctoritate... Halae, 1815; Geschichte der hebräischen Sprache und Schrift. Lpz., 1815; De Samaritanorum theologia ex fontibus ineditis commentario. Halae, 1822; Paläographische Studien über phönizische und punische Schrift. Lpz., 1835; Scripturae linguaeque phoeniciae monumenta quotquot supersunt... Lipsiae, 1837. Vol. 1–3; Hebräisches und Aramäisches Handwörterbuch über das Alte Testament. 10. Aufl. Lpz., 1866.