Azərbaycan Milli Ensiklopediyası
IX CİLD (FEDİNQ - EMİN)
    GİBÉRTİ 

    GİBÉRTİ (Ghiberti) Lorenso (1378, yaxud tәqr. 1381, Florensiya – 1.12.1455, orada) – italyan heykәltәraşı vә zәrgәri. Zәrgәrliyi atalığı Bartolo (Bartoluçço) di Mikeledәn (?–1422) öyrәnmişdir. Yaradıcılığı Florensiyadan başqa Venesiya (1424–25), Siena vә Roma ilә dә bağlı olmuşdur. Antik incәsәnәtin tәsirilә G. mәnsub olduğu beynәlmilәl qotika әnәnәsini dәf edәrәk, İntibah mәdәniyyәtinin banilәrindәn birinә çevrilmişdir. G. antik heykәltәraşlıq nümunәlәrinә әsaslanmış, monumental heykәltәraşlığın bürüncdәn tökmә texnikasını dirçәltmiş vә tәkmillәşdirmişdir. Donatello ilә paralel olaraq yastılanmış relyef üsulunu işlәyib hazırlamışdır. 1401–02 illәrdә G. Florensiya kilsәsinin baptisterisinin ikinci (şimal) qapılarının tәrtibatı üzrә keçirilәn müsabiqә üçün “İbrahimin qurban kәsmәsi” (Barcello Milli muzeyi, Florensiya) bürünc relyefini hazırlamış, F.Brunelleski ilә bәrabәr qalib olmuşdur. Onların hazırladığı şimal qapıları (1403–24) tamamilә A.Pizanonun cәnub qapılarının (1330–36) kompozisiyasını tәkrarlamışdır. G. Orsanmikele Florensiya kilsәsi üçün xaç atası Müq. İohannın (1413–14), Müq. Matfeyin (1419–23), Müq. Stefanın (1425–29) bürünc heykәlini, hәmçinin Sienadakı kilsәnin baptisterisi üçün 2 relyef hazırlamışdır (1416– 27 illәr arasında). Florensiyadakı kilsәnin baptisterisinin üçüncü (şәrq) qapıları (“Cәnnәt qapıları”) (1424–52) G.-nin әn mühüm әsәrlәrindәndir. Qızıl suyuna salınmış bürüncdәn olan on böyük kvadrat relyefi Adәm vә Hәvva, Qabil vә Habil, Nuh, İbrahim, İshaq, Yusif, Musa, Yeşaya, Davud, Süleymanın tarixinә hәsr olunmuşdur. “Cәnnәt qapıları”nın heykәltәraşlıq hәlli mürәkkәb çoxfiqurlu kompozisiyanın dәbdәbәli memarlıq fonları vә tәbiәt mәnzәrәlәrinin ahәngdarlığı, mükәmmәl sintezi ilә diqqәti cәlb edir. G. ömrünün sonlarında incәsәnәt tarixinin antik dövrdәn öz dövrünә qәdәr ilk şәrhini, öz avtobioqrafiyasını, perspektiv, optika, anatomiya vә s. haqqında elmi sübutları әhatә edәn “Şәrhlәr” traktatını yaratmışdır.

     

    L.Giberti. “Adәm vә Hәvvanın tarixi”. Florensiyadakı baptist kilsәsinin şәrq qapılarının relyefi (fraqment). 1424–52.


    Övladları Vittorio (1418, yaxud 1419–96) vә Tommazo (tәqr. 1417–55-dәn sonra) heykәltәraş olmuşlar.

Sərlövhə: Azərbaycan Milli Ensiklopediyası, “Azərbaycan” xüsusi cildi (Azərbaycan dilində)
Nəşriyyat: "Azərbaycan Milli Ensiklopediyası" Elmi Mərkəzi
Nəşr yeri: Bakı
Nəşr ili: 2007
ISBN: 978-9952-441-01-7
Səhifələrin sayı: 881
Sərlövhə: Azərbaycan Milli Ensiklopediyası, I CİLD
Nəşriyyat: "Azərbaycan Milli Ensiklopediyası" Elmi Mərkəzi
Nəşr yeri: Bakı
Nəşr ili: 2009
ISBN: 978-9952-441-02-4
Səhifələrin sayı: 608
Sərlövhə: Azərbaycan Milli Ensiklopediyası, II CİLD
Nəşriyyat: "Azərbaycan Milli Ensiklopediyası" Elmi Mərkəzi
Nəşr yeri: Bakı
Nəşr ili: 2010
ISBN: 978-9952-441-05-5
Səhifələrin sayı: 604
Sərlövhə: Azərbaycan Milli Ensiklopediyası, III CİLD
Nəşriyyat: "Azərbaycan Milli Ensiklopediyası" Elmi Mərkəzi
Nəşr yeri: Bakı
Nəşr ili: 2011
ISBN: 978-9952-441-07-9
Səhifələrin sayı: 604
Sərlövhə: Azərbaycan Milli Ensiklopediyası, “Azərbaycan” xüsusi cildi (rus dilində)
Nəşriyyat: "Azərbaycan Milli Ensiklopediyası" Elmi Mərkəzi
Nəşr yeri: Bakı
Nəşr ili: 2012
ISBN: 978-9952-441-01-7
Səhifələrin sayı: 881
Sərlövhə: Azərbaycan Milli Ensiklopediyası, IV CİLD
Nəşriyyat: "Azərbaycan Milli Ensiklopediyası" Elmi Mərkəzi
Nəşr yeri: Bakı
Nəşr ili: 2013
ISBN: 978-9952-441-03-1
Səhifələrin sayı: 608
Sərlövhə: Azərbaycan Milli Ensiklopediyası, V CİLD
Nəşriyyat: "Azərbaycan Milli Ensiklopediyası" Elmi Mərkəzi
Nəşr yeri: Bakı
Nəşr ili: 2014
ISBN: 978-9952-441-10-9
Səhifələrin sayı: 592
Sərlövhə: Azərbaycan Milli Ensiklopediyası, VI CİLD
Nəşriyyat: "Azərbaycan Milli Ensiklopediyası" Elmi Mərkəzi
Nəşr yeri: Bakı
Nəşr ili 2015
ISBN: 978-9952-441-11-6
Səhifələrin sayı: 608
FEDİNQ – EMİN
    GİBÉRTİ 

    GİBÉRTİ (Ghiberti) Lorenso (1378, yaxud tәqr. 1381, Florensiya – 1.12.1455, orada) – italyan heykәltәraşı vә zәrgәri. Zәrgәrliyi atalığı Bartolo (Bartoluçço) di Mikeledәn (?–1422) öyrәnmişdir. Yaradıcılığı Florensiyadan başqa Venesiya (1424–25), Siena vә Roma ilә dә bağlı olmuşdur. Antik incәsәnәtin tәsirilә G. mәnsub olduğu beynәlmilәl qotika әnәnәsini dәf edәrәk, İntibah mәdәniyyәtinin banilәrindәn birinә çevrilmişdir. G. antik heykәltәraşlıq nümunәlәrinә әsaslanmış, monumental heykәltәraşlığın bürüncdәn tökmә texnikasını dirçәltmiş vә tәkmillәşdirmişdir. Donatello ilә paralel olaraq yastılanmış relyef üsulunu işlәyib hazırlamışdır. 1401–02 illәrdә G. Florensiya kilsәsinin baptisterisinin ikinci (şimal) qapılarının tәrtibatı üzrә keçirilәn müsabiqә üçün “İbrahimin qurban kәsmәsi” (Barcello Milli muzeyi, Florensiya) bürünc relyefini hazırlamış, F.Brunelleski ilә bәrabәr qalib olmuşdur. Onların hazırladığı şimal qapıları (1403–24) tamamilә A.Pizanonun cәnub qapılarının (1330–36) kompozisiyasını tәkrarlamışdır. G. Orsanmikele Florensiya kilsәsi üçün xaç atası Müq. İohannın (1413–14), Müq. Matfeyin (1419–23), Müq. Stefanın (1425–29) bürünc heykәlini, hәmçinin Sienadakı kilsәnin baptisterisi üçün 2 relyef hazırlamışdır (1416– 27 illәr arasında). Florensiyadakı kilsәnin baptisterisinin üçüncü (şәrq) qapıları (“Cәnnәt qapıları”) (1424–52) G.-nin әn mühüm әsәrlәrindәndir. Qızıl suyuna salınmış bürüncdәn olan on böyük kvadrat relyefi Adәm vә Hәvva, Qabil vә Habil, Nuh, İbrahim, İshaq, Yusif, Musa, Yeşaya, Davud, Süleymanın tarixinә hәsr olunmuşdur. “Cәnnәt qapıları”nın heykәltәraşlıq hәlli mürәkkәb çoxfiqurlu kompozisiyanın dәbdәbәli memarlıq fonları vә tәbiәt mәnzәrәlәrinin ahәngdarlığı, mükәmmәl sintezi ilә diqqәti cәlb edir. G. ömrünün sonlarında incәsәnәt tarixinin antik dövrdәn öz dövrünә qәdәr ilk şәrhini, öz avtobioqrafiyasını, perspektiv, optika, anatomiya vә s. haqqında elmi sübutları әhatә edәn “Şәrhlәr” traktatını yaratmışdır.

     

    L.Giberti. “Adәm vә Hәvvanın tarixi”. Florensiyadakı baptist kilsәsinin şәrq qapılarının relyefi (fraqment). 1424–52.


    Övladları Vittorio (1418, yaxud 1419–96) vә Tommazo (tәqr. 1417–55-dәn sonra) heykәltәraş olmuşlar.

    GİBÉRTİ 

    GİBÉRTİ (Ghiberti) Lorenso (1378, yaxud tәqr. 1381, Florensiya – 1.12.1455, orada) – italyan heykәltәraşı vә zәrgәri. Zәrgәrliyi atalığı Bartolo (Bartoluçço) di Mikeledәn (?–1422) öyrәnmişdir. Yaradıcılığı Florensiyadan başqa Venesiya (1424–25), Siena vә Roma ilә dә bağlı olmuşdur. Antik incәsәnәtin tәsirilә G. mәnsub olduğu beynәlmilәl qotika әnәnәsini dәf edәrәk, İntibah mәdәniyyәtinin banilәrindәn birinә çevrilmişdir. G. antik heykәltәraşlıq nümunәlәrinә әsaslanmış, monumental heykәltәraşlığın bürüncdәn tökmә texnikasını dirçәltmiş vә tәkmillәşdirmişdir. Donatello ilә paralel olaraq yastılanmış relyef üsulunu işlәyib hazırlamışdır. 1401–02 illәrdә G. Florensiya kilsәsinin baptisterisinin ikinci (şimal) qapılarının tәrtibatı üzrә keçirilәn müsabiqә üçün “İbrahimin qurban kәsmәsi” (Barcello Milli muzeyi, Florensiya) bürünc relyefini hazırlamış, F.Brunelleski ilә bәrabәr qalib olmuşdur. Onların hazırladığı şimal qapıları (1403–24) tamamilә A.Pizanonun cәnub qapılarının (1330–36) kompozisiyasını tәkrarlamışdır. G. Orsanmikele Florensiya kilsәsi üçün xaç atası Müq. İohannın (1413–14), Müq. Matfeyin (1419–23), Müq. Stefanın (1425–29) bürünc heykәlini, hәmçinin Sienadakı kilsәnin baptisterisi üçün 2 relyef hazırlamışdır (1416– 27 illәr arasında). Florensiyadakı kilsәnin baptisterisinin üçüncü (şәrq) qapıları (“Cәnnәt qapıları”) (1424–52) G.-nin әn mühüm әsәrlәrindәndir. Qızıl suyuna salınmış bürüncdәn olan on böyük kvadrat relyefi Adәm vә Hәvva, Qabil vә Habil, Nuh, İbrahim, İshaq, Yusif, Musa, Yeşaya, Davud, Süleymanın tarixinә hәsr olunmuşdur. “Cәnnәt qapıları”nın heykәltәraşlıq hәlli mürәkkәb çoxfiqurlu kompozisiyanın dәbdәbәli memarlıq fonları vә tәbiәt mәnzәrәlәrinin ahәngdarlığı, mükәmmәl sintezi ilә diqqәti cәlb edir. G. ömrünün sonlarında incәsәnәt tarixinin antik dövrdәn öz dövrünә qәdәr ilk şәrhini, öz avtobioqrafiyasını, perspektiv, optika, anatomiya vә s. haqqında elmi sübutları әhatә edәn “Şәrhlәr” traktatını yaratmışdır.

     

    L.Giberti. “Adәm vә Hәvvanın tarixi”. Florensiyadakı baptist kilsәsinin şәrq qapılarının relyefi (fraqment). 1424–52.


    Övladları Vittorio (1418, yaxud 1419–96) vә Tommazo (tәqr. 1417–55-dәn sonra) heykәltәraş olmuşlar.