GİLZAİ ƏMİRLİYİ – 1709 ildә Qәndәhar vil.-nin (Əfqanıstan) qeyri-әfqan әhalisinin kömәyilә әfqanların Sәfәvi hökmranlığına qarşı üsyanı nәticәsindә yaranmış müstәqil әmirlik. G.ә.-nin ilk hökmdarı Mir Veys xan Hotaki [1709–15], әsas hәrbi dayağı isә gilzai tayfasının qәrb qolu idi. Onun ölümündәn sonra gilzailәrin bir hissәsi Mahmud Hotakinin başçılığı ilә İran vil.-lәrinә hücumlar edәrәk Sәfәvilәrin paytaxtı İsfahanı әlә keçirmiş (1722) vә burada Mahmud özünü şah elan etmişdi. Qәndәharda isә Mir Veysin kiçik oğlu Hüseyn [1721–38] hakimiyyәtә gәlmişdi. Onun dövründә G.ә. iqtisadi vә mәdәni cәhәtdәn xeyli inkişaf etmişdi. 1738 ildә uzun sürәn vә güclü müqavimәtdәn sonra Nadir şah Əfşar Qәndәharı tutmuş vә G.ә. süquta uğramışdı.