GİRŞMAN (Ghirshman) Roman (3.10.1895, Xarkov – 5.9.1979, Budapeşt) – fransız arxeoloq-iranşünası, Fransa Əlyazmalar vә Ədәbiyyat Akademiyasının akad.-i (1965), Britaniya Akademiyasının m.üzvü. 1920 ildә Rusiyadan mühacirәt etmişdir. Sorbonna (1928) vә Ekol-dü-Luvr (1929) un-tlәrini bitirmişdir. 1931 ildәn İranda, 1941–43 illәrdә Əfqanıstanda Fransa arxeoloji missiyasına rәhbәrlik etmişdir. 1946–67 illәrdә Suzianada fransız ekspedisiyasının başçısı olmuşdur. Giyan (1931– 32), Sialk (1933–34, 1937), Çoğa-Zәnbil (1951–62) qazıntılarının materialları әsasında İranın Eneolit – Erkәn Dәmir dövrü (e.ә. 5-ci minillik – e.ә. 1-ci minilliyin әvvәllәri) abidәlәrinin mәdәni-tarixi dövrlәşmәsini müәyyәnlәşdirmiş vә onların Elam mәdәniyyәti ilә qarşılıqlı әlaqәlәrini tәdqiq etmişdir. O, e.ә. 4-cü minillikdә İran yaylasına protoelam ekspansiyasının izlәrini aşkara çıxarmış (Sialk IV kompleksi), e.ә. 13 әsrdә Orta Elam çarlığının paytaxtı Dur-Untaşı vә әn qәdim iranlıların abidәlәrini (Sialk V vә Sialk VI mәzarlıqları) tәdqiq etmişdir. G.-ın I Şapurun paytaxtı Bişapur ş.-ndә (1935–41), kuşanların paytaxtı Bәhram ş.-ndә (1941–43), Suz akropolunda (1946–67; saray kompleksi vә Əhәmәni şahlarının qәbul otaqları), Mәscidi-Süleyman vә Bәrdi-Neşandeh ibadәt mәrkәzlәrindә (1964–72) apardığı qazıntılar, hәmçinin bu vә digәr abidәlәrin geniş mәdәni-tarixi kontekstdә tәhlili Əhәmәni vә Sasani İranının tarixindә bütöv mәrhәlәlәrinin yeni mәnzәrәsini yaratmışdır. “Iranica Antiqua” (Leyden) jurnalının tәsisçisi (1961) vә baş redaktoru (L. Vanden Berqlә birlikdә) idi. Fәxri legion ordeninin komandoru, İranın bir sıra dövlәt ordenlәri ilә tәltif edilmişdir.
Ə s ә r l ә r i: Fouilles de Sialk près de Kashan 1933, 1934, 1937. Vol. 1–2, P., 1938–39; LʼIran des origines à lʼ Islam. P., 1951; Bîchapour. Vol. 2, P., 1956: Les mosaïques sassanides; Iran. Parthes and Sassanides. P., 1962; Perse. Protoiraniens. Mèdes. Achèménides. P., 1963; Tchoga Zanbil (Dur-Untash). Vol. 1–4, P., 1966–70; Terrases sacrées de Bard-è Néchahdeh et Masjid-i Solaiman. Vol. 1–2, P., 1976; LʼIran et la migration des Indo-Aryens et des Iraniens. Leiden, 1977.
