Azərbaycan Milli Ensiklopediyası
IV CİLD (BƏZİRXANA - BİNNƏTOVA)
    BİTKİ KARANTİNİ

    БИТКИ КАРАНТИНИ – хцсуси тящлцкяли битки зярярвериъиляри, хястялик тюрядиъиляри вя алагларын диэяр дювлятлярдян дахилолмасынын гаршысыны алмаьа, онларын дахил олдуьу щалларда ися оъагларынын локаллашдырылмасы вя ляьведилмясиня йюнялмиш дювляти фитосанитар тядбирляр комплексинин иърасы цчцн мяъбури систем. Карантин организмляринин сийащысы тяртиблянир вя дювляти, дювлятдахили вя дювлятарасы фитосанитар структурлар вя тяшкилатлар тяряфиндян вахташыры бахылыр. Сийащыйа щям хариъи (щямин яразидя гейдя алынмыш), щям дя дахили (щямин яразидя мящдуд сащядя йайылмыш) карантин обйектляри дахил едилир. Карантин хидмятляри карантин организмляринин эятирилмясиня сябяб ола биляъяк тохумлары, тинэляри, гялямляри (чиликляри), коллары, соьанаглары, тахыл вя тахыл мящсулларыны, тязя мейвяляри, тярявязляри, гуру мейвяляри, ядвяляри, гоз-фындыг мящсулларыны, сянайе цчцн битки хаммалларыны, таралары, битки материалларындан дцзялдилмиш габлашдырма васитяляри вя мямулатларыны; щямчинин карантин алтында олан идхал мящсулларынын дашындыьы няглиййат васитялярини, сахландыьы вя емал едилдийи анбар вя мцяссисяляри йохланышдан кечирир. Б.к. карантин организмляринин бир битки сорту вя нювцндян диэяриня кечмяси, онларын башга сорт вя нювляря уйьунлашмасы имканларыны истисна едян тясяррцфатдахили фитосанитар тядбирлярля узлашдырылыр.
          Б. к. щаггында илк ганун 1660 илдя эювдя пасы епитофийасы иля ялагядар Франсада мейдана эялмишдир. 21 ясрин башланьыъы яряфясиндя юлкялярин яксяриййятиндя карантин гайдалары мцяййянляшдирилмиш, онларын иърасыны изляйян тясисатлар йарадылмышдыр. Карантин хитмятляринин ямялетмяйя борълу олдуглары гайда, норма вя тялябляри фитосанитарийа сащясиндя апарыъы бейнялхалг тяшкилатлар: биткилярин мцщафизяси цзря Бейнялхалг Конвенсийанын Катиблийи (БМБК; Интернатионал Плант Протеътион Ъонвен- тион, ИППЪ) вя Биткилярин Мцщафизяси цзря Авропа вя аралыг дянизи Тяшкилаты (БМАТ; Еуропеан анд Медитерранеан плант Протеътион орэанизатион, ЕППО) ишляйиб-щазырлайыр.
         Ихраъчы юлкянин карантин хидмяти йцклярин щяр бир партийасыны карантин сертификаты, йахуд шящадятнамяси иля мцшайият етдирмялидир. Карантин алтында олан йцкляр, таралар вя няглиййат васитяляри дювлят сярщядиндя илкин бахышдан кечирилмяли, карантин лабораторийаларында йцк нцмуняляринин експертизасы апарылмасы, йолухмуш партийалар йа зярярсизляшдирилмяли, йа мящв едилмяли, йа да эери гайтарылмалыдыр. Сяпин вя якин материалларынын эизли йолухмалары интродуксийа-карантин тинэликляриндя, йахуд истиханаларда (оранжерейаларында) сынаг заманы ашкарланыр. Икинъи карантин бахышыны карантин мцфяттишляри эятирилян материалларын тяйинат йериндя анбара йыьылмасы, сахланмасы, емалы вя истифадяси заманы щяйата кечирирляр. Дахили Б.к. цзря тядбирляр юлкянин мцхтялиф районларынын, йахуд мцхтялиф биткилярин дюври карантин мцайинясини, щямчинин битки йцкляринин юлкядахили дашынмасына нязаряти ящатя едир. Азярб.-да Б.к. Азярб. Республикасынын “Фитосанитар Нязарят щаггында” Гануну иля (12.5.2006) тянзимлянир.
    Яд.: Ъяфяров И.Щ. Цмуми фитопатолоэийа. Бакы, 2007; Карантин растений в СССР (ред. Шамонин А.И., Сметник А.И.). М.: Агропомиздат, 1986; Карантин растений в Российской Федерации. Издательство Колос, 2001.

Sərlövhə: Azərbaycan Milli Ensiklopediyası, “Azərbaycan” xüsusi cildi (Azərbaycan dilində)
Nəşriyyat: "Azərbaycan Milli Ensiklopediyası" Elmi Mərkəzi
Nəşr yeri: Bakı
Nəşr ili: 2007
ISBN: 978-9952-441-01-7
Səhifələrin sayı: 881
Sərlövhə: Azərbaycan Milli Ensiklopediyası, I CİLD
Nəşriyyat: "Azərbaycan Milli Ensiklopediyası" Elmi Mərkəzi
Nəşr yeri: Bakı
Nəşr ili: 2009
ISBN: 978-9952-441-02-4
Səhifələrin sayı: 608
Sərlövhə: Azərbaycan Milli Ensiklopediyası, II CİLD
Nəşriyyat: "Azərbaycan Milli Ensiklopediyası" Elmi Mərkəzi
Nəşr yeri: Bakı
Nəşr ili: 2010
ISBN: 978-9952-441-05-5
Səhifələrin sayı: 604
Sərlövhə: Azərbaycan Milli Ensiklopediyası, III CİLD
Nəşriyyat: "Azərbaycan Milli Ensiklopediyası" Elmi Mərkəzi
Nəşr yeri: Bakı
Nəşr ili: 2011
ISBN: 978-9952-441-07-9
Səhifələrin sayı: 604
Sərlövhə: Azərbaycan Milli Ensiklopediyası, “Azərbaycan” xüsusi cildi (rus dilində)
Nəşriyyat: "Azərbaycan Milli Ensiklopediyası" Elmi Mərkəzi
Nəşr yeri: Bakı
Nəşr ili: 2012
ISBN: 978-9952-441-01-7
Səhifələrin sayı: 881
Sərlövhə: Azərbaycan Milli Ensiklopediyası, IV CİLD
Nəşriyyat: "Azərbaycan Milli Ensiklopediyası" Elmi Mərkəzi
Nəşr yeri: Bakı
Nəşr ili: 2013
ISBN: 978-9952-441-03-1
Səhifələrin sayı: 608
Sərlövhə: Azərbaycan Milli Ensiklopediyası, V CİLD
Nəşriyyat: "Azərbaycan Milli Ensiklopediyası" Elmi Mərkəzi
Nəşr yeri: Bakı
Nəşr ili: 2014
ISBN: 978-9952-441-10-9
Səhifələrin sayı: 592
Sərlövhə: Azərbaycan Milli Ensiklopediyası, VI CİLD
Nəşriyyat: "Azərbaycan Milli Ensiklopediyası" Elmi Mərkəzi
Nəşr yeri: Bakı
Nəşr ili 2015
ISBN: 978-9952-441-11-6
Səhifələrin sayı: 608
BƏZİRXANA – BİNNƏTOVA
    BİTKİ KARANTİNİ

    БИТКИ КАРАНТИНИ – хцсуси тящлцкяли битки зярярвериъиляри, хястялик тюрядиъиляри вя алагларын диэяр дювлятлярдян дахилолмасынын гаршысыны алмаьа, онларын дахил олдуьу щалларда ися оъагларынын локаллашдырылмасы вя ляьведилмясиня йюнялмиш дювляти фитосанитар тядбирляр комплексинин иърасы цчцн мяъбури систем. Карантин организмляринин сийащысы тяртиблянир вя дювляти, дювлятдахили вя дювлятарасы фитосанитар структурлар вя тяшкилатлар тяряфиндян вахташыры бахылыр. Сийащыйа щям хариъи (щямин яразидя гейдя алынмыш), щям дя дахили (щямин яразидя мящдуд сащядя йайылмыш) карантин обйектляри дахил едилир. Карантин хидмятляри карантин организмляринин эятирилмясиня сябяб ола биляъяк тохумлары, тинэляри, гялямляри (чиликляри), коллары, соьанаглары, тахыл вя тахыл мящсулларыны, тязя мейвяляри, тярявязляри, гуру мейвяляри, ядвяляри, гоз-фындыг мящсулларыны, сянайе цчцн битки хаммалларыны, таралары, битки материалларындан дцзялдилмиш габлашдырма васитяляри вя мямулатларыны; щямчинин карантин алтында олан идхал мящсулларынын дашындыьы няглиййат васитялярини, сахландыьы вя емал едилдийи анбар вя мцяссисяляри йохланышдан кечирир. Б.к. карантин организмляринин бир битки сорту вя нювцндян диэяриня кечмяси, онларын башга сорт вя нювляря уйьунлашмасы имканларыны истисна едян тясяррцфатдахили фитосанитар тядбирлярля узлашдырылыр.
          Б. к. щаггында илк ганун 1660 илдя эювдя пасы епитофийасы иля ялагядар Франсада мейдана эялмишдир. 21 ясрин башланьыъы яряфясиндя юлкялярин яксяриййятиндя карантин гайдалары мцяййянляшдирилмиш, онларын иърасыны изляйян тясисатлар йарадылмышдыр. Карантин хитмятляринин ямялетмяйя борълу олдуглары гайда, норма вя тялябляри фитосанитарийа сащясиндя апарыъы бейнялхалг тяшкилатлар: биткилярин мцщафизяси цзря Бейнялхалг Конвенсийанын Катиблийи (БМБК; Интернатионал Плант Протеътион Ъонвен- тион, ИППЪ) вя Биткилярин Мцщафизяси цзря Авропа вя аралыг дянизи Тяшкилаты (БМАТ; Еуропеан анд Медитерранеан плант Протеътион орэанизатион, ЕППО) ишляйиб-щазырлайыр.
         Ихраъчы юлкянин карантин хидмяти йцклярин щяр бир партийасыны карантин сертификаты, йахуд шящадятнамяси иля мцшайият етдирмялидир. Карантин алтында олан йцкляр, таралар вя няглиййат васитяляри дювлят сярщядиндя илкин бахышдан кечирилмяли, карантин лабораторийаларында йцк нцмуняляринин експертизасы апарылмасы, йолухмуш партийалар йа зярярсизляшдирилмяли, йа мящв едилмяли, йа да эери гайтарылмалыдыр. Сяпин вя якин материалларынын эизли йолухмалары интродуксийа-карантин тинэликляриндя, йахуд истиханаларда (оранжерейаларында) сынаг заманы ашкарланыр. Икинъи карантин бахышыны карантин мцфяттишляри эятирилян материалларын тяйинат йериндя анбара йыьылмасы, сахланмасы, емалы вя истифадяси заманы щяйата кечирирляр. Дахили Б.к. цзря тядбирляр юлкянин мцхтялиф районларынын, йахуд мцхтялиф биткилярин дюври карантин мцайинясини, щямчинин битки йцкляринин юлкядахили дашынмасына нязаряти ящатя едир. Азярб.-да Б.к. Азярб. Республикасынын “Фитосанитар Нязарят щаггында” Гануну иля (12.5.2006) тянзимлянир.
    Яд.: Ъяфяров И.Щ. Цмуми фитопатолоэийа. Бакы, 2007; Карантин растений в СССР (ред. Шамонин А.И., Сметник А.И.). М.: Агропомиздат, 1986; Карантин растений в Российской Федерации. Издательство Колос, 2001.

    BİTKİ KARANTİNİ

    БИТКИ КАРАНТИНИ – хцсуси тящлцкяли битки зярярвериъиляри, хястялик тюрядиъиляри вя алагларын диэяр дювлятлярдян дахилолмасынын гаршысыны алмаьа, онларын дахил олдуьу щалларда ися оъагларынын локаллашдырылмасы вя ляьведилмясиня йюнялмиш дювляти фитосанитар тядбирляр комплексинин иърасы цчцн мяъбури систем. Карантин организмляринин сийащысы тяртиблянир вя дювляти, дювлятдахили вя дювлятарасы фитосанитар структурлар вя тяшкилатлар тяряфиндян вахташыры бахылыр. Сийащыйа щям хариъи (щямин яразидя гейдя алынмыш), щям дя дахили (щямин яразидя мящдуд сащядя йайылмыш) карантин обйектляри дахил едилир. Карантин хидмятляри карантин организмляринин эятирилмясиня сябяб ола биляъяк тохумлары, тинэляри, гялямляри (чиликляри), коллары, соьанаглары, тахыл вя тахыл мящсулларыны, тязя мейвяляри, тярявязляри, гуру мейвяляри, ядвяляри, гоз-фындыг мящсулларыны, сянайе цчцн битки хаммалларыны, таралары, битки материалларындан дцзялдилмиш габлашдырма васитяляри вя мямулатларыны; щямчинин карантин алтында олан идхал мящсулларынын дашындыьы няглиййат васитялярини, сахландыьы вя емал едилдийи анбар вя мцяссисяляри йохланышдан кечирир. Б.к. карантин организмляринин бир битки сорту вя нювцндян диэяриня кечмяси, онларын башга сорт вя нювляря уйьунлашмасы имканларыны истисна едян тясяррцфатдахили фитосанитар тядбирлярля узлашдырылыр.
          Б. к. щаггында илк ганун 1660 илдя эювдя пасы епитофийасы иля ялагядар Франсада мейдана эялмишдир. 21 ясрин башланьыъы яряфясиндя юлкялярин яксяриййятиндя карантин гайдалары мцяййянляшдирилмиш, онларын иърасыны изляйян тясисатлар йарадылмышдыр. Карантин хитмятляринин ямялетмяйя борълу олдуглары гайда, норма вя тялябляри фитосанитарийа сащясиндя апарыъы бейнялхалг тяшкилатлар: биткилярин мцщафизяси цзря Бейнялхалг Конвенсийанын Катиблийи (БМБК; Интернатионал Плант Протеътион Ъонвен- тион, ИППЪ) вя Биткилярин Мцщафизяси цзря Авропа вя аралыг дянизи Тяшкилаты (БМАТ; Еуропеан анд Медитерранеан плант Протеътион орэанизатион, ЕППО) ишляйиб-щазырлайыр.
         Ихраъчы юлкянин карантин хидмяти йцклярин щяр бир партийасыны карантин сертификаты, йахуд шящадятнамяси иля мцшайият етдирмялидир. Карантин алтында олан йцкляр, таралар вя няглиййат васитяляри дювлят сярщядиндя илкин бахышдан кечирилмяли, карантин лабораторийаларында йцк нцмуняляринин експертизасы апарылмасы, йолухмуш партийалар йа зярярсизляшдирилмяли, йа мящв едилмяли, йа да эери гайтарылмалыдыр. Сяпин вя якин материалларынын эизли йолухмалары интродуксийа-карантин тинэликляриндя, йахуд истиханаларда (оранжерейаларында) сынаг заманы ашкарланыр. Икинъи карантин бахышыны карантин мцфяттишляри эятирилян материалларын тяйинат йериндя анбара йыьылмасы, сахланмасы, емалы вя истифадяси заманы щяйата кечирирляр. Дахили Б.к. цзря тядбирляр юлкянин мцхтялиф районларынын, йахуд мцхтялиф биткилярин дюври карантин мцайинясини, щямчинин битки йцкляринин юлкядахили дашынмасына нязаряти ящатя едир. Азярб.-да Б.к. Азярб. Республикасынын “Фитосанитар Нязарят щаггында” Гануну иля (12.5.2006) тянзимлянир.
    Яд.: Ъяфяров И.Щ. Цмуми фитопатолоэийа. Бакы, 2007; Карантин растений в СССР (ред. Шамонин А.И., Сметник А.И.). М.: Агропомиздат, 1986; Карантин растений в Российской Федерации. Издательство Колос, 2001.