АДИАБАТИК ПРОСЕС – ятраф мцщитля истилик мцбадилясиндя олмайан щяр щансы системдя эедян термодинамики просес. А.п.-ин эетмяси цчцн системи истилик кечирмяйян юртцкля ящатя етмяк лазымдыр. Диварлары истилик кечирмяйян силиндриндя газын (бухарын) эенишлянмяси баш верян истилик машынынын иш такты А.п.-я мисал ола биляр. А.п.-и адиабатик юртцк олмадан да щяйата кечирмяк олар. Бунун цчцн просес о гядяр сцрятля эетмялидир ки, бу заман ярзиндя системля ятраф мцщит арасында истилик мцбадиляси баш вермясин. Мяс., сяс дальаларында газын сыхылмасы вя эенишлянмяси беля просесдир. А.п. заманы систем хариъи гцввяляря гаршы иш эюрцрся, онун дахили енержиси азалыр, систем цзяриндя иш эюрцлцрся, онда онун дахили енержиси артыр. Идеал газын дахили енержиси йалныз темп-рдан асылы олдуьундан о, адиабатик эенишляндикдя сойуйур, адиабатик сыхылдыгда ися гызыр. Дюнян просеслярдя ентропийа сабит галыр, дюнмяйян просеслярдя ися артыр. Системин щал диаграмында А.п. адиабат адланан яйри иля тясвир олунур. А.п. ики ъцр эедя биляр: дюнян просес вя дюнмяйян просес. Атмосфердя эедян просеслярдян чохуну А.п. щесаб етмяк олар. Щава кцтляляринин шагули щярякяти заманы тязйиг еля дяйишир ки, щава ахынларынын ятраф мцщитля истилик мцбадиляси олдугъа чох ъцзи олур, йухары галхан ахын адиабатик сойуйур, ашаьы дцшян ахын ися адиабатик гызыр. Атмосфердя щаванын адиабатик сойуйуб-гызмасы, онун тяркибиндяки су бухарларынын конденсасийа едиб бухарланмасына сябяб олур, истиликкечирмя, конвексийа вя с. кими просесляр баш верир.
Azərbaycan Milli Ensiklopediyası
| Sərlövhə: | Azərbaycan Milli Ensiklopediyası, “Azərbaycan” xüsusi cildi (Azərbaycan dilində) |
| Nəşriyyat: | "Azərbaycan Milli Ensiklopediyası" Elmi Mərkəzi |
| Nəşr yeri: | Bakı |
| Nəşr ili: | 2007 |
| ISBN: | 978-9952-441-01-7 |
| Səhifələrin sayı: | 881 |
| Sərlövhə: | Azərbaycan Milli Ensiklopediyası, I CİLD |
| Nəşriyyat: | "Azərbaycan Milli Ensiklopediyası" Elmi Mərkəzi |
| Nəşr yeri: | Bakı |
| Nəşr ili: | 2009 |
| ISBN: | 978-9952-441-02-4 |
| Səhifələrin sayı: | 608 |
| Sərlövhə: | Azərbaycan Milli Ensiklopediyası, II CİLD |
| Nəşriyyat: | "Azərbaycan Milli Ensiklopediyası" Elmi Mərkəzi |
| Nəşr yeri: | Bakı |
| Nəşr ili: | 2010 |
| ISBN: | 978-9952-441-05-5 |
| Səhifələrin sayı: | 604 |
| Sərlövhə: | Azərbaycan Milli Ensiklopediyası, III CİLD |
| Nəşriyyat: | "Azərbaycan Milli Ensiklopediyası" Elmi Mərkəzi |
| Nəşr yeri: | Bakı |
| Nəşr ili: | 2011 |
| ISBN: | 978-9952-441-07-9 |
| Səhifələrin sayı: | 604 |
| Sərlövhə: | Azərbaycan Milli Ensiklopediyası, “Azərbaycan” xüsusi cildi (rus dilində) |
| Nəşriyyat: | "Azərbaycan Milli Ensiklopediyası" Elmi Mərkəzi |
| Nəşr yeri: | Bakı |
| Nəşr ili: | 2012 |
| ISBN: | 978-9952-441-01-7 |
| Səhifələrin sayı: | 881 |
| Sərlövhə: | Azərbaycan Milli Ensiklopediyası, IV CİLD |
| Nəşriyyat: | "Azərbaycan Milli Ensiklopediyası" Elmi Mərkəzi |
| Nəşr yeri: | Bakı |
| Nəşr ili: | 2013 |
| ISBN: | 978-9952-441-03-1 |
| Səhifələrin sayı: | 608 |
| Sərlövhə: | Azərbaycan Milli Ensiklopediyası, V CİLD |
| Nəşriyyat: | "Azərbaycan Milli Ensiklopediyası" Elmi Mərkəzi |
| Nəşr yeri: | Bakı |
| Nəşr ili: | 2014 |
| ISBN: | 978-9952-441-10-9 |
| Səhifələrin sayı: | 592 |
| Sərlövhə: | Azərbaycan Milli Ensiklopediyası, VI CİLD |
| Nəşriyyat: | "Azərbaycan Milli Ensiklopediyası" Elmi Mərkəzi |
| Nəşr yeri: | Bakı |
| Nəşr ili | 2015 |
| ISBN: | 978-9952-441-11-6 |
| Səhifələrin sayı: | 608 |
АДИАБАТИК ПРОСЕС – ятраф мцщитля истилик мцбадилясиндя олмайан щяр щансы системдя эедян термодинамики просес. А.п.-ин эетмяси цчцн системи истилик кечирмяйян юртцкля ящатя етмяк лазымдыр. Диварлары истилик кечирмяйян силиндриндя газын (бухарын) эенишлянмяси баш верян истилик машынынын иш такты А.п.-я мисал ола биляр. А.п.-и адиабатик юртцк олмадан да щяйата кечирмяк олар. Бунун цчцн просес о гядяр сцрятля эетмялидир ки, бу заман ярзиндя системля ятраф мцщит арасында истилик мцбадиляси баш вермясин. Мяс., сяс дальаларында газын сыхылмасы вя эенишлянмяси беля просесдир. А.п. заманы систем хариъи гцввяляря гаршы иш эюрцрся, онун дахили енержиси азалыр, систем цзяриндя иш эюрцлцрся, онда онун дахили енержиси артыр. Идеал газын дахили енержиси йалныз темп-рдан асылы олдуьундан о, адиабатик эенишляндикдя сойуйур, адиабатик сыхылдыгда ися гызыр. Дюнян просеслярдя ентропийа сабит галыр, дюнмяйян просеслярдя ися артыр. Системин щал диаграмында А.п. адиабат адланан яйри иля тясвир олунур. А.п. ики ъцр эедя биляр: дюнян просес вя дюнмяйян просес. Атмосфердя эедян просеслярдян чохуну А.п. щесаб етмяк олар. Щава кцтляляринин шагули щярякяти заманы тязйиг еля дяйишир ки, щава ахынларынын ятраф мцщитля истилик мцбадиляси олдугъа чох ъцзи олур, йухары галхан ахын адиабатик сойуйур, ашаьы дцшян ахын ися адиабатик гызыр. Атмосфердя щаванын адиабатик сойуйуб-гызмасы, онун тяркибиндяки су бухарларынын конденсасийа едиб бухарланмасына сябяб олур, истиликкечирмя, конвексийа вя с. кими просесляр баш верир.
АДИАБАТИК ПРОСЕС – ятраф мцщитля истилик мцбадилясиндя олмайан щяр щансы системдя эедян термодинамики просес. А.п.-ин эетмяси цчцн системи истилик кечирмяйян юртцкля ящатя етмяк лазымдыр. Диварлары истилик кечирмяйян силиндриндя газын (бухарын) эенишлянмяси баш верян истилик машынынын иш такты А.п.-я мисал ола биляр. А.п.-и адиабатик юртцк олмадан да щяйата кечирмяк олар. Бунун цчцн просес о гядяр сцрятля эетмялидир ки, бу заман ярзиндя системля ятраф мцщит арасында истилик мцбадиляси баш вермясин. Мяс., сяс дальаларында газын сыхылмасы вя эенишлянмяси беля просесдир. А.п. заманы систем хариъи гцввяляря гаршы иш эюрцрся, онун дахили енержиси азалыр, систем цзяриндя иш эюрцлцрся, онда онун дахили енержиси артыр. Идеал газын дахили енержиси йалныз темп-рдан асылы олдуьундан о, адиабатик эенишляндикдя сойуйур, адиабатик сыхылдыгда ися гызыр. Дюнян просеслярдя ентропийа сабит галыр, дюнмяйян просеслярдя ися артыр. Системин щал диаграмында А.п. адиабат адланан яйри иля тясвир олунур. А.п. ики ъцр эедя биляр: дюнян просес вя дюнмяйян просес. Атмосфердя эедян просеслярдян чохуну А.п. щесаб етмяк олар. Щава кцтляляринин шагули щярякяти заманы тязйиг еля дяйишир ки, щава ахынларынын ятраф мцщитля истилик мцбадиляси олдугъа чох ъцзи олур, йухары галхан ахын адиабатик сойуйур, ашаьы дцшян ахын ися адиабатик гызыр. Атмосфердя щаванын адиабатик сойуйуб-гызмасы, онун тяркибиндяки су бухарларынын конденсасийа едиб бухарланмасына сябяб олур, истиликкечирмя, конвексийа вя с. кими просесляр баш верир.
