Azərbaycan Milli Ensiklopediyası
II CİLD (ARGENTİT - AŞURBƏYOV)
    ASKANİYA-NOVA QORUĞU

    АСКÁНИЙА-НÓВА ГОРУЬУ  – Украйнанын ъ.-унда, Херсон вил. яразисиндя биосфер горуьу. Сащ. тягр. 110 км2, биосфер полигону иля бирликдя 330  км2-дян артыгдыр. 1828 илдя ири гойунчулуг тясяррцфаты кими йарадылмыш, еля щямин вахтда пейзаж планлы парк да салынмышдыр. 1874 илдя торпаг сащибкары Ф.Е. Фалс-Фейн тяряфиндян щявяскар (шяхси) зоопаркы тяшкил олунмушдур. 1898 илдя Й.К. Пачоскинин тяшяббцсц иля тясяррцфат истифадясиндяки торпаглардан чюл горуг сащяси айрылмышдыр. 1919 илдя А.-Н.г. халг паркы, 1921 илдя Дювлят чюл горуьу елан едилмишдир. Ясас вязифяси довшантопалы-шийав битян хам торпаглы чюллярин тябиятинин сахланылмасы вя юйрянилмясиндян, щямчинин гиймятли щейван вя битки нювляринин иглимя уйьунлашдырылмасындан ибарят иди. Горуг няздиндя елми чюл ст., зоопарк, ботаника баьы вя дамазлыг тясяррцфаты олан зоотехники ст. йарадылмыш, 1932 илдя А.-Н.г.нун базасында Цмумиттифаг Елми Тядгигат Щейванларын Щибридляшдирилмяси вя Иглимя Уйьунлашдырылмасы Ин-ту (сонрадан М.Ф. Иванов ад. Украйна Чюл Районлары Щейвандарлыг Ин-ту “Асканйа–Нова” адланмышдыр) тяшкил олунмушдур. Бюйцк Вятян мцщарибяси илляриндя (1941–45) горуьа хейли зийан дяймиш, елми вя архив материаллары итмиш, зоопаркдакы щейванларын 80%-ндян чоху тяляф олмушдур.

        А.-Н.г. Авропада йеэаня хам торпаглы чюл горуьунун, иглимя уйьунлашдырылмыш зоопаркын вя суварылан дендропаркын (сащ. 2 км2-я йахын) дахил олдуьу надир комплексдир. Горуьун тахыл отларындан ибарят чюл флорасынын тяркибиня 400-дян артыг битки нювц  (бунлардан 70-я йахын нюв надир вя нясли кясилмякдя оланлар, 40-адяк нюв ендемиклярдир) дахилдир. А.-Н.г.-нун ъ. гуру чюлляри цчцн сяъиййяви олан фаунасы вардыр. Мямялиляр арасында кичик сцнбцлгыран, тарласичаны, бязи йерлярдя боз довшан чохдур. Боз даьсичаны, бозгыр сичаны, бюйцк ярябдовшаны, ади даьсичаны аз раст эялинир; бозгыр мармоту йени иглимя уйьунлашдырылмышдыр. Хам торпаглы чюллярдя 20 нювядяк гуш йувалайыр. Тораьай, чахрахъыл, кяклик, муймул чохлу  сайда,  дойдаг,  бозгыр гарталы, боз дурна, пярттяэюз (чобаналдадан) ися аз раст эялинир. Эюлмячяли паркларын йарадылмасы нятиъясиндя А.Н.г. су щювзяси вя мешя биткиляри иля баьлы мцхтялиф гушларын учуб кечяркян ращат йувалама вя дайанаъаг йериня чеврилмишдир. Зоопаркда мцхтялиф юлкялярдян эятирилмиш вящши щейванлар коллексийасы топланмышдыр. Антилоп (гну, канна, Щиндистан антилопу, куду, импала вя с.) хцсусиля чохдур; бурада щямчинин  Африка ъамышлары, бизонлар, зубрлар, зебрляр, йаллы йаланчы гойунлар, ламалар, мараллар вя с.; гушлардан Африка дявягушусу, нанду, ему, казуарлар,гу гушлары, фламинго, дурналар вя с. сахланыр. А.-Н. г.-нда Пржевалски аты мцвяффягиййятля чохалдылыр, щибридляшдирмяйя даир тяърцбяляр апарылыр, вящши щейванларын сярбяст вя йарымсярбяст шяраитдя сахланмасы  методлары тятбиг едилир. 150-дян артыг аьаъ вя кол нюв вя формасы (о ъцмлядян эюйрцш, аь акасийа, гараьаъ, саплаглы палыд, ъюкя, доггуздон,   йасямян)   дендропаркда ъ.-ун гураг шяраитиндя узун мцддят иглимя уйьунлашмышдыр.

Sərlövhə: Azərbaycan Milli Ensiklopediyası, “Azərbaycan” xüsusi cildi (Azərbaycan dilində)
Nəşriyyat: "Azərbaycan Milli Ensiklopediyası" Elmi Mərkəzi
Nəşr yeri: Bakı
Nəşr ili: 2007
ISBN: 978-9952-441-01-7
Səhifələrin sayı: 881
Sərlövhə: Azərbaycan Milli Ensiklopediyası, I CİLD
Nəşriyyat: "Azərbaycan Milli Ensiklopediyası" Elmi Mərkəzi
Nəşr yeri: Bakı
Nəşr ili: 2009
ISBN: 978-9952-441-02-4
Səhifələrin sayı: 608
Sərlövhə: Azərbaycan Milli Ensiklopediyası, II CİLD
Nəşriyyat: "Azərbaycan Milli Ensiklopediyası" Elmi Mərkəzi
Nəşr yeri: Bakı
Nəşr ili: 2010
ISBN: 978-9952-441-05-5
Səhifələrin sayı: 604
Sərlövhə: Azərbaycan Milli Ensiklopediyası, III CİLD
Nəşriyyat: "Azərbaycan Milli Ensiklopediyası" Elmi Mərkəzi
Nəşr yeri: Bakı
Nəşr ili: 2011
ISBN: 978-9952-441-07-9
Səhifələrin sayı: 604
Sərlövhə: Azərbaycan Milli Ensiklopediyası, “Azərbaycan” xüsusi cildi (rus dilində)
Nəşriyyat: "Azərbaycan Milli Ensiklopediyası" Elmi Mərkəzi
Nəşr yeri: Bakı
Nəşr ili: 2012
ISBN: 978-9952-441-01-7
Səhifələrin sayı: 881
Sərlövhə: Azərbaycan Milli Ensiklopediyası, IV CİLD
Nəşriyyat: "Azərbaycan Milli Ensiklopediyası" Elmi Mərkəzi
Nəşr yeri: Bakı
Nəşr ili: 2013
ISBN: 978-9952-441-03-1
Səhifələrin sayı: 608
Sərlövhə: Azərbaycan Milli Ensiklopediyası, V CİLD
Nəşriyyat: "Azərbaycan Milli Ensiklopediyası" Elmi Mərkəzi
Nəşr yeri: Bakı
Nəşr ili: 2014
ISBN: 978-9952-441-10-9
Səhifələrin sayı: 592
Sərlövhə: Azərbaycan Milli Ensiklopediyası, VI CİLD
Nəşriyyat: "Azərbaycan Milli Ensiklopediyası" Elmi Mərkəzi
Nəşr yeri: Bakı
Nəşr ili 2015
ISBN: 978-9952-441-11-6
Səhifələrin sayı: 608
ARGENTİT – AŞURBƏYOV
    ASKANİYA-NOVA QORUĞU

    АСКÁНИЙА-НÓВА ГОРУЬУ  – Украйнанын ъ.-унда, Херсон вил. яразисиндя биосфер горуьу. Сащ. тягр. 110 км2, биосфер полигону иля бирликдя 330  км2-дян артыгдыр. 1828 илдя ири гойунчулуг тясяррцфаты кими йарадылмыш, еля щямин вахтда пейзаж планлы парк да салынмышдыр. 1874 илдя торпаг сащибкары Ф.Е. Фалс-Фейн тяряфиндян щявяскар (шяхси) зоопаркы тяшкил олунмушдур. 1898 илдя Й.К. Пачоскинин тяшяббцсц иля тясяррцфат истифадясиндяки торпаглардан чюл горуг сащяси айрылмышдыр. 1919 илдя А.-Н.г. халг паркы, 1921 илдя Дювлят чюл горуьу елан едилмишдир. Ясас вязифяси довшантопалы-шийав битян хам торпаглы чюллярин тябиятинин сахланылмасы вя юйрянилмясиндян, щямчинин гиймятли щейван вя битки нювляринин иглимя уйьунлашдырылмасындан ибарят иди. Горуг няздиндя елми чюл ст., зоопарк, ботаника баьы вя дамазлыг тясяррцфаты олан зоотехники ст. йарадылмыш, 1932 илдя А.-Н.г.нун базасында Цмумиттифаг Елми Тядгигат Щейванларын Щибридляшдирилмяси вя Иглимя Уйьунлашдырылмасы Ин-ту (сонрадан М.Ф. Иванов ад. Украйна Чюл Районлары Щейвандарлыг Ин-ту “Асканйа–Нова” адланмышдыр) тяшкил олунмушдур. Бюйцк Вятян мцщарибяси илляриндя (1941–45) горуьа хейли зийан дяймиш, елми вя архив материаллары итмиш, зоопаркдакы щейванларын 80%-ндян чоху тяляф олмушдур.

        А.-Н.г. Авропада йеэаня хам торпаглы чюл горуьунун, иглимя уйьунлашдырылмыш зоопаркын вя суварылан дендропаркын (сащ. 2 км2-я йахын) дахил олдуьу надир комплексдир. Горуьун тахыл отларындан ибарят чюл флорасынын тяркибиня 400-дян артыг битки нювц  (бунлардан 70-я йахын нюв надир вя нясли кясилмякдя оланлар, 40-адяк нюв ендемиклярдир) дахилдир. А.-Н.г.-нун ъ. гуру чюлляри цчцн сяъиййяви олан фаунасы вардыр. Мямялиляр арасында кичик сцнбцлгыран, тарласичаны, бязи йерлярдя боз довшан чохдур. Боз даьсичаны, бозгыр сичаны, бюйцк ярябдовшаны, ади даьсичаны аз раст эялинир; бозгыр мармоту йени иглимя уйьунлашдырылмышдыр. Хам торпаглы чюллярдя 20 нювядяк гуш йувалайыр. Тораьай, чахрахъыл, кяклик, муймул чохлу  сайда,  дойдаг,  бозгыр гарталы, боз дурна, пярттяэюз (чобаналдадан) ися аз раст эялинир. Эюлмячяли паркларын йарадылмасы нятиъясиндя А.Н.г. су щювзяси вя мешя биткиляри иля баьлы мцхтялиф гушларын учуб кечяркян ращат йувалама вя дайанаъаг йериня чеврилмишдир. Зоопаркда мцхтялиф юлкялярдян эятирилмиш вящши щейванлар коллексийасы топланмышдыр. Антилоп (гну, канна, Щиндистан антилопу, куду, импала вя с.) хцсусиля чохдур; бурада щямчинин  Африка ъамышлары, бизонлар, зубрлар, зебрляр, йаллы йаланчы гойунлар, ламалар, мараллар вя с.; гушлардан Африка дявягушусу, нанду, ему, казуарлар,гу гушлары, фламинго, дурналар вя с. сахланыр. А.-Н. г.-нда Пржевалски аты мцвяффягиййятля чохалдылыр, щибридляшдирмяйя даир тяърцбяляр апарылыр, вящши щейванларын сярбяст вя йарымсярбяст шяраитдя сахланмасы  методлары тятбиг едилир. 150-дян артыг аьаъ вя кол нюв вя формасы (о ъцмлядян эюйрцш, аь акасийа, гараьаъ, саплаглы палыд, ъюкя, доггуздон,   йасямян)   дендропаркда ъ.-ун гураг шяраитиндя узун мцддят иглимя уйьунлашмышдыр.

    ASKANİYA-NOVA QORUĞU

    АСКÁНИЙА-НÓВА ГОРУЬУ  – Украйнанын ъ.-унда, Херсон вил. яразисиндя биосфер горуьу. Сащ. тягр. 110 км2, биосфер полигону иля бирликдя 330  км2-дян артыгдыр. 1828 илдя ири гойунчулуг тясяррцфаты кими йарадылмыш, еля щямин вахтда пейзаж планлы парк да салынмышдыр. 1874 илдя торпаг сащибкары Ф.Е. Фалс-Фейн тяряфиндян щявяскар (шяхси) зоопаркы тяшкил олунмушдур. 1898 илдя Й.К. Пачоскинин тяшяббцсц иля тясяррцфат истифадясиндяки торпаглардан чюл горуг сащяси айрылмышдыр. 1919 илдя А.-Н.г. халг паркы, 1921 илдя Дювлят чюл горуьу елан едилмишдир. Ясас вязифяси довшантопалы-шийав битян хам торпаглы чюллярин тябиятинин сахланылмасы вя юйрянилмясиндян, щямчинин гиймятли щейван вя битки нювляринин иглимя уйьунлашдырылмасындан ибарят иди. Горуг няздиндя елми чюл ст., зоопарк, ботаника баьы вя дамазлыг тясяррцфаты олан зоотехники ст. йарадылмыш, 1932 илдя А.-Н.г.нун базасында Цмумиттифаг Елми Тядгигат Щейванларын Щибридляшдирилмяси вя Иглимя Уйьунлашдырылмасы Ин-ту (сонрадан М.Ф. Иванов ад. Украйна Чюл Районлары Щейвандарлыг Ин-ту “Асканйа–Нова” адланмышдыр) тяшкил олунмушдур. Бюйцк Вятян мцщарибяси илляриндя (1941–45) горуьа хейли зийан дяймиш, елми вя архив материаллары итмиш, зоопаркдакы щейванларын 80%-ндян чоху тяляф олмушдур.

        А.-Н.г. Авропада йеэаня хам торпаглы чюл горуьунун, иглимя уйьунлашдырылмыш зоопаркын вя суварылан дендропаркын (сащ. 2 км2-я йахын) дахил олдуьу надир комплексдир. Горуьун тахыл отларындан ибарят чюл флорасынын тяркибиня 400-дян артыг битки нювц  (бунлардан 70-я йахын нюв надир вя нясли кясилмякдя оланлар, 40-адяк нюв ендемиклярдир) дахилдир. А.-Н.г.-нун ъ. гуру чюлляри цчцн сяъиййяви олан фаунасы вардыр. Мямялиляр арасында кичик сцнбцлгыран, тарласичаны, бязи йерлярдя боз довшан чохдур. Боз даьсичаны, бозгыр сичаны, бюйцк ярябдовшаны, ади даьсичаны аз раст эялинир; бозгыр мармоту йени иглимя уйьунлашдырылмышдыр. Хам торпаглы чюллярдя 20 нювядяк гуш йувалайыр. Тораьай, чахрахъыл, кяклик, муймул чохлу  сайда,  дойдаг,  бозгыр гарталы, боз дурна, пярттяэюз (чобаналдадан) ися аз раст эялинир. Эюлмячяли паркларын йарадылмасы нятиъясиндя А.Н.г. су щювзяси вя мешя биткиляри иля баьлы мцхтялиф гушларын учуб кечяркян ращат йувалама вя дайанаъаг йериня чеврилмишдир. Зоопаркда мцхтялиф юлкялярдян эятирилмиш вящши щейванлар коллексийасы топланмышдыр. Антилоп (гну, канна, Щиндистан антилопу, куду, импала вя с.) хцсусиля чохдур; бурада щямчинин  Африка ъамышлары, бизонлар, зубрлар, зебрляр, йаллы йаланчы гойунлар, ламалар, мараллар вя с.; гушлардан Африка дявягушусу, нанду, ему, казуарлар,гу гушлары, фламинго, дурналар вя с. сахланыр. А.-Н. г.-нда Пржевалски аты мцвяффягиййятля чохалдылыр, щибридляшдирмяйя даир тяърцбяляр апарылыр, вящши щейванларын сярбяст вя йарымсярбяст шяраитдя сахланмасы  методлары тятбиг едилир. 150-дян артыг аьаъ вя кол нюв вя формасы (о ъцмлядян эюйрцш, аь акасийа, гараьаъ, саплаглы палыд, ъюкя, доггуздон,   йасямян)   дендропаркда ъ.-ун гураг шяраитиндя узун мцддят иглимя уйьунлашмышдыр.