Azərbaycan Milli Ensiklopediyası
II CİLD (ARGENTİT - AŞURBƏYOV)
    ASKARİDOZ

    АСКАРИДÓЗ (аскаридляр + …оз) – организмдя аскаридлярин паразитлик етмяси иля инсан вя донузларда баш верян щелминтоз. А. даими донушлуг зонасы вя сящралар истисна олмагла бцтцн Йер кцрясиндя эениш йайылмышдыр.

        Инсан А.-уну Аскарис лумбриъоидес тюрядир. Йолухма аскарид йумурталары иля чирклянмиш чий щалда мейвя вя тярявязи гябул етмякля, гайнадылмамыш суйу ичмякля баш верир. Назик баьырсагларда аскарид сцрфяляри онун диварына актив кечяряк, ган иля организмдя дювр едир; аь ъийярляря дцшяряк капиллйарларын вя алвеолларын диварындан бронхлара, сонра ися трахейайа, удлаьа вя аьыз бошлуьуна кечир, йенидян щязм йолуна дахил олур, назик баьырсагларда йеткин паразитя чеврилир. Миграсийа едян сцрфялярин щяйат мящсуллары организми сенсибилизасийайа уьратдыьы цчцн кяскин аллергозлар (аллерэик реаксийалар) инкишаф едя биляр. Аскаридляр баьырсагларын спазмыны вя баьырсаг кечмязлийини тюрядя биляр. Хястяляри гарын нащийясиндя вахташыры аьрылар вя црякбуланма наращат едир. Паразитляр юд йолларына, мядяалты вязинин ахаъаьына, аппендикся дахил ола биляр. Организм чохлу сайда паразитлярля йолухдугда темп-рун 38°Ъ-я гядяр галхмасы, полиморф сяпэиляр (мяхмяряк), астматик бронхитин, пневмонийанын инкишафы, еозинофилийа баш верир. Аь ъийярлярдя еозинофил инфилтратлар ямяля эялир. Хястядя иш габилиййяти позулур, иштаща азалыр, баш аьрылары, ясябилик, йухунун позулмасы (хцсусян ушагларда) мейдана чыхыр, епилептик тутмалара бянзяр яламятляр баш верир.

        А.-ун диагнозу няъисдя аскарид йумурталарынын тапылмасы, няъис, бязян ися гусунту кцтлясиндя йетишмиш паразитин хариъ олмасы иля тясдиг олунур. М ц а лиъяси: антищелминт препаратлар – мебендазол (вермокс),  албендазол,  пирантел (комбантрин); иммунстимуллашдырыъы препаратлар – левамизол (декарис) вя с.нин тятбиги. Профи лактикас ы: торпаьын вя суйун фекал чирклянмядян санитарийа мцщафизяси (су кямярляринин, канализасийанын чякилмяси), бцтцн А.-лу хястялярин мцалиъяйя ъялб едилмяси, ящали арасында санитарийа маарифи ишинин апарылмасы.

        Донузларда А.-у донуз  аскариди (Аскарис суум) тюрядир. Инвазион йумурталар вя сцрфяляр инсан цчцн дя тящлцкялидир. Донузлар аскарид йумурталарына йем вя су васитясиля йолухур. Ясасян, ъаван щейванлар хястялянир. Юскцряк, бядян темп-рунун галхмасы, исщал, бюйцмякдян эеригалма, арыглама, аьыр щалларда гыъолма, ифлиъ, баьырсаьын тутулмасы, йахуд партламасы вя юлцм мцшащидя едилир. Йеткин донузлар йолухмаьа даща давамлыдыр вя клиник яламятлярсиз хястялянир. Мцалиъяси баьырсаг гурдларына гаршы дярманларла апарылыр. Профилактикасы: биналарын тямизлянмяси вя дезинвазийасы, ана донузларын вя чошгаларын  дещелминтизасийасы.

Sərlövhə: Azərbaycan Milli Ensiklopediyası, “Azərbaycan” xüsusi cildi (Azərbaycan dilində)
Nəşriyyat: "Azərbaycan Milli Ensiklopediyası" Elmi Mərkəzi
Nəşr yeri: Bakı
Nəşr ili: 2007
ISBN: 978-9952-441-01-7
Səhifələrin sayı: 881
Sərlövhə: Azərbaycan Milli Ensiklopediyası, I CİLD
Nəşriyyat: "Azərbaycan Milli Ensiklopediyası" Elmi Mərkəzi
Nəşr yeri: Bakı
Nəşr ili: 2009
ISBN: 978-9952-441-02-4
Səhifələrin sayı: 608
Sərlövhə: Azərbaycan Milli Ensiklopediyası, II CİLD
Nəşriyyat: "Azərbaycan Milli Ensiklopediyası" Elmi Mərkəzi
Nəşr yeri: Bakı
Nəşr ili: 2010
ISBN: 978-9952-441-05-5
Səhifələrin sayı: 604
Sərlövhə: Azərbaycan Milli Ensiklopediyası, III CİLD
Nəşriyyat: "Azərbaycan Milli Ensiklopediyası" Elmi Mərkəzi
Nəşr yeri: Bakı
Nəşr ili: 2011
ISBN: 978-9952-441-07-9
Səhifələrin sayı: 604
Sərlövhə: Azərbaycan Milli Ensiklopediyası, “Azərbaycan” xüsusi cildi (rus dilində)
Nəşriyyat: "Azərbaycan Milli Ensiklopediyası" Elmi Mərkəzi
Nəşr yeri: Bakı
Nəşr ili: 2012
ISBN: 978-9952-441-01-7
Səhifələrin sayı: 881
Sərlövhə: Azərbaycan Milli Ensiklopediyası, IV CİLD
Nəşriyyat: "Azərbaycan Milli Ensiklopediyası" Elmi Mərkəzi
Nəşr yeri: Bakı
Nəşr ili: 2013
ISBN: 978-9952-441-03-1
Səhifələrin sayı: 608
Sərlövhə: Azərbaycan Milli Ensiklopediyası, V CİLD
Nəşriyyat: "Azərbaycan Milli Ensiklopediyası" Elmi Mərkəzi
Nəşr yeri: Bakı
Nəşr ili: 2014
ISBN: 978-9952-441-10-9
Səhifələrin sayı: 592
Sərlövhə: Azərbaycan Milli Ensiklopediyası, VI CİLD
Nəşriyyat: "Azərbaycan Milli Ensiklopediyası" Elmi Mərkəzi
Nəşr yeri: Bakı
Nəşr ili 2015
ISBN: 978-9952-441-11-6
Səhifələrin sayı: 608
ARGENTİT – AŞURBƏYOV
    ASKARİDOZ

    АСКАРИДÓЗ (аскаридляр + …оз) – организмдя аскаридлярин паразитлик етмяси иля инсан вя донузларда баш верян щелминтоз. А. даими донушлуг зонасы вя сящралар истисна олмагла бцтцн Йер кцрясиндя эениш йайылмышдыр.

        Инсан А.-уну Аскарис лумбриъоидес тюрядир. Йолухма аскарид йумурталары иля чирклянмиш чий щалда мейвя вя тярявязи гябул етмякля, гайнадылмамыш суйу ичмякля баш верир. Назик баьырсагларда аскарид сцрфяляри онун диварына актив кечяряк, ган иля организмдя дювр едир; аь ъийярляря дцшяряк капиллйарларын вя алвеолларын диварындан бронхлара, сонра ися трахейайа, удлаьа вя аьыз бошлуьуна кечир, йенидян щязм йолуна дахил олур, назик баьырсагларда йеткин паразитя чеврилир. Миграсийа едян сцрфялярин щяйат мящсуллары организми сенсибилизасийайа уьратдыьы цчцн кяскин аллергозлар (аллерэик реаксийалар) инкишаф едя биляр. Аскаридляр баьырсагларын спазмыны вя баьырсаг кечмязлийини тюрядя биляр. Хястяляри гарын нащийясиндя вахташыры аьрылар вя црякбуланма наращат едир. Паразитляр юд йолларына, мядяалты вязинин ахаъаьына, аппендикся дахил ола биляр. Организм чохлу сайда паразитлярля йолухдугда темп-рун 38°Ъ-я гядяр галхмасы, полиморф сяпэиляр (мяхмяряк), астматик бронхитин, пневмонийанын инкишафы, еозинофилийа баш верир. Аь ъийярлярдя еозинофил инфилтратлар ямяля эялир. Хястядя иш габилиййяти позулур, иштаща азалыр, баш аьрылары, ясябилик, йухунун позулмасы (хцсусян ушагларда) мейдана чыхыр, епилептик тутмалара бянзяр яламятляр баш верир.

        А.-ун диагнозу няъисдя аскарид йумурталарынын тапылмасы, няъис, бязян ися гусунту кцтлясиндя йетишмиш паразитин хариъ олмасы иля тясдиг олунур. М ц а лиъяси: антищелминт препаратлар – мебендазол (вермокс),  албендазол,  пирантел (комбантрин); иммунстимуллашдырыъы препаратлар – левамизол (декарис) вя с.нин тятбиги. Профи лактикас ы: торпаьын вя суйун фекал чирклянмядян санитарийа мцщафизяси (су кямярляринин, канализасийанын чякилмяси), бцтцн А.-лу хястялярин мцалиъяйя ъялб едилмяси, ящали арасында санитарийа маарифи ишинин апарылмасы.

        Донузларда А.-у донуз  аскариди (Аскарис суум) тюрядир. Инвазион йумурталар вя сцрфяляр инсан цчцн дя тящлцкялидир. Донузлар аскарид йумурталарына йем вя су васитясиля йолухур. Ясасян, ъаван щейванлар хястялянир. Юскцряк, бядян темп-рунун галхмасы, исщал, бюйцмякдян эеригалма, арыглама, аьыр щалларда гыъолма, ифлиъ, баьырсаьын тутулмасы, йахуд партламасы вя юлцм мцшащидя едилир. Йеткин донузлар йолухмаьа даща давамлыдыр вя клиник яламятлярсиз хястялянир. Мцалиъяси баьырсаг гурдларына гаршы дярманларла апарылыр. Профилактикасы: биналарын тямизлянмяси вя дезинвазийасы, ана донузларын вя чошгаларын  дещелминтизасийасы.

    ASKARİDOZ

    АСКАРИДÓЗ (аскаридляр + …оз) – организмдя аскаридлярин паразитлик етмяси иля инсан вя донузларда баш верян щелминтоз. А. даими донушлуг зонасы вя сящралар истисна олмагла бцтцн Йер кцрясиндя эениш йайылмышдыр.

        Инсан А.-уну Аскарис лумбриъоидес тюрядир. Йолухма аскарид йумурталары иля чирклянмиш чий щалда мейвя вя тярявязи гябул етмякля, гайнадылмамыш суйу ичмякля баш верир. Назик баьырсагларда аскарид сцрфяляри онун диварына актив кечяряк, ган иля организмдя дювр едир; аь ъийярляря дцшяряк капиллйарларын вя алвеолларын диварындан бронхлара, сонра ися трахейайа, удлаьа вя аьыз бошлуьуна кечир, йенидян щязм йолуна дахил олур, назик баьырсагларда йеткин паразитя чеврилир. Миграсийа едян сцрфялярин щяйат мящсуллары организми сенсибилизасийайа уьратдыьы цчцн кяскин аллергозлар (аллерэик реаксийалар) инкишаф едя биляр. Аскаридляр баьырсагларын спазмыны вя баьырсаг кечмязлийини тюрядя биляр. Хястяляри гарын нащийясиндя вахташыры аьрылар вя црякбуланма наращат едир. Паразитляр юд йолларына, мядяалты вязинин ахаъаьына, аппендикся дахил ола биляр. Организм чохлу сайда паразитлярля йолухдугда темп-рун 38°Ъ-я гядяр галхмасы, полиморф сяпэиляр (мяхмяряк), астматик бронхитин, пневмонийанын инкишафы, еозинофилийа баш верир. Аь ъийярлярдя еозинофил инфилтратлар ямяля эялир. Хястядя иш габилиййяти позулур, иштаща азалыр, баш аьрылары, ясябилик, йухунун позулмасы (хцсусян ушагларда) мейдана чыхыр, епилептик тутмалара бянзяр яламятляр баш верир.

        А.-ун диагнозу няъисдя аскарид йумурталарынын тапылмасы, няъис, бязян ися гусунту кцтлясиндя йетишмиш паразитин хариъ олмасы иля тясдиг олунур. М ц а лиъяси: антищелминт препаратлар – мебендазол (вермокс),  албендазол,  пирантел (комбантрин); иммунстимуллашдырыъы препаратлар – левамизол (декарис) вя с.нин тятбиги. Профи лактикас ы: торпаьын вя суйун фекал чирклянмядян санитарийа мцщафизяси (су кямярляринин, канализасийанын чякилмяси), бцтцн А.-лу хястялярин мцалиъяйя ъялб едилмяси, ящали арасында санитарийа маарифи ишинин апарылмасы.

        Донузларда А.-у донуз  аскариди (Аскарис суум) тюрядир. Инвазион йумурталар вя сцрфяляр инсан цчцн дя тящлцкялидир. Донузлар аскарид йумурталарына йем вя су васитясиля йолухур. Ясасян, ъаван щейванлар хястялянир. Юскцряк, бядян темп-рунун галхмасы, исщал, бюйцмякдян эеригалма, арыглама, аьыр щалларда гыъолма, ифлиъ, баьырсаьын тутулмасы, йахуд партламасы вя юлцм мцшащидя едилир. Йеткин донузлар йолухмаьа даща давамлыдыр вя клиник яламятлярсиз хястялянир. Мцалиъяси баьырсаг гурдларына гаршы дярманларла апарылыр. Профилактикасы: биналарын тямизлянмяси вя дезинвазийасы, ана донузларын вя чошгаларын  дещелминтизасийасы.