Azərbaycan Milli Ensiklopediyası
IV CİLD (BƏZİRXANA - BİNNƏTOVA)
    BLOK Aleksandr Aleksandroviç 

    БЛОК Александр Александрович (28.11.1880, С.-Петербург – 7.8.1921, Петроград) – рус шаири, драматург, тянгидчи, тяръцмячи. Валидейнляри айрылдыьы цчцн ушаглыг илляри бабасынын евиндя кечмишдир. 1906 илдя С.-Петербург Ун-тинин тарих-филолоэийа факцлтясини битирмишдир. 1903 илдя Д.И. Менделейевин гызы иля евлянмишдир. 5 йашындан шеир йазса да, ясл ядяби йарадыъылыьа 1900–01 иллярдян башламышдыр.
        Б.-ун йарадыъы шяхсиййят кими формалашмасында Вл.С. Соловйовун лирика вя фялсяфясинин, Платонун фялсяфясинин, А.А. Фетин поезийасынын мцщцм тясири олмушдур. 1902 илдя Б.-ун З.Н. Эиппиус вя Д.С. Мережковски иля танышлыьы онун йарадыъылыьында бюйцк рол ойнамышдыр: бу дюврдя дя символистлярля йахынлашмышдыр. “Итщафлардан” (“Йени йол” журналы, 1903, № 3) шеирляр силсиляси илк мятбу ясяридир. Биринъи китабы (“Эюзял Гадын щаггында шеирляр”) 1904 илдя “Гриф” няшриййатында чап едилмишдир. 1905–07 илляр ингилабынын тясири иля Б.-ун бу дювр лирикасында фаъияви нотлар ясас йер тутмаьа башламыш, баш гящряман образлары кяскин шякилдя дяйишмишди; Эюзял Гадыны иблис тябиятли Намялум гадын, Гар Маска, тяфригячи гарачы гызы Фаина явяз етмишди. Онун демократик ядябиййат яняняляриня мараьы вя йахынлыьы символист сянят йолдашлары цчцн эюзлянилмяз иди. 1905 илдян мцнтязям олараг Вйач. И. Ивановун ядяби мяълисляриндя, “Балаган” адлы илк пйесинин тамашайа гойулдуьу (1906) В.Ф. Комиссаржевскайа театрынын “шянбя эцнляриндя” иштирак етмишдир. “Эюзлянилмяз севинъ” (1907), “Гарлы торпаг” (1908) шеир топлулары, пйесляриндян ибарят “Лирик драмлар”ы (1908) чап олунмушдур.
         Б. 1910 илдя “Интигам” (тамамланмамышдыр) адлы бюйцк епик поема цзяриндя ишлямишдир. 1912–13 иллярдя “Гызыл- эцл вя хач” пйесини йазмышдыр.
        “Эеъя саатлары” (1911) топлусунун чапындан сонра Б. юзцнцн 5 шеир китабыны 3 ъилдлик шеир топлусу (ъ. 1–3, 1911–12) шяклиндя йенидян ишлямишдир. Шаирин саьлыьында 3 ъилдлик 1916, 1918–1921 иллярдя тякрар няшр олунмушдур. 1921 илдя ясярляринин йени редаксийасыны щазырламаьа башласа да, йалныз 1-ъи ъилди тамамлайа билмишдир. Щяр сонракы няшр редактяляр арасында йарадылан бцтцн ящямиййятли ясярляри юзцндя бирляшдирирди: мцьянни Л.А. Андрейева-Делмаса щяср олунмуш “Кармен” силсиляси (1914), “Бцлбцллц баь” (1915) поемасы, “Йамблар” (1919), “Боз сящяр” (1920) топлуларындан шеирляр.

       1917 ил Феврал ингилабындан сонра Петрограда гайытмыш, стенографик щесабатларын редактору кими чар щюкумятинин ъинайятлярини арашдыран Фювгяладя тящгигат комиссийасынын тяркибиндя ишлямишдир. 1917 ил Октйабр ингилабындан сонра “Зийалылар болшевиклярля ишляйя билярми” анкетиня “Ишляйя биляр вя борълудур” ъавабы иля гяти мювгейини билдирмишдир. Бу, З.Н. Эиппиус, Д.С. Мережковски, Вйач. Иванов, А.Ахматова вя б.-нын кяскин реаксийасына сябяб олмушдур.
        1918
    илин йанварында “Ямяк байраьы” адлы сол есер гязетиндя “Русийа вя зийалылар” мягаляляр силсилясини, феврал айында ися “Оникиляр” (Азярб. дилиндя 1932) поемасыны вя “Скифляр” шеирини чап етдирмишдир. “Оникиляр” поемасы цслуби ъящятдян ян демократик вя щятта кцтляви жанрлардан (частушка, халг мащнылары, шящяр романслары вя ингилаби маршлар) бящрялянся дя, мянасына эюря мцасирляри вя сонракы охуъулары арасында ян “гаранлыг” символик шеирляриндян даща артыг мцбащисяляря сябяб олмушдур. 1918 илдян Б.-ун няср йарадыъылыьында йени мярщяля башламышдыр. “Русийа вя зийалылар” силсиляси айрыъа китаб шяклиндя няшр олунмушдур (1-ъи няшри 1918, 2-ъи няшри 1919). Мядяниййят вя фялсяфяйя даир Азад фялсяфи ассосиасийада (“Щуманизмин ифласы”, 1919; “Владимир Соловйов вя буэцнцмцз”, 1920), Мятбуатчылыг мяктябиндя (“Катилина”, 1918) мярузялярля чыхыш етмиш, лирик фрагментляр (“Ня йуху, ня дя доьрудур”, “Бцтпярястин етирафы”), фелйетонлар (“Рус модабазлары”, “Щямвятяндашлар”, “Гырмызы мятбуата даир суала ъаваб”) йазмышдыр. 1919 илдя М. Горкинин рящбярлик етдийи “Цмумдцнйа ядябиййаты” няшриййатында редаксийа щейятинин цзвц, 1920 илдян Шаирляр Иттифагы Петроград шюбясинин сядри олмушдур. Ясярляри Азярб. дилиня тяръцмя едилмишдир.
    Я с я р л я р и: Лайлай. Б., 1968; Оникиляр. Б., 1972; Сечилмиш ясярляри // Дцнйа ушаг ядябиййаты китабханасы. 33-ъц ъилд. Б., 1987; Шеирляр//Рус ядябиййаты антолоэийасы. 2 ъилддя. Ъ.1. Б., 2007.

Sərlövhə: Azərbaycan Milli Ensiklopediyası, “Azərbaycan” xüsusi cildi (Azərbaycan dilində)
Nəşriyyat: "Azərbaycan Milli Ensiklopediyası" Elmi Mərkəzi
Nəşr yeri: Bakı
Nəşr ili: 2007
ISBN: 978-9952-441-01-7
Səhifələrin sayı: 881
Sərlövhə: Azərbaycan Milli Ensiklopediyası, I CİLD
Nəşriyyat: "Azərbaycan Milli Ensiklopediyası" Elmi Mərkəzi
Nəşr yeri: Bakı
Nəşr ili: 2009
ISBN: 978-9952-441-02-4
Səhifələrin sayı: 608
Sərlövhə: Azərbaycan Milli Ensiklopediyası, II CİLD
Nəşriyyat: "Azərbaycan Milli Ensiklopediyası" Elmi Mərkəzi
Nəşr yeri: Bakı
Nəşr ili: 2010
ISBN: 978-9952-441-05-5
Səhifələrin sayı: 604
Sərlövhə: Azərbaycan Milli Ensiklopediyası, III CİLD
Nəşriyyat: "Azərbaycan Milli Ensiklopediyası" Elmi Mərkəzi
Nəşr yeri: Bakı
Nəşr ili: 2011
ISBN: 978-9952-441-07-9
Səhifələrin sayı: 604
Sərlövhə: Azərbaycan Milli Ensiklopediyası, “Azərbaycan” xüsusi cildi (rus dilində)
Nəşriyyat: "Azərbaycan Milli Ensiklopediyası" Elmi Mərkəzi
Nəşr yeri: Bakı
Nəşr ili: 2012
ISBN: 978-9952-441-01-7
Səhifələrin sayı: 881
Sərlövhə: Azərbaycan Milli Ensiklopediyası, IV CİLD
Nəşriyyat: "Azərbaycan Milli Ensiklopediyası" Elmi Mərkəzi
Nəşr yeri: Bakı
Nəşr ili: 2013
ISBN: 978-9952-441-03-1
Səhifələrin sayı: 608
Sərlövhə: Azərbaycan Milli Ensiklopediyası, V CİLD
Nəşriyyat: "Azərbaycan Milli Ensiklopediyası" Elmi Mərkəzi
Nəşr yeri: Bakı
Nəşr ili: 2014
ISBN: 978-9952-441-10-9
Səhifələrin sayı: 592
Sərlövhə: Azərbaycan Milli Ensiklopediyası, VI CİLD
Nəşriyyat: "Azərbaycan Milli Ensiklopediyası" Elmi Mərkəzi
Nəşr yeri: Bakı
Nəşr ili 2015
ISBN: 978-9952-441-11-6
Səhifələrin sayı: 608
BƏZİRXANA – BİNNƏTOVA
    BLOK Aleksandr Aleksandroviç 

    БЛОК Александр Александрович (28.11.1880, С.-Петербург – 7.8.1921, Петроград) – рус шаири, драматург, тянгидчи, тяръцмячи. Валидейнляри айрылдыьы цчцн ушаглыг илляри бабасынын евиндя кечмишдир. 1906 илдя С.-Петербург Ун-тинин тарих-филолоэийа факцлтясини битирмишдир. 1903 илдя Д.И. Менделейевин гызы иля евлянмишдир. 5 йашындан шеир йазса да, ясл ядяби йарадыъылыьа 1900–01 иллярдян башламышдыр.
        Б.-ун йарадыъы шяхсиййят кими формалашмасында Вл.С. Соловйовун лирика вя фялсяфясинин, Платонун фялсяфясинин, А.А. Фетин поезийасынын мцщцм тясири олмушдур. 1902 илдя Б.-ун З.Н. Эиппиус вя Д.С. Мережковски иля танышлыьы онун йарадыъылыьында бюйцк рол ойнамышдыр: бу дюврдя дя символистлярля йахынлашмышдыр. “Итщафлардан” (“Йени йол” журналы, 1903, № 3) шеирляр силсиляси илк мятбу ясяридир. Биринъи китабы (“Эюзял Гадын щаггында шеирляр”) 1904 илдя “Гриф” няшриййатында чап едилмишдир. 1905–07 илляр ингилабынын тясири иля Б.-ун бу дювр лирикасында фаъияви нотлар ясас йер тутмаьа башламыш, баш гящряман образлары кяскин шякилдя дяйишмишди; Эюзял Гадыны иблис тябиятли Намялум гадын, Гар Маска, тяфригячи гарачы гызы Фаина явяз етмишди. Онун демократик ядябиййат яняняляриня мараьы вя йахынлыьы символист сянят йолдашлары цчцн эюзлянилмяз иди. 1905 илдян мцнтязям олараг Вйач. И. Ивановун ядяби мяълисляриндя, “Балаган” адлы илк пйесинин тамашайа гойулдуьу (1906) В.Ф. Комиссаржевскайа театрынын “шянбя эцнляриндя” иштирак етмишдир. “Эюзлянилмяз севинъ” (1907), “Гарлы торпаг” (1908) шеир топлулары, пйесляриндян ибарят “Лирик драмлар”ы (1908) чап олунмушдур.
         Б. 1910 илдя “Интигам” (тамамланмамышдыр) адлы бюйцк епик поема цзяриндя ишлямишдир. 1912–13 иллярдя “Гызыл- эцл вя хач” пйесини йазмышдыр.
        “Эеъя саатлары” (1911) топлусунун чапындан сонра Б. юзцнцн 5 шеир китабыны 3 ъилдлик шеир топлусу (ъ. 1–3, 1911–12) шяклиндя йенидян ишлямишдир. Шаирин саьлыьында 3 ъилдлик 1916, 1918–1921 иллярдя тякрар няшр олунмушдур. 1921 илдя ясярляринин йени редаксийасыны щазырламаьа башласа да, йалныз 1-ъи ъилди тамамлайа билмишдир. Щяр сонракы няшр редактяляр арасында йарадылан бцтцн ящямиййятли ясярляри юзцндя бирляшдирирди: мцьянни Л.А. Андрейева-Делмаса щяср олунмуш “Кармен” силсиляси (1914), “Бцлбцллц баь” (1915) поемасы, “Йамблар” (1919), “Боз сящяр” (1920) топлуларындан шеирляр.

       1917 ил Феврал ингилабындан сонра Петрограда гайытмыш, стенографик щесабатларын редактору кими чар щюкумятинин ъинайятлярини арашдыран Фювгяладя тящгигат комиссийасынын тяркибиндя ишлямишдир. 1917 ил Октйабр ингилабындан сонра “Зийалылар болшевиклярля ишляйя билярми” анкетиня “Ишляйя биляр вя борълудур” ъавабы иля гяти мювгейини билдирмишдир. Бу, З.Н. Эиппиус, Д.С. Мережковски, Вйач. Иванов, А.Ахматова вя б.-нын кяскин реаксийасына сябяб олмушдур.
        1918
    илин йанварында “Ямяк байраьы” адлы сол есер гязетиндя “Русийа вя зийалылар” мягаляляр силсилясини, феврал айында ися “Оникиляр” (Азярб. дилиндя 1932) поемасыны вя “Скифляр” шеирини чап етдирмишдир. “Оникиляр” поемасы цслуби ъящятдян ян демократик вя щятта кцтляви жанрлардан (частушка, халг мащнылары, шящяр романслары вя ингилаби маршлар) бящрялянся дя, мянасына эюря мцасирляри вя сонракы охуъулары арасында ян “гаранлыг” символик шеирляриндян даща артыг мцбащисяляря сябяб олмушдур. 1918 илдян Б.-ун няср йарадыъылыьында йени мярщяля башламышдыр. “Русийа вя зийалылар” силсиляси айрыъа китаб шяклиндя няшр олунмушдур (1-ъи няшри 1918, 2-ъи няшри 1919). Мядяниййят вя фялсяфяйя даир Азад фялсяфи ассосиасийада (“Щуманизмин ифласы”, 1919; “Владимир Соловйов вя буэцнцмцз”, 1920), Мятбуатчылыг мяктябиндя (“Катилина”, 1918) мярузялярля чыхыш етмиш, лирик фрагментляр (“Ня йуху, ня дя доьрудур”, “Бцтпярястин етирафы”), фелйетонлар (“Рус модабазлары”, “Щямвятяндашлар”, “Гырмызы мятбуата даир суала ъаваб”) йазмышдыр. 1919 илдя М. Горкинин рящбярлик етдийи “Цмумдцнйа ядябиййаты” няшриййатында редаксийа щейятинин цзвц, 1920 илдян Шаирляр Иттифагы Петроград шюбясинин сядри олмушдур. Ясярляри Азярб. дилиня тяръцмя едилмишдир.
    Я с я р л я р и: Лайлай. Б., 1968; Оникиляр. Б., 1972; Сечилмиш ясярляри // Дцнйа ушаг ядябиййаты китабханасы. 33-ъц ъилд. Б., 1987; Шеирляр//Рус ядябиййаты антолоэийасы. 2 ъилддя. Ъ.1. Б., 2007.

    BLOK Aleksandr Aleksandroviç 

    БЛОК Александр Александрович (28.11.1880, С.-Петербург – 7.8.1921, Петроград) – рус шаири, драматург, тянгидчи, тяръцмячи. Валидейнляри айрылдыьы цчцн ушаглыг илляри бабасынын евиндя кечмишдир. 1906 илдя С.-Петербург Ун-тинин тарих-филолоэийа факцлтясини битирмишдир. 1903 илдя Д.И. Менделейевин гызы иля евлянмишдир. 5 йашындан шеир йазса да, ясл ядяби йарадыъылыьа 1900–01 иллярдян башламышдыр.
        Б.-ун йарадыъы шяхсиййят кими формалашмасында Вл.С. Соловйовун лирика вя фялсяфясинин, Платонун фялсяфясинин, А.А. Фетин поезийасынын мцщцм тясири олмушдур. 1902 илдя Б.-ун З.Н. Эиппиус вя Д.С. Мережковски иля танышлыьы онун йарадыъылыьында бюйцк рол ойнамышдыр: бу дюврдя дя символистлярля йахынлашмышдыр. “Итщафлардан” (“Йени йол” журналы, 1903, № 3) шеирляр силсиляси илк мятбу ясяридир. Биринъи китабы (“Эюзял Гадын щаггында шеирляр”) 1904 илдя “Гриф” няшриййатында чап едилмишдир. 1905–07 илляр ингилабынын тясири иля Б.-ун бу дювр лирикасында фаъияви нотлар ясас йер тутмаьа башламыш, баш гящряман образлары кяскин шякилдя дяйишмишди; Эюзял Гадыны иблис тябиятли Намялум гадын, Гар Маска, тяфригячи гарачы гызы Фаина явяз етмишди. Онун демократик ядябиййат яняняляриня мараьы вя йахынлыьы символист сянят йолдашлары цчцн эюзлянилмяз иди. 1905 илдян мцнтязям олараг Вйач. И. Ивановун ядяби мяълисляриндя, “Балаган” адлы илк пйесинин тамашайа гойулдуьу (1906) В.Ф. Комиссаржевскайа театрынын “шянбя эцнляриндя” иштирак етмишдир. “Эюзлянилмяз севинъ” (1907), “Гарлы торпаг” (1908) шеир топлулары, пйесляриндян ибарят “Лирик драмлар”ы (1908) чап олунмушдур.
         Б. 1910 илдя “Интигам” (тамамланмамышдыр) адлы бюйцк епик поема цзяриндя ишлямишдир. 1912–13 иллярдя “Гызыл- эцл вя хач” пйесини йазмышдыр.
        “Эеъя саатлары” (1911) топлусунун чапындан сонра Б. юзцнцн 5 шеир китабыны 3 ъилдлик шеир топлусу (ъ. 1–3, 1911–12) шяклиндя йенидян ишлямишдир. Шаирин саьлыьында 3 ъилдлик 1916, 1918–1921 иллярдя тякрар няшр олунмушдур. 1921 илдя ясярляринин йени редаксийасыны щазырламаьа башласа да, йалныз 1-ъи ъилди тамамлайа билмишдир. Щяр сонракы няшр редактяляр арасында йарадылан бцтцн ящямиййятли ясярляри юзцндя бирляшдирирди: мцьянни Л.А. Андрейева-Делмаса щяср олунмуш “Кармен” силсиляси (1914), “Бцлбцллц баь” (1915) поемасы, “Йамблар” (1919), “Боз сящяр” (1920) топлуларындан шеирляр.

       1917 ил Феврал ингилабындан сонра Петрограда гайытмыш, стенографик щесабатларын редактору кими чар щюкумятинин ъинайятлярини арашдыран Фювгяладя тящгигат комиссийасынын тяркибиндя ишлямишдир. 1917 ил Октйабр ингилабындан сонра “Зийалылар болшевиклярля ишляйя билярми” анкетиня “Ишляйя биляр вя борълудур” ъавабы иля гяти мювгейини билдирмишдир. Бу, З.Н. Эиппиус, Д.С. Мережковски, Вйач. Иванов, А.Ахматова вя б.-нын кяскин реаксийасына сябяб олмушдур.
        1918
    илин йанварында “Ямяк байраьы” адлы сол есер гязетиндя “Русийа вя зийалылар” мягаляляр силсилясини, феврал айында ися “Оникиляр” (Азярб. дилиндя 1932) поемасыны вя “Скифляр” шеирини чап етдирмишдир. “Оникиляр” поемасы цслуби ъящятдян ян демократик вя щятта кцтляви жанрлардан (частушка, халг мащнылары, шящяр романслары вя ингилаби маршлар) бящрялянся дя, мянасына эюря мцасирляри вя сонракы охуъулары арасында ян “гаранлыг” символик шеирляриндян даща артыг мцбащисяляря сябяб олмушдур. 1918 илдян Б.-ун няср йарадыъылыьында йени мярщяля башламышдыр. “Русийа вя зийалылар” силсиляси айрыъа китаб шяклиндя няшр олунмушдур (1-ъи няшри 1918, 2-ъи няшри 1919). Мядяниййят вя фялсяфяйя даир Азад фялсяфи ассосиасийада (“Щуманизмин ифласы”, 1919; “Владимир Соловйов вя буэцнцмцз”, 1920), Мятбуатчылыг мяктябиндя (“Катилина”, 1918) мярузялярля чыхыш етмиш, лирик фрагментляр (“Ня йуху, ня дя доьрудур”, “Бцтпярястин етирафы”), фелйетонлар (“Рус модабазлары”, “Щямвятяндашлар”, “Гырмызы мятбуата даир суала ъаваб”) йазмышдыр. 1919 илдя М. Горкинин рящбярлик етдийи “Цмумдцнйа ядябиййаты” няшриййатында редаксийа щейятинин цзвц, 1920 илдян Шаирляр Иттифагы Петроград шюбясинин сядри олмушдур. Ясярляри Азярб. дилиня тяръцмя едилмишдир.
    Я с я р л я р и: Лайлай. Б., 1968; Оникиляр. Б., 1972; Сечилмиш ясярляри // Дцнйа ушаг ядябиййаты китабханасы. 33-ъц ъилд. Б., 1987; Шеирляр//Рус ядябиййаты антолоэийасы. 2 ъилддя. Ъ.1. Б., 2007.