Azərbaycan Milli Ensiklopediyası
II CİLD (ARGENTİT - AŞURBƏYOV)
    ASTROBLEM

    АСТРОБЛÉМ [астро… + йун. βλήµα – йара, зярбя] – метеорит кратери; космик сцрятля Йерин сятщиня дцшян эюй ъисминин йаратдыьы дяйирми чухур. Термин 1960 илдя Америка эеологу Р.С.Дитс тяряфиндян тяклиф олунмушдур. Метеоритин щяъминдян вя дцшмя сцрятиндян асылы олараг кратерин диаметри онларла м-дян бир нечя км-я гядяр ола биляр. Кратерин диаметри, адятян, онун дяринлийиндян 3–5 дяфя чох олур. А.-ин планда формасы (даиряви, йахуд узунсов) космик ъисмин Йер сятщи иля эюрцшмя буъаьындан асылыдыр. А.-ин периферийасыны деформасийайа уьрамыш сцхурлар золаьы, дахилини ися партлайыш брекчийалары вя импактитляр тяшкил едир. А.-лярин йашы 2,5 млрд. илдян дюврцмцзя гядярдир.  Йер  кцрясиндя  200-дян  чох  А.  vар (яксяриййяти Шимали Америкада вя Авропададыр).

      

    Астроблемин гурулушу (кяшилишдя): Ы – даиряви сядд;

    ЫЫ  – мяркязи галхым; ЫЫЫ  – даиряви галхым;

    1 – кратердян кянара атылмыш брекчийалар;

    2 – кратердахили брекчийалар; 3 – хырдаланмыш сцхурлар; 

    4 – яримиш импактитляр; 5 – гырылмалар; 6 – йер габыьы сцхурлары.

    Ян ири А.-ляр: ЪАР-да Мороквенг  (диаметри  340  км,  йашы  тягр.  146 млн. ил), Вредефорт (диаметри 335 км, йашы  тягр.  2  млрд.  ил),  Канадада  Садбери (диаметри 200 км, йашы  тягр. 1,85 млрд. ил),  Мексикада  Чиксулуб  (диаметри  180 км, йашы тягр. 65 млн. ил), Русийада Попигай  (диаметри  100  км,  йашы   тягр.  35,7 млн. ил)  вя с. Техники импакт алмаз йатаглары А.-лярля ялагядардыр (Попигай кратери). А.-ляр щямчинин нефт вя газ цчцн тялядир. Айда щава гаты олмадыьындан А.-ляр Йердякиня нисбятян даща чохдур.

Sərlövhə: Azərbaycan Milli Ensiklopediyası, “Azərbaycan” xüsusi cildi (Azərbaycan dilində)
Nəşriyyat: "Azərbaycan Milli Ensiklopediyası" Elmi Mərkəzi
Nəşr yeri: Bakı
Nəşr ili: 2007
ISBN: 978-9952-441-01-7
Səhifələrin sayı: 881
Sərlövhə: Azərbaycan Milli Ensiklopediyası, I CİLD
Nəşriyyat: "Azərbaycan Milli Ensiklopediyası" Elmi Mərkəzi
Nəşr yeri: Bakı
Nəşr ili: 2009
ISBN: 978-9952-441-02-4
Səhifələrin sayı: 608
Sərlövhə: Azərbaycan Milli Ensiklopediyası, II CİLD
Nəşriyyat: "Azərbaycan Milli Ensiklopediyası" Elmi Mərkəzi
Nəşr yeri: Bakı
Nəşr ili: 2010
ISBN: 978-9952-441-05-5
Səhifələrin sayı: 604
Sərlövhə: Azərbaycan Milli Ensiklopediyası, III CİLD
Nəşriyyat: "Azərbaycan Milli Ensiklopediyası" Elmi Mərkəzi
Nəşr yeri: Bakı
Nəşr ili: 2011
ISBN: 978-9952-441-07-9
Səhifələrin sayı: 604
Sərlövhə: Azərbaycan Milli Ensiklopediyası, “Azərbaycan” xüsusi cildi (rus dilində)
Nəşriyyat: "Azərbaycan Milli Ensiklopediyası" Elmi Mərkəzi
Nəşr yeri: Bakı
Nəşr ili: 2012
ISBN: 978-9952-441-01-7
Səhifələrin sayı: 881
Sərlövhə: Azərbaycan Milli Ensiklopediyası, IV CİLD
Nəşriyyat: "Azərbaycan Milli Ensiklopediyası" Elmi Mərkəzi
Nəşr yeri: Bakı
Nəşr ili: 2013
ISBN: 978-9952-441-03-1
Səhifələrin sayı: 608
Sərlövhə: Azərbaycan Milli Ensiklopediyası, V CİLD
Nəşriyyat: "Azərbaycan Milli Ensiklopediyası" Elmi Mərkəzi
Nəşr yeri: Bakı
Nəşr ili: 2014
ISBN: 978-9952-441-10-9
Səhifələrin sayı: 592
Sərlövhə: Azərbaycan Milli Ensiklopediyası, VI CİLD
Nəşriyyat: "Azərbaycan Milli Ensiklopediyası" Elmi Mərkəzi
Nəşr yeri: Bakı
Nəşr ili 2015
ISBN: 978-9952-441-11-6
Səhifələrin sayı: 608
ARGENTİT – AŞURBƏYOV
    ASTROBLEM

    АСТРОБЛÉМ [астро… + йун. βλήµα – йара, зярбя] – метеорит кратери; космик сцрятля Йерин сятщиня дцшян эюй ъисминин йаратдыьы дяйирми чухур. Термин 1960 илдя Америка эеологу Р.С.Дитс тяряфиндян тяклиф олунмушдур. Метеоритин щяъминдян вя дцшмя сцрятиндян асылы олараг кратерин диаметри онларла м-дян бир нечя км-я гядяр ола биляр. Кратерин диаметри, адятян, онун дяринлийиндян 3–5 дяфя чох олур. А.-ин планда формасы (даиряви, йахуд узунсов) космик ъисмин Йер сятщи иля эюрцшмя буъаьындан асылыдыр. А.-ин периферийасыны деформасийайа уьрамыш сцхурлар золаьы, дахилини ися партлайыш брекчийалары вя импактитляр тяшкил едир. А.-лярин йашы 2,5 млрд. илдян дюврцмцзя гядярдир.  Йер  кцрясиндя  200-дян  чох  А.  vар (яксяриййяти Шимали Америкада вя Авропададыр).

      

    Астроблемин гурулушу (кяшилишдя): Ы – даиряви сядд;

    ЫЫ  – мяркязи галхым; ЫЫЫ  – даиряви галхым;

    1 – кратердян кянара атылмыш брекчийалар;

    2 – кратердахили брекчийалар; 3 – хырдаланмыш сцхурлар; 

    4 – яримиш импактитляр; 5 – гырылмалар; 6 – йер габыьы сцхурлары.

    Ян ири А.-ляр: ЪАР-да Мороквенг  (диаметри  340  км,  йашы  тягр.  146 млн. ил), Вредефорт (диаметри 335 км, йашы  тягр.  2  млрд.  ил),  Канадада  Садбери (диаметри 200 км, йашы  тягр. 1,85 млрд. ил),  Мексикада  Чиксулуб  (диаметри  180 км, йашы тягр. 65 млн. ил), Русийада Попигай  (диаметри  100  км,  йашы   тягр.  35,7 млн. ил)  вя с. Техники импакт алмаз йатаглары А.-лярля ялагядардыр (Попигай кратери). А.-ляр щямчинин нефт вя газ цчцн тялядир. Айда щава гаты олмадыьындан А.-ляр Йердякиня нисбятян даща чохдур.

    ASTROBLEM

    АСТРОБЛÉМ [астро… + йун. βλήµα – йара, зярбя] – метеорит кратери; космик сцрятля Йерин сятщиня дцшян эюй ъисминин йаратдыьы дяйирми чухур. Термин 1960 илдя Америка эеологу Р.С.Дитс тяряфиндян тяклиф олунмушдур. Метеоритин щяъминдян вя дцшмя сцрятиндян асылы олараг кратерин диаметри онларла м-дян бир нечя км-я гядяр ола биляр. Кратерин диаметри, адятян, онун дяринлийиндян 3–5 дяфя чох олур. А.-ин планда формасы (даиряви, йахуд узунсов) космик ъисмин Йер сятщи иля эюрцшмя буъаьындан асылыдыр. А.-ин периферийасыны деформасийайа уьрамыш сцхурлар золаьы, дахилини ися партлайыш брекчийалары вя импактитляр тяшкил едир. А.-лярин йашы 2,5 млрд. илдян дюврцмцзя гядярдир.  Йер  кцрясиндя  200-дян  чох  А.  vар (яксяриййяти Шимали Америкада вя Авропададыр).

      

    Астроблемин гурулушу (кяшилишдя): Ы – даиряви сядд;

    ЫЫ  – мяркязи галхым; ЫЫЫ  – даиряви галхым;

    1 – кратердян кянара атылмыш брекчийалар;

    2 – кратердахили брекчийалар; 3 – хырдаланмыш сцхурлар; 

    4 – яримиш импактитляр; 5 – гырылмалар; 6 – йер габыьы сцхурлары.

    Ян ири А.-ляр: ЪАР-да Мороквенг  (диаметри  340  км,  йашы  тягр.  146 млн. ил), Вредефорт (диаметри 335 км, йашы  тягр.  2  млрд.  ил),  Канадада  Садбери (диаметри 200 км, йашы  тягр. 1,85 млрд. ил),  Мексикада  Чиксулуб  (диаметри  180 км, йашы тягр. 65 млн. ил), Русийада Попигай  (диаметри  100  км,  йашы   тягр.  35,7 млн. ил)  вя с. Техники импакт алмаз йатаглары А.-лярля ялагядардыр (Попигай кратери). А.-ляр щямчинин нефт вя газ цчцн тялядир. Айда щава гаты олмадыьындан А.-ляр Йердякиня нисбятян даща чохдур.