БОТЛИХЛЯР (юзлярини буйхади, андиляр болйидирал, аварлар ися балйахйал адландырырлар) – Даьыстанын (РФ) Ботлих р-нунда йашайан анди халгларындан бири. Ясасян, Анди Койсу чайы дярясиндя йерляшян Ботлих вя Миарсо к.-ляриндя йашайырлар. Сайлары 4 мин няфярдян чохдур (2002). Ботлих дилиндя данышырлар, рус вя авар диллярини дя билирляр. Диндарлары мцсялмандыр.
Б., ещтимал ки, сез халгларынын Дидой иттифагына, онун даьылмасындан сонра ъамаатлыгларын Технусал иттифагына дахил идиляр. 15–16 ясрлярдя Хунзахдан ислам дини йайылмаьа башлады. 1861 илдя Ботлих к. Даьыстан вил.-нин Анди даирясинин мяркязи олду, 1891 илдя бурада Даьлыг Даьыстанда илк дцнйяви мяктяб ачылды. Яняняви мядяниййятляри Гафгаз халглары цчцн сяъиййявидир. Мяшьулиййятляри: террас суварма хыш якинчилийи, баьчылыг, цзцмчцлцк; малдарлыг зяиф инкишаф етмишдир. Йунун сыхылыб басылмасы (кечя, мащуд), дяри емалы, аьаъ вя даш цзяриндя ойма, тиъарят (о ъцмлядян, Ъянуби Гафгаз вя Иранла) йайылмышды; пешякар таъир-базярэанлар мювъуд олмушлар. 1930-ъу иллярядяк, ясасян, ендогам гощум бирликляр – тухумлар галмагда иди. Кечмишдя Ботлих к. 7–8 юзцнцидаряедян тухумлара бюлцнцрдц; щяр бириндя юз дюйцш гцлляси (шеба), мейданы (годекан) вя мязарлыьы йерляширди. Гадын эейиминдя щцндцр баш эейими – “буйнузлу” чухта сяъиййявидир. Илк шырым байрамы Унса Ети, бащар байрамы Чагва, щямчинин эцняши вя йаьышы чаьыран айинляр йайылмышдыр. Б. арасында зийалылар, щярбчиляр, дювлят хадимляри вар. Шифащи йарадыъылыг авар фолклоруна йахындыр. Вокал яняня цстцнлцк тяшкил едир, мусиги йалныз бирсяслидир. Йерли култларла баьлы архаик мащнылар, тягвим-айин, аиля-айин (аьылар, лайлалар, тярифляр) мащнылары сахланылмышдыр; даща чох лирик, гящрямани мащнылар йайылмышдыр. Яняняви мусиги алятляри: бармагла чалынан 2 симли пандура (мцшайиятчи алят, кишиляр чалырдылар, ейни заманда гызларын охумасыны мцшайият едирдиляр) вя йайла чалынан чаьаня. Игтибас едилмиш алятляр дя ишлянилир: тябилля зурна, балалайка, гармоника; 20 ясрдя бу алятлярдя чаланлар популйар идиляр.
Azərbaycan Milli Ensiklopediyası
| Sərlövhə: | Azərbaycan Milli Ensiklopediyası, “Azərbaycan” xüsusi cildi (Azərbaycan dilində) |
| Nəşriyyat: | "Azərbaycan Milli Ensiklopediyası" Elmi Mərkəzi |
| Nəşr yeri: | Bakı |
| Nəşr ili: | 2007 |
| ISBN: | 978-9952-441-01-7 |
| Səhifələrin sayı: | 881 |
| Sərlövhə: | Azərbaycan Milli Ensiklopediyası, I CİLD |
| Nəşriyyat: | "Azərbaycan Milli Ensiklopediyası" Elmi Mərkəzi |
| Nəşr yeri: | Bakı |
| Nəşr ili: | 2009 |
| ISBN: | 978-9952-441-02-4 |
| Səhifələrin sayı: | 608 |
| Sərlövhə: | Azərbaycan Milli Ensiklopediyası, II CİLD |
| Nəşriyyat: | "Azərbaycan Milli Ensiklopediyası" Elmi Mərkəzi |
| Nəşr yeri: | Bakı |
| Nəşr ili: | 2010 |
| ISBN: | 978-9952-441-05-5 |
| Səhifələrin sayı: | 604 |
| Sərlövhə: | Azərbaycan Milli Ensiklopediyası, III CİLD |
| Nəşriyyat: | "Azərbaycan Milli Ensiklopediyası" Elmi Mərkəzi |
| Nəşr yeri: | Bakı |
| Nəşr ili: | 2011 |
| ISBN: | 978-9952-441-07-9 |
| Səhifələrin sayı: | 604 |
| Sərlövhə: | Azərbaycan Milli Ensiklopediyası, “Azərbaycan” xüsusi cildi (rus dilində) |
| Nəşriyyat: | "Azərbaycan Milli Ensiklopediyası" Elmi Mərkəzi |
| Nəşr yeri: | Bakı |
| Nəşr ili: | 2012 |
| ISBN: | 978-9952-441-01-7 |
| Səhifələrin sayı: | 881 |
| Sərlövhə: | Azərbaycan Milli Ensiklopediyası, IV CİLD |
| Nəşriyyat: | "Azərbaycan Milli Ensiklopediyası" Elmi Mərkəzi |
| Nəşr yeri: | Bakı |
| Nəşr ili: | 2013 |
| ISBN: | 978-9952-441-03-1 |
| Səhifələrin sayı: | 608 |
| Sərlövhə: | Azərbaycan Milli Ensiklopediyası, V CİLD |
| Nəşriyyat: | "Azərbaycan Milli Ensiklopediyası" Elmi Mərkəzi |
| Nəşr yeri: | Bakı |
| Nəşr ili: | 2014 |
| ISBN: | 978-9952-441-10-9 |
| Səhifələrin sayı: | 592 |
| Sərlövhə: | Azərbaycan Milli Ensiklopediyası, VI CİLD |
| Nəşriyyat: | "Azərbaycan Milli Ensiklopediyası" Elmi Mərkəzi |
| Nəşr yeri: | Bakı |
| Nəşr ili | 2015 |
| ISBN: | 978-9952-441-11-6 |
| Səhifələrin sayı: | 608 |
БОТЛИХЛЯР (юзлярини буйхади, андиляр болйидирал, аварлар ися балйахйал адландырырлар) – Даьыстанын (РФ) Ботлих р-нунда йашайан анди халгларындан бири. Ясасян, Анди Койсу чайы дярясиндя йерляшян Ботлих вя Миарсо к.-ляриндя йашайырлар. Сайлары 4 мин няфярдян чохдур (2002). Ботлих дилиндя данышырлар, рус вя авар диллярини дя билирляр. Диндарлары мцсялмандыр.
Б., ещтимал ки, сез халгларынын Дидой иттифагына, онун даьылмасындан сонра ъамаатлыгларын Технусал иттифагына дахил идиляр. 15–16 ясрлярдя Хунзахдан ислам дини йайылмаьа башлады. 1861 илдя Ботлих к. Даьыстан вил.-нин Анди даирясинин мяркязи олду, 1891 илдя бурада Даьлыг Даьыстанда илк дцнйяви мяктяб ачылды. Яняняви мядяниййятляри Гафгаз халглары цчцн сяъиййявидир. Мяшьулиййятляри: террас суварма хыш якинчилийи, баьчылыг, цзцмчцлцк; малдарлыг зяиф инкишаф етмишдир. Йунун сыхылыб басылмасы (кечя, мащуд), дяри емалы, аьаъ вя даш цзяриндя ойма, тиъарят (о ъцмлядян, Ъянуби Гафгаз вя Иранла) йайылмышды; пешякар таъир-базярэанлар мювъуд олмушлар. 1930-ъу иллярядяк, ясасян, ендогам гощум бирликляр – тухумлар галмагда иди. Кечмишдя Ботлих к. 7–8 юзцнцидаряедян тухумлара бюлцнцрдц; щяр бириндя юз дюйцш гцлляси (шеба), мейданы (годекан) вя мязарлыьы йерляширди. Гадын эейиминдя щцндцр баш эейими – “буйнузлу” чухта сяъиййявидир. Илк шырым байрамы Унса Ети, бащар байрамы Чагва, щямчинин эцняши вя йаьышы чаьыран айинляр йайылмышдыр. Б. арасында зийалылар, щярбчиляр, дювлят хадимляри вар. Шифащи йарадыъылыг авар фолклоруна йахындыр. Вокал яняня цстцнлцк тяшкил едир, мусиги йалныз бирсяслидир. Йерли култларла баьлы архаик мащнылар, тягвим-айин, аиля-айин (аьылар, лайлалар, тярифляр) мащнылары сахланылмышдыр; даща чох лирик, гящрямани мащнылар йайылмышдыр. Яняняви мусиги алятляри: бармагла чалынан 2 симли пандура (мцшайиятчи алят, кишиляр чалырдылар, ейни заманда гызларын охумасыны мцшайият едирдиляр) вя йайла чалынан чаьаня. Игтибас едилмиш алятляр дя ишлянилир: тябилля зурна, балалайка, гармоника; 20 ясрдя бу алятлярдя чаланлар популйар идиляр.
БОТЛИХЛЯР (юзлярини буйхади, андиляр болйидирал, аварлар ися балйахйал адландырырлар) – Даьыстанын (РФ) Ботлих р-нунда йашайан анди халгларындан бири. Ясасян, Анди Койсу чайы дярясиндя йерляшян Ботлих вя Миарсо к.-ляриндя йашайырлар. Сайлары 4 мин няфярдян чохдур (2002). Ботлих дилиндя данышырлар, рус вя авар диллярини дя билирляр. Диндарлары мцсялмандыр.
Б., ещтимал ки, сез халгларынын Дидой иттифагына, онун даьылмасындан сонра ъамаатлыгларын Технусал иттифагына дахил идиляр. 15–16 ясрлярдя Хунзахдан ислам дини йайылмаьа башлады. 1861 илдя Ботлих к. Даьыстан вил.-нин Анди даирясинин мяркязи олду, 1891 илдя бурада Даьлыг Даьыстанда илк дцнйяви мяктяб ачылды. Яняняви мядяниййятляри Гафгаз халглары цчцн сяъиййявидир. Мяшьулиййятляри: террас суварма хыш якинчилийи, баьчылыг, цзцмчцлцк; малдарлыг зяиф инкишаф етмишдир. Йунун сыхылыб басылмасы (кечя, мащуд), дяри емалы, аьаъ вя даш цзяриндя ойма, тиъарят (о ъцмлядян, Ъянуби Гафгаз вя Иранла) йайылмышды; пешякар таъир-базярэанлар мювъуд олмушлар. 1930-ъу иллярядяк, ясасян, ендогам гощум бирликляр – тухумлар галмагда иди. Кечмишдя Ботлих к. 7–8 юзцнцидаряедян тухумлара бюлцнцрдц; щяр бириндя юз дюйцш гцлляси (шеба), мейданы (годекан) вя мязарлыьы йерляширди. Гадын эейиминдя щцндцр баш эейими – “буйнузлу” чухта сяъиййявидир. Илк шырым байрамы Унса Ети, бащар байрамы Чагва, щямчинин эцняши вя йаьышы чаьыран айинляр йайылмышдыр. Б. арасында зийалылар, щярбчиляр, дювлят хадимляри вар. Шифащи йарадыъылыг авар фолклоруна йахындыр. Вокал яняня цстцнлцк тяшкил едир, мусиги йалныз бирсяслидир. Йерли култларла баьлы архаик мащнылар, тягвим-айин, аиля-айин (аьылар, лайлалар, тярифляр) мащнылары сахланылмышдыр; даща чох лирик, гящрямани мащнылар йайылмышдыр. Яняняви мусиги алятляри: бармагла чалынан 2 симли пандура (мцшайиятчи алят, кишиляр чалырдылар, ейни заманда гызларын охумасыны мцшайият едирдиляр) вя йайла чалынан чаьаня. Игтибас едилмиш алятляр дя ишлянилир: тябилля зурна, балалайка, гармоника; 20 ясрдя бу алятлярдя чаланлар популйар идиляр.
