Azərbaycan Milli Ensiklopediyası
I CİLD (A, a - ALLAHVERDİYEV Süleyman)
    AĞ DEŞİK

    AĞ ДЕШИК – юз хассяляриня эюря гара дешийя якс олан щипотетик обйект. “А.д.” анлайышы нязяри физикада цмуми нисбилик нязяриййяси тянлийинин щялляриндян биринин нятиъяси кими йаранмышдыр. Тянлийин бу щялли мцяййян шяртляр дахилиндя гара дешик цчцн щялля охшаса да, бурада заман оху яксиня чеврилмишдир. А.д. хариъи мцшащидячи цчцн маддянин сингулйар щалдан партлайышла йаранышы кими эюрцнмялидир (бах Космоложи сингулйарлыг). Сапмыш заман-мякан метрикасы цчцн Ейнштейн тянликляринин щямин щялли дайаныгсыз олдуьу цчцн А.д. йалныз ябяди ола биляр, йяни о Каинатын эенишлянмя анындан мювъуд олмалыдыр вя сонрадан, мяс., гравитасийа коллапсы просесиндя, йарана билмяз. Бу тянликлярин айрыъа А.д. цчцн олан щялли заман-мяканы бцтювлцкдя дейил, онун йалныз бир гисмини тясвир етдийи цчцн рийази мянада там дейилдир. Она эюря дя йалныз ябяди гара дешикля тоположи ялагяси олан ябяди А.д. мювъуд ола биляр. Й.Б.Зелдович вя Б.П.Фролов А.д.-йин классик вя квант дайаныгсызлыьа мяруз галдыьыны исбат етмишляр. Каинатда щялялик А.д. ашкар едилмямишдир.

Sərlövhə: Azərbaycan Milli Ensiklopediyası, “Azərbaycan” xüsusi cildi (Azərbaycan dilində)
Nəşriyyat: "Azərbaycan Milli Ensiklopediyası" Elmi Mərkəzi
Nəşr yeri: Bakı
Nəşr ili: 2007
ISBN: 978-9952-441-01-7
Səhifələrin sayı: 881
Sərlövhə: Azərbaycan Milli Ensiklopediyası, I CİLD
Nəşriyyat: "Azərbaycan Milli Ensiklopediyası" Elmi Mərkəzi
Nəşr yeri: Bakı
Nəşr ili: 2009
ISBN: 978-9952-441-02-4
Səhifələrin sayı: 608
Sərlövhə: Azərbaycan Milli Ensiklopediyası, II CİLD
Nəşriyyat: "Azərbaycan Milli Ensiklopediyası" Elmi Mərkəzi
Nəşr yeri: Bakı
Nəşr ili: 2010
ISBN: 978-9952-441-05-5
Səhifələrin sayı: 604
Sərlövhə: Azərbaycan Milli Ensiklopediyası, III CİLD
Nəşriyyat: "Azərbaycan Milli Ensiklopediyası" Elmi Mərkəzi
Nəşr yeri: Bakı
Nəşr ili: 2011
ISBN: 978-9952-441-07-9
Səhifələrin sayı: 604
Sərlövhə: Azərbaycan Milli Ensiklopediyası, “Azərbaycan” xüsusi cildi (rus dilində)
Nəşriyyat: "Azərbaycan Milli Ensiklopediyası" Elmi Mərkəzi
Nəşr yeri: Bakı
Nəşr ili: 2012
ISBN: 978-9952-441-01-7
Səhifələrin sayı: 881
Sərlövhə: Azərbaycan Milli Ensiklopediyası, IV CİLD
Nəşriyyat: "Azərbaycan Milli Ensiklopediyası" Elmi Mərkəzi
Nəşr yeri: Bakı
Nəşr ili: 2013
ISBN: 978-9952-441-03-1
Səhifələrin sayı: 608
Sərlövhə: Azərbaycan Milli Ensiklopediyası, V CİLD
Nəşriyyat: "Azərbaycan Milli Ensiklopediyası" Elmi Mərkəzi
Nəşr yeri: Bakı
Nəşr ili: 2014
ISBN: 978-9952-441-10-9
Səhifələrin sayı: 592
Sərlövhə: Azərbaycan Milli Ensiklopediyası, VI CİLD
Nəşriyyat: "Azərbaycan Milli Ensiklopediyası" Elmi Mərkəzi
Nəşr yeri: Bakı
Nəşr ili 2015
ISBN: 978-9952-441-11-6
Səhifələrin sayı: 608
A, a – ALLAHVERDİYEV Süleyman
    AĞ DEŞİK

    AĞ ДЕШИК – юз хассяляриня эюря гара дешийя якс олан щипотетик обйект. “А.д.” анлайышы нязяри физикада цмуми нисбилик нязяриййяси тянлийинин щялляриндян биринин нятиъяси кими йаранмышдыр. Тянлийин бу щялли мцяййян шяртляр дахилиндя гара дешик цчцн щялля охшаса да, бурада заман оху яксиня чеврилмишдир. А.д. хариъи мцшащидячи цчцн маддянин сингулйар щалдан партлайышла йаранышы кими эюрцнмялидир (бах Космоложи сингулйарлыг). Сапмыш заман-мякан метрикасы цчцн Ейнштейн тянликляринин щямин щялли дайаныгсыз олдуьу цчцн А.д. йалныз ябяди ола биляр, йяни о Каинатын эенишлянмя анындан мювъуд олмалыдыр вя сонрадан, мяс., гравитасийа коллапсы просесиндя, йарана билмяз. Бу тянликлярин айрыъа А.д. цчцн олан щялли заман-мяканы бцтювлцкдя дейил, онун йалныз бир гисмини тясвир етдийи цчцн рийази мянада там дейилдир. Она эюря дя йалныз ябяди гара дешикля тоположи ялагяси олан ябяди А.д. мювъуд ола биляр. Й.Б.Зелдович вя Б.П.Фролов А.д.-йин классик вя квант дайаныгсызлыьа мяруз галдыьыны исбат етмишляр. Каинатда щялялик А.д. ашкар едилмямишдир.

    AĞ DEŞİK

    AĞ ДЕШИК – юз хассяляриня эюря гара дешийя якс олан щипотетик обйект. “А.д.” анлайышы нязяри физикада цмуми нисбилик нязяриййяси тянлийинин щялляриндян биринин нятиъяси кими йаранмышдыр. Тянлийин бу щялли мцяййян шяртляр дахилиндя гара дешик цчцн щялля охшаса да, бурада заман оху яксиня чеврилмишдир. А.д. хариъи мцшащидячи цчцн маддянин сингулйар щалдан партлайышла йаранышы кими эюрцнмялидир (бах Космоложи сингулйарлыг). Сапмыш заман-мякан метрикасы цчцн Ейнштейн тянликляринин щямин щялли дайаныгсыз олдуьу цчцн А.д. йалныз ябяди ола биляр, йяни о Каинатын эенишлянмя анындан мювъуд олмалыдыр вя сонрадан, мяс., гравитасийа коллапсы просесиндя, йарана билмяз. Бу тянликлярин айрыъа А.д. цчцн олан щялли заман-мяканы бцтювлцкдя дейил, онун йалныз бир гисмини тясвир етдийи цчцн рийази мянада там дейилдир. Она эюря дя йалныз ябяди гара дешикля тоположи ялагяси олан ябяди А.д. мювъуд ола биляр. Й.Б.Зелдович вя Б.П.Фролов А.д.-йин классик вя квант дайаныгсызлыьа мяруз галдыьыны исбат етмишляр. Каинатда щялялик А.д. ашкар едилмямишдир.