Azərbaycan Milli Ensiklopediyası
III CİLD (BABİNGER - BAXŞƏLİYEV)
    BADEN

    Алманийанын ъ.-г.-индя тарихи вил. Гядим заманларда Б. яразисиндя келтляр мяскунлашмышды. Ерамызын 85 илиндя Романын Десйатин тарлалары адланан сярщядйаны даирясиня дахил едилмишди. 260 илдян сонра алеманларын ялиня кечмишдир. 496 илдян Франк дювлятинин, 843 илдян Шярги Франк краллыьынын, 917 илдян ися Швабийа щерсоглуьунун тяркибиндя олмушдур. 1112 илдя Баден-Баден бургу Швабийанын Тсеринг задяэан няслиндян олан щерсог ЫЫ Эерманын мцлкиййятиня кечмишдир; вя бундан сонра ЫЫ Эерман юзцнц “Баден маркграфы” адландырмыш дыр. 13 ясрдя Пфортсщайм, Дурлах вя Ет тлинэен шящярляри Б.-ин тяркибиня гатылмышдыр. 1535 илдя вил.-ин яразисиндя Баден-Баден (1571 илдян католик; мяркязи Баден-Баден, 1705 илдян ися Раштатт олмушдур) вя Баден-Дурлах (1566 илдян протестант; мяркязи Дурлах, 1715 илдян ися Карлсруе олмушдур) маркграфлыглары йаранмышдыр. 1771 илдя Баден-Дурлах марк графы Карл Фридрих (1738–1811) Б.-и бирляшдирмишдир. 1796 илдян Франсанын мцттяфиги олан Б. 1806–13 иллярдя Рейн иттифагына дахил иди. Ы Наполеон Бонапартын щимайядарлыьы сайясиндя 1803–10 ил лярдя вилайятин яразиси хейли эенишлянмишди. Б. 1803 илдян курфцрстлцк, 1806 илдян ися бюйцк щерсоглуг (пайтахты Карлсруе) олмушдур. 1810 илдя Б.-дя Наполеон кодексиня ясасланан мцлки кодекс, 1818 илдя ися конститусийа гябул олунмуш, ики - палаталы парламент йарадылмышды; онун ашаьы палатасы Алманийанын либерал вя милли гцввяляринин трибунасына чеврилмишди. Б. 1815 илдя Алман Иттифагына, 1836 илдя Алман Эюмрцк Иттифагына дахил олмушдур. Алманийада 1848–49 илляр ингилабы дюврцндя Б.-дя 3 силащлы цсйан баш вермишдир. Австрийа-Пруссийа мцщарибясиндя (1866) Австрийа тяряфиндя иштирак етмишдир. 1870–71 иллярдя Б.-ин бюйцк щерсогу Ы Фридрих Алманийа империйасынын йарадыл масында мцщцм рол ойнамышдыр. 1871 ил дя Б. империйанын тяркибиня дахил олмушдур. “Културкампф” Б.-дя католик даи ряляринин гялябяси вя Мяркяз партийасынын апарыъы сийаси гцввяйя чеврилмяси иля ня тиъялянди. Нойабр ингилабы (1918) зама ны Б.-ын бюйцк щерсогу ЫЫ Фридрих щаки миййятдян имтина етди, Б. республика вя азад дювлят елан олунду. 1919 илдян Б. Алманийа империйасынын тяркибиня дахил иди. 1945 илдя АБШ-ын Алманийадакы ишьал зонасына гатылан Шимали Б. Шимали Вцртембергля (Вцртемберг-Баден яразиси; мяркязи Штутгарт) бирляшдирилди. Ъянуби Б. Франсанын ишьал зонасына (Баден яразиси, мяркязи Фрайбург) гатылды. 1949 илдя щяр ики ярази Алманийа Федератив Республикасынын тяркибиня дахил олду. 1951–52 илляр дяреферендум нятиъясиндя Баден, Вцртемберг-Баден вя Вцртемберг-Щощентсоллерн бирляшдирилди вя мяркязи Штутгарт олан Баден-Вцртемберг яразиси йарадылды.

Sərlövhə: Azərbaycan Milli Ensiklopediyası, “Azərbaycan” xüsusi cildi (Azərbaycan dilində)
Nəşriyyat: "Azərbaycan Milli Ensiklopediyası" Elmi Mərkəzi
Nəşr yeri: Bakı
Nəşr ili: 2007
ISBN: 978-9952-441-01-7
Səhifələrin sayı: 881
Sərlövhə: Azərbaycan Milli Ensiklopediyası, I CİLD
Nəşriyyat: "Azərbaycan Milli Ensiklopediyası" Elmi Mərkəzi
Nəşr yeri: Bakı
Nəşr ili: 2009
ISBN: 978-9952-441-02-4
Səhifələrin sayı: 608
Sərlövhə: Azərbaycan Milli Ensiklopediyası, II CİLD
Nəşriyyat: "Azərbaycan Milli Ensiklopediyası" Elmi Mərkəzi
Nəşr yeri: Bakı
Nəşr ili: 2010
ISBN: 978-9952-441-05-5
Səhifələrin sayı: 604
Sərlövhə: Azərbaycan Milli Ensiklopediyası, III CİLD
Nəşriyyat: "Azərbaycan Milli Ensiklopediyası" Elmi Mərkəzi
Nəşr yeri: Bakı
Nəşr ili: 2011
ISBN: 978-9952-441-07-9
Səhifələrin sayı: 604
Sərlövhə: Azərbaycan Milli Ensiklopediyası, “Azərbaycan” xüsusi cildi (rus dilində)
Nəşriyyat: "Azərbaycan Milli Ensiklopediyası" Elmi Mərkəzi
Nəşr yeri: Bakı
Nəşr ili: 2012
ISBN: 978-9952-441-01-7
Səhifələrin sayı: 881
Sərlövhə: Azərbaycan Milli Ensiklopediyası, IV CİLD
Nəşriyyat: "Azərbaycan Milli Ensiklopediyası" Elmi Mərkəzi
Nəşr yeri: Bakı
Nəşr ili: 2013
ISBN: 978-9952-441-03-1
Səhifələrin sayı: 608
Sərlövhə: Azərbaycan Milli Ensiklopediyası, V CİLD
Nəşriyyat: "Azərbaycan Milli Ensiklopediyası" Elmi Mərkəzi
Nəşr yeri: Bakı
Nəşr ili: 2014
ISBN: 978-9952-441-10-9
Səhifələrin sayı: 592
Sərlövhə: Azərbaycan Milli Ensiklopediyası, VI CİLD
Nəşriyyat: "Azərbaycan Milli Ensiklopediyası" Elmi Mərkəzi
Nəşr yeri: Bakı
Nəşr ili 2015
ISBN: 978-9952-441-11-6
Səhifələrin sayı: 608
BABİNGER – BAXŞƏLİYEV
    BADEN

    Алманийанын ъ.-г.-индя тарихи вил. Гядим заманларда Б. яразисиндя келтляр мяскунлашмышды. Ерамызын 85 илиндя Романын Десйатин тарлалары адланан сярщядйаны даирясиня дахил едилмишди. 260 илдян сонра алеманларын ялиня кечмишдир. 496 илдян Франк дювлятинин, 843 илдян Шярги Франк краллыьынын, 917 илдян ися Швабийа щерсоглуьунун тяркибиндя олмушдур. 1112 илдя Баден-Баден бургу Швабийанын Тсеринг задяэан няслиндян олан щерсог ЫЫ Эерманын мцлкиййятиня кечмишдир; вя бундан сонра ЫЫ Эерман юзцнц “Баден маркграфы” адландырмыш дыр. 13 ясрдя Пфортсщайм, Дурлах вя Ет тлинэен шящярляри Б.-ин тяркибиня гатылмышдыр. 1535 илдя вил.-ин яразисиндя Баден-Баден (1571 илдян католик; мяркязи Баден-Баден, 1705 илдян ися Раштатт олмушдур) вя Баден-Дурлах (1566 илдян протестант; мяркязи Дурлах, 1715 илдян ися Карлсруе олмушдур) маркграфлыглары йаранмышдыр. 1771 илдя Баден-Дурлах марк графы Карл Фридрих (1738–1811) Б.-и бирляшдирмишдир. 1796 илдян Франсанын мцттяфиги олан Б. 1806–13 иллярдя Рейн иттифагына дахил иди. Ы Наполеон Бонапартын щимайядарлыьы сайясиндя 1803–10 ил лярдя вилайятин яразиси хейли эенишлянмишди. Б. 1803 илдян курфцрстлцк, 1806 илдян ися бюйцк щерсоглуг (пайтахты Карлсруе) олмушдур. 1810 илдя Б.-дя Наполеон кодексиня ясасланан мцлки кодекс, 1818 илдя ися конститусийа гябул олунмуш, ики - палаталы парламент йарадылмышды; онун ашаьы палатасы Алманийанын либерал вя милли гцввяляринин трибунасына чеврилмишди. Б. 1815 илдя Алман Иттифагына, 1836 илдя Алман Эюмрцк Иттифагына дахил олмушдур. Алманийада 1848–49 илляр ингилабы дюврцндя Б.-дя 3 силащлы цсйан баш вермишдир. Австрийа-Пруссийа мцщарибясиндя (1866) Австрийа тяряфиндя иштирак етмишдир. 1870–71 иллярдя Б.-ин бюйцк щерсогу Ы Фридрих Алманийа империйасынын йарадыл масында мцщцм рол ойнамышдыр. 1871 ил дя Б. империйанын тяркибиня дахил олмушдур. “Културкампф” Б.-дя католик даи ряляринин гялябяси вя Мяркяз партийасынын апарыъы сийаси гцввяйя чеврилмяси иля ня тиъялянди. Нойабр ингилабы (1918) зама ны Б.-ын бюйцк щерсогу ЫЫ Фридрих щаки миййятдян имтина етди, Б. республика вя азад дювлят елан олунду. 1919 илдян Б. Алманийа империйасынын тяркибиня дахил иди. 1945 илдя АБШ-ын Алманийадакы ишьал зонасына гатылан Шимали Б. Шимали Вцртембергля (Вцртемберг-Баден яразиси; мяркязи Штутгарт) бирляшдирилди. Ъянуби Б. Франсанын ишьал зонасына (Баден яразиси, мяркязи Фрайбург) гатылды. 1949 илдя щяр ики ярази Алманийа Федератив Республикасынын тяркибиня дахил олду. 1951–52 илляр дяреферендум нятиъясиндя Баден, Вцртемберг-Баден вя Вцртемберг-Щощентсоллерн бирляшдирилди вя мяркязи Штутгарт олан Баден-Вцртемберг яразиси йарадылды.

    BADEN

    Алманийанын ъ.-г.-индя тарихи вил. Гядим заманларда Б. яразисиндя келтляр мяскунлашмышды. Ерамызын 85 илиндя Романын Десйатин тарлалары адланан сярщядйаны даирясиня дахил едилмишди. 260 илдян сонра алеманларын ялиня кечмишдир. 496 илдян Франк дювлятинин, 843 илдян Шярги Франк краллыьынын, 917 илдян ися Швабийа щерсоглуьунун тяркибиндя олмушдур. 1112 илдя Баден-Баден бургу Швабийанын Тсеринг задяэан няслиндян олан щерсог ЫЫ Эерманын мцлкиййятиня кечмишдир; вя бундан сонра ЫЫ Эерман юзцнц “Баден маркграфы” адландырмыш дыр. 13 ясрдя Пфортсщайм, Дурлах вя Ет тлинэен шящярляри Б.-ин тяркибиня гатылмышдыр. 1535 илдя вил.-ин яразисиндя Баден-Баден (1571 илдян католик; мяркязи Баден-Баден, 1705 илдян ися Раштатт олмушдур) вя Баден-Дурлах (1566 илдян протестант; мяркязи Дурлах, 1715 илдян ися Карлсруе олмушдур) маркграфлыглары йаранмышдыр. 1771 илдя Баден-Дурлах марк графы Карл Фридрих (1738–1811) Б.-и бирляшдирмишдир. 1796 илдян Франсанын мцттяфиги олан Б. 1806–13 иллярдя Рейн иттифагына дахил иди. Ы Наполеон Бонапартын щимайядарлыьы сайясиндя 1803–10 ил лярдя вилайятин яразиси хейли эенишлянмишди. Б. 1803 илдян курфцрстлцк, 1806 илдян ися бюйцк щерсоглуг (пайтахты Карлсруе) олмушдур. 1810 илдя Б.-дя Наполеон кодексиня ясасланан мцлки кодекс, 1818 илдя ися конститусийа гябул олунмуш, ики - палаталы парламент йарадылмышды; онун ашаьы палатасы Алманийанын либерал вя милли гцввяляринин трибунасына чеврилмишди. Б. 1815 илдя Алман Иттифагына, 1836 илдя Алман Эюмрцк Иттифагына дахил олмушдур. Алманийада 1848–49 илляр ингилабы дюврцндя Б.-дя 3 силащлы цсйан баш вермишдир. Австрийа-Пруссийа мцщарибясиндя (1866) Австрийа тяряфиндя иштирак етмишдир. 1870–71 иллярдя Б.-ин бюйцк щерсогу Ы Фридрих Алманийа империйасынын йарадыл масында мцщцм рол ойнамышдыр. 1871 ил дя Б. империйанын тяркибиня дахил олмушдур. “Културкампф” Б.-дя католик даи ряляринин гялябяси вя Мяркяз партийасынын апарыъы сийаси гцввяйя чеврилмяси иля ня тиъялянди. Нойабр ингилабы (1918) зама ны Б.-ын бюйцк щерсогу ЫЫ Фридрих щаки миййятдян имтина етди, Б. республика вя азад дювлят елан олунду. 1919 илдян Б. Алманийа империйасынын тяркибиня дахил иди. 1945 илдя АБШ-ын Алманийадакы ишьал зонасына гатылан Шимали Б. Шимали Вцртембергля (Вцртемберг-Баден яразиси; мяркязи Штутгарт) бирляшдирилди. Ъянуби Б. Франсанын ишьал зонасына (Баден яразиси, мяркязи Фрайбург) гатылды. 1949 илдя щяр ики ярази Алманийа Федератив Республикасынын тяркибиня дахил олду. 1951–52 илляр дяреферендум нятиъясиндя Баден, Вцртемберг-Баден вя Вцртемберг-Щощентсоллерн бирляшдирилди вя мяркязи Штутгарт олан Баден-Вцртемберг яразиси йарадылды.