Azərbaycan Milli Ensiklopediyası
III CİLD (BABİNGER - BAXŞƏLİYEV)
    BANK ƏMƏLİYYATLARI

    пул вясаитляри, гиймятли каьызлар вя гиймятли металлар иля кредит тясисатлары тяряфиндян хцсуси иъазя (лисензийа) ясасында щяйата кечирилян кредит, щесаблашма, касса вя с. ямялиййатларын топлусу. Банк фяалиййятиндя актив (балансын активиндя якс олунан) вя пассив (балансын пассивиндя якс олунан) ямялиййатлары апарылыр.
    Коммерсийа банкынын актив ямялиййатлары, ясасян, боръларын верилмяси, йахуд юдянилмяси заманы щяйата кечирилир вя ашаьыдакылардан ибарятдир: кредит ямялиййатлары, сящмляря, истигразлара вя диэяр йцксякэялирли гиймятли каьызлара гойулушлар (банк инвестисийалары; адятян, узун мцддятя), касса ямялиййатлары (наьд пулларын гябулу, верилмяси вя тякрар щесабланмасы), хариъи валйута иля сювдяляр.
    Пассив ямялиййатлары васитясиля банкларын ресурслары формалашдырылыр. Онлар банкын юзцнцн вясаитляриндян вя ъялб олунмуш вясаитлярдян топланылыр. Банкын вясаитляри (сящмдар капиталы, ещтийат капиталы, бюлцшдцрцлмямиш мянфяят) банк ресурсларынын йалныз аз гисмини тяшкил едир. Онларын ясас мянбяйи яманятлярдир (депозитляр). Банклар ресурслары ъари щесаблара (тяляб олунанадяк) вя мцддятли яманятляря ъялб едир. Банк ресурсларынын ъялб едилмясинин мянбяйи щямчинин диэяр банклардан, о ъцмлядян мяркязи банкдан боръа эютцрцлян вя йа векселлярин тякрар щесабланмасы йолу иля алынан вясаитляр ола биляр. Банкларын тякрар щесабланма ямялиййатлары коммерсийа векселляринин тякрар щесабланмасына ясасланан банкларарасы кредит ямялиййатларыдыр вя банклар тяряфиндян пул вясаитляринин сяфярбяр едилмяси цчцн истифадя едилир. Бу заман боръалан кими чыхыш едян банк юз портфелиндян щяр щансы ширкятя мяхсус вексели диэяр банка сатыр. Щямин банк юз нювбясиндя базар фаиз дяряъяси цзря щесабланмыш дисконт чыхылмагла, векселин мябляьини юдяйир. Юзял банклар векселляри щямчинин мяркязи банкда тякрар щесаблайыр. 
    Актив вя пассив ямялиййатларын фяргляндирилмяси шяртидир, чцнки онларын яксяр щиссяси щям актив, щям пассив цзря яксини тапыр. Мяс., кредитин верилмяси заманы (актив ямялиййат) боръун мябляьи мцштяринин щесаблашма щесабына дахил едилир (пассив ямялиййат).
    Бундан ялавя, етибарлы– мцштярилярин тапшырыьы вя онларын мянафеляри нязяря алынмагла етибарлы шяхс щцгугунда ямлакын идаряедилмяси вя диэяр ямялиййатларын йериня йетирилмяси цзря ямялиййатлар; комисйон – банк тяряфиндян мцштяринин тапшырыьы вя комисйон мцкафаты иля йериня йетирилян ямялиййатлар; ямтяя – ямтяялярин вя ямтяя сянядляринин эиров гойулмасы иля банкларын кредит вермяси, ямтяя-комисйон ямялиййатларынын йериня йетирилмяси вя ямтяялярин сатышы; кючцрмя – банклар мцштяринин тапшырыьы иля мцяййян пул мябляьини мцштяринин юзцнцн, йахуд кючцрмянин цнванландыьы диэяр шяхсин ала билмяси цчцн башга шящяря (юлкяйя) кючцрмяси; фонд ямялиййатлары – гиймятли каьызларла (сящмляр вя истигразларла): гиймятли каьызларын эиров гойулмасы иля кредитляшмя вя банклар тя- ряфиндян юз щесабына гиймятли каьызларын алынмасы, дювлят боръу истигразларынын ялдя едилмяси (бунунла дювлят кредитляшдирилир), йени бурахылмыш, о ъцмлядян юзцнцн гиймятли каьызларынын йерляшдирилмяси (банклар онлары емитентлярдян алыр вя сонра сащибляр арасында йерляшдирир), мцштяриляря мяхсус гиймятли каьызларын идаря едилмяси вя онларын сахланмасы щяйата кечирилир.

Sərlövhə: Azərbaycan Milli Ensiklopediyası, “Azərbaycan” xüsusi cildi (Azərbaycan dilində)
Nəşriyyat: "Azərbaycan Milli Ensiklopediyası" Elmi Mərkəzi
Nəşr yeri: Bakı
Nəşr ili: 2007
ISBN: 978-9952-441-01-7
Səhifələrin sayı: 881
Sərlövhə: Azərbaycan Milli Ensiklopediyası, I CİLD
Nəşriyyat: "Azərbaycan Milli Ensiklopediyası" Elmi Mərkəzi
Nəşr yeri: Bakı
Nəşr ili: 2009
ISBN: 978-9952-441-02-4
Səhifələrin sayı: 608
Sərlövhə: Azərbaycan Milli Ensiklopediyası, II CİLD
Nəşriyyat: "Azərbaycan Milli Ensiklopediyası" Elmi Mərkəzi
Nəşr yeri: Bakı
Nəşr ili: 2010
ISBN: 978-9952-441-05-5
Səhifələrin sayı: 604
Sərlövhə: Azərbaycan Milli Ensiklopediyası, III CİLD
Nəşriyyat: "Azərbaycan Milli Ensiklopediyası" Elmi Mərkəzi
Nəşr yeri: Bakı
Nəşr ili: 2011
ISBN: 978-9952-441-07-9
Səhifələrin sayı: 604
Sərlövhə: Azərbaycan Milli Ensiklopediyası, “Azərbaycan” xüsusi cildi (rus dilində)
Nəşriyyat: "Azərbaycan Milli Ensiklopediyası" Elmi Mərkəzi
Nəşr yeri: Bakı
Nəşr ili: 2012
ISBN: 978-9952-441-01-7
Səhifələrin sayı: 881
Sərlövhə: Azərbaycan Milli Ensiklopediyası, IV CİLD
Nəşriyyat: "Azərbaycan Milli Ensiklopediyası" Elmi Mərkəzi
Nəşr yeri: Bakı
Nəşr ili: 2013
ISBN: 978-9952-441-03-1
Səhifələrin sayı: 608
Sərlövhə: Azərbaycan Milli Ensiklopediyası, V CİLD
Nəşriyyat: "Azərbaycan Milli Ensiklopediyası" Elmi Mərkəzi
Nəşr yeri: Bakı
Nəşr ili: 2014
ISBN: 978-9952-441-10-9
Səhifələrin sayı: 592
Sərlövhə: Azərbaycan Milli Ensiklopediyası, VI CİLD
Nəşriyyat: "Azərbaycan Milli Ensiklopediyası" Elmi Mərkəzi
Nəşr yeri: Bakı
Nəşr ili 2015
ISBN: 978-9952-441-11-6
Səhifələrin sayı: 608
BABİNGER – BAXŞƏLİYEV
    BANK ƏMƏLİYYATLARI

    пул вясаитляри, гиймятли каьызлар вя гиймятли металлар иля кредит тясисатлары тяряфиндян хцсуси иъазя (лисензийа) ясасында щяйата кечирилян кредит, щесаблашма, касса вя с. ямялиййатларын топлусу. Банк фяалиййятиндя актив (балансын активиндя якс олунан) вя пассив (балансын пассивиндя якс олунан) ямялиййатлары апарылыр.
    Коммерсийа банкынын актив ямялиййатлары, ясасян, боръларын верилмяси, йахуд юдянилмяси заманы щяйата кечирилир вя ашаьыдакылардан ибарятдир: кредит ямялиййатлары, сящмляря, истигразлара вя диэяр йцксякэялирли гиймятли каьызлара гойулушлар (банк инвестисийалары; адятян, узун мцддятя), касса ямялиййатлары (наьд пулларын гябулу, верилмяси вя тякрар щесабланмасы), хариъи валйута иля сювдяляр.
    Пассив ямялиййатлары васитясиля банкларын ресурслары формалашдырылыр. Онлар банкын юзцнцн вясаитляриндян вя ъялб олунмуш вясаитлярдян топланылыр. Банкын вясаитляри (сящмдар капиталы, ещтийат капиталы, бюлцшдцрцлмямиш мянфяят) банк ресурсларынын йалныз аз гисмини тяшкил едир. Онларын ясас мянбяйи яманятлярдир (депозитляр). Банклар ресурслары ъари щесаблара (тяляб олунанадяк) вя мцддятли яманятляря ъялб едир. Банк ресурсларынын ъялб едилмясинин мянбяйи щямчинин диэяр банклардан, о ъцмлядян мяркязи банкдан боръа эютцрцлян вя йа векселлярин тякрар щесабланмасы йолу иля алынан вясаитляр ола биляр. Банкларын тякрар щесабланма ямялиййатлары коммерсийа векселляринин тякрар щесабланмасына ясасланан банкларарасы кредит ямялиййатларыдыр вя банклар тяряфиндян пул вясаитляринин сяфярбяр едилмяси цчцн истифадя едилир. Бу заман боръалан кими чыхыш едян банк юз портфелиндян щяр щансы ширкятя мяхсус вексели диэяр банка сатыр. Щямин банк юз нювбясиндя базар фаиз дяряъяси цзря щесабланмыш дисконт чыхылмагла, векселин мябляьини юдяйир. Юзял банклар векселляри щямчинин мяркязи банкда тякрар щесаблайыр. 
    Актив вя пассив ямялиййатларын фяргляндирилмяси шяртидир, чцнки онларын яксяр щиссяси щям актив, щям пассив цзря яксини тапыр. Мяс., кредитин верилмяси заманы (актив ямялиййат) боръун мябляьи мцштяринин щесаблашма щесабына дахил едилир (пассив ямялиййат).
    Бундан ялавя, етибарлы– мцштярилярин тапшырыьы вя онларын мянафеляри нязяря алынмагла етибарлы шяхс щцгугунда ямлакын идаряедилмяси вя диэяр ямялиййатларын йериня йетирилмяси цзря ямялиййатлар; комисйон – банк тяряфиндян мцштяринин тапшырыьы вя комисйон мцкафаты иля йериня йетирилян ямялиййатлар; ямтяя – ямтяялярин вя ямтяя сянядляринин эиров гойулмасы иля банкларын кредит вермяси, ямтяя-комисйон ямялиййатларынын йериня йетирилмяси вя ямтяялярин сатышы; кючцрмя – банклар мцштяринин тапшырыьы иля мцяййян пул мябляьини мцштяринин юзцнцн, йахуд кючцрмянин цнванландыьы диэяр шяхсин ала билмяси цчцн башга шящяря (юлкяйя) кючцрмяси; фонд ямялиййатлары – гиймятли каьызларла (сящмляр вя истигразларла): гиймятли каьызларын эиров гойулмасы иля кредитляшмя вя банклар тя- ряфиндян юз щесабына гиймятли каьызларын алынмасы, дювлят боръу истигразларынын ялдя едилмяси (бунунла дювлят кредитляшдирилир), йени бурахылмыш, о ъцмлядян юзцнцн гиймятли каьызларынын йерляшдирилмяси (банклар онлары емитентлярдян алыр вя сонра сащибляр арасында йерляшдирир), мцштяриляря мяхсус гиймятли каьызларын идаря едилмяси вя онларын сахланмасы щяйата кечирилир.

    BANK ƏMƏLİYYATLARI

    пул вясаитляри, гиймятли каьызлар вя гиймятли металлар иля кредит тясисатлары тяряфиндян хцсуси иъазя (лисензийа) ясасында щяйата кечирилян кредит, щесаблашма, касса вя с. ямялиййатларын топлусу. Банк фяалиййятиндя актив (балансын активиндя якс олунан) вя пассив (балансын пассивиндя якс олунан) ямялиййатлары апарылыр.
    Коммерсийа банкынын актив ямялиййатлары, ясасян, боръларын верилмяси, йахуд юдянилмяси заманы щяйата кечирилир вя ашаьыдакылардан ибарятдир: кредит ямялиййатлары, сящмляря, истигразлара вя диэяр йцксякэялирли гиймятли каьызлара гойулушлар (банк инвестисийалары; адятян, узун мцддятя), касса ямялиййатлары (наьд пулларын гябулу, верилмяси вя тякрар щесабланмасы), хариъи валйута иля сювдяляр.
    Пассив ямялиййатлары васитясиля банкларын ресурслары формалашдырылыр. Онлар банкын юзцнцн вясаитляриндян вя ъялб олунмуш вясаитлярдян топланылыр. Банкын вясаитляри (сящмдар капиталы, ещтийат капиталы, бюлцшдцрцлмямиш мянфяят) банк ресурсларынын йалныз аз гисмини тяшкил едир. Онларын ясас мянбяйи яманятлярдир (депозитляр). Банклар ресурслары ъари щесаблара (тяляб олунанадяк) вя мцддятли яманятляря ъялб едир. Банк ресурсларынын ъялб едилмясинин мянбяйи щямчинин диэяр банклардан, о ъцмлядян мяркязи банкдан боръа эютцрцлян вя йа векселлярин тякрар щесабланмасы йолу иля алынан вясаитляр ола биляр. Банкларын тякрар щесабланма ямялиййатлары коммерсийа векселляринин тякрар щесабланмасына ясасланан банкларарасы кредит ямялиййатларыдыр вя банклар тяряфиндян пул вясаитляринин сяфярбяр едилмяси цчцн истифадя едилир. Бу заман боръалан кими чыхыш едян банк юз портфелиндян щяр щансы ширкятя мяхсус вексели диэяр банка сатыр. Щямин банк юз нювбясиндя базар фаиз дяряъяси цзря щесабланмыш дисконт чыхылмагла, векселин мябляьини юдяйир. Юзял банклар векселляри щямчинин мяркязи банкда тякрар щесаблайыр. 
    Актив вя пассив ямялиййатларын фяргляндирилмяси шяртидир, чцнки онларын яксяр щиссяси щям актив, щям пассив цзря яксини тапыр. Мяс., кредитин верилмяси заманы (актив ямялиййат) боръун мябляьи мцштяринин щесаблашма щесабына дахил едилир (пассив ямялиййат).
    Бундан ялавя, етибарлы– мцштярилярин тапшырыьы вя онларын мянафеляри нязяря алынмагла етибарлы шяхс щцгугунда ямлакын идаряедилмяси вя диэяр ямялиййатларын йериня йетирилмяси цзря ямялиййатлар; комисйон – банк тяряфиндян мцштяринин тапшырыьы вя комисйон мцкафаты иля йериня йетирилян ямялиййатлар; ямтяя – ямтяялярин вя ямтяя сянядляринин эиров гойулмасы иля банкларын кредит вермяси, ямтяя-комисйон ямялиййатларынын йериня йетирилмяси вя ямтяялярин сатышы; кючцрмя – банклар мцштяринин тапшырыьы иля мцяййян пул мябляьини мцштяринин юзцнцн, йахуд кючцрмянин цнванландыьы диэяр шяхсин ала билмяси цчцн башга шящяря (юлкяйя) кючцрмяси; фонд ямялиййатлары – гиймятли каьызларла (сящмляр вя истигразларла): гиймятли каьызларын эиров гойулмасы иля кредитляшмя вя банклар тя- ряфиндян юз щесабына гиймятли каьызларын алынмасы, дювлят боръу истигразларынын ялдя едилмяси (бунунла дювлят кредитляшдирилир), йени бурахылмыш, о ъцмлядян юзцнцн гиймятли каьызларынын йерляшдирилмяси (банклар онлары емитентлярдян алыр вя сонра сащибляр арасында йерляшдирир), мцштяриляря мяхсус гиймятли каьызларын идаря едилмяси вя онларын сахланмасы щяйата кечирилир.