БАНГГÁЙЛАР, бангайлылар – Индонезийада, Бангай архипелагынын адаларында вя Сулавеси й-а-нын ш.-индя йашайан халг. Сайлары 140 мин няфярдир (2000). 2 субетник група (миан сеа-сеа вя миан банггай) бюлцнцрляр. Антроположи ъящятдян Шярги-Индонезийа кечид иргиня мянсубдурлар. Мяркязи Австронезийа аилясинин Гярби Австронезийа групунун Сулавеси груплашмасына дахил олан банггай, йахуд бангаи дилиндя данышырлар. Лоинанглара вя балантаклара гощумдурлар. Миан банггайлар мцсялман, миан сеа- сеалар христиандырлар.
Б-ын миан сеа-сеа групу, ясасян, Пеленг а.-нда йашайырлар. Аданын автохтон ящалиси олан бу груп яввялляр дахили вилайятлярдя йашаса да, 19 ясрдян сащилйаны яразилярдя мяскунлашмаьа башламышдыр. Миан банггайлар башлыъа олараг Бангай а.-нда йашайырлар. Б. Бангай султанлыьынын тяркибиндя олмушлар. Султанлыг 1908 илдян щолландларын щакимиййяти алтында юзцнцидаряетмя щцгугу олан яразийя чеврилмиш, 1949 илдян Индонезийанын яразисиня гатылмышдыр.
Ясас мяшьулиййятляри гырылыб-йандырылмыш яразилярдя тоха якинчилийи (йамс, гарьыдалы, тярявяз, саго, банан вя с., сатыш цчцн тцтцн вя кокос), балыгчылыг вя овчулугдур (габан, гуш вя с.). Мум топлайырлар. Сяняткарлыг сащяляри – гайыг дцзялтмя, тохуъулуг, тунътюкмя вя с. Яняняви йашайыш мяскянляри даьыныг, мцасирляри ися йыьъамдыр. Евляри йортаъясаслыдыр; дцзбуъаглы планда, аьаъ вя бамбукдан тикилир, дамлары икийамаълы олур. Киши эейими, ясасян, авропасайаьыдыр; гадынлар саронг эейинирляр. Ясас йемякляр битки вя балыгдан щазырланыр.
Яняняви иъмалары ендогамдыр. Цмуми мяншяйи, яъдадлары вя ритуаллары олан бир нечя иъма етноярази бирлийини тяшкил едирди. Бирлийин башчысы вя онун аиля цзвляри султан шурасына дахил идиляр. Аиляляр кичикдир; кузен никащлары цстцнлцк тяшкил едир. Полиэинийайа аз раст эялинир. Никащ матрилокал, даща сонра ися неолокал олмушдур. Яняняви етигадлары – баш аллаща, онун дюрд оьлу (якинчилик, овчулуг, балыгчылыг вя арычылыьын щамиляри) вя яъдадларын култлары, даь зирвяляриня, дашлара вя с. ситайиш, тцркячарячилик вя шаманизмдир.
Azərbaycan Milli Ensiklopediyası
| Sərlövhə: | Azərbaycan Milli Ensiklopediyası, “Azərbaycan” xüsusi cildi (Azərbaycan dilində) |
| Nəşriyyat: | "Azərbaycan Milli Ensiklopediyası" Elmi Mərkəzi |
| Nəşr yeri: | Bakı |
| Nəşr ili: | 2007 |
| ISBN: | 978-9952-441-01-7 |
| Səhifələrin sayı: | 881 |
| Sərlövhə: | Azərbaycan Milli Ensiklopediyası, I CİLD |
| Nəşriyyat: | "Azərbaycan Milli Ensiklopediyası" Elmi Mərkəzi |
| Nəşr yeri: | Bakı |
| Nəşr ili: | 2009 |
| ISBN: | 978-9952-441-02-4 |
| Səhifələrin sayı: | 608 |
| Sərlövhə: | Azərbaycan Milli Ensiklopediyası, II CİLD |
| Nəşriyyat: | "Azərbaycan Milli Ensiklopediyası" Elmi Mərkəzi |
| Nəşr yeri: | Bakı |
| Nəşr ili: | 2010 |
| ISBN: | 978-9952-441-05-5 |
| Səhifələrin sayı: | 604 |
| Sərlövhə: | Azərbaycan Milli Ensiklopediyası, III CİLD |
| Nəşriyyat: | "Azərbaycan Milli Ensiklopediyası" Elmi Mərkəzi |
| Nəşr yeri: | Bakı |
| Nəşr ili: | 2011 |
| ISBN: | 978-9952-441-07-9 |
| Səhifələrin sayı: | 604 |
| Sərlövhə: | Azərbaycan Milli Ensiklopediyası, “Azərbaycan” xüsusi cildi (rus dilində) |
| Nəşriyyat: | "Azərbaycan Milli Ensiklopediyası" Elmi Mərkəzi |
| Nəşr yeri: | Bakı |
| Nəşr ili: | 2012 |
| ISBN: | 978-9952-441-01-7 |
| Səhifələrin sayı: | 881 |
| Sərlövhə: | Azərbaycan Milli Ensiklopediyası, IV CİLD |
| Nəşriyyat: | "Azərbaycan Milli Ensiklopediyası" Elmi Mərkəzi |
| Nəşr yeri: | Bakı |
| Nəşr ili: | 2013 |
| ISBN: | 978-9952-441-03-1 |
| Səhifələrin sayı: | 608 |
| Sərlövhə: | Azərbaycan Milli Ensiklopediyası, V CİLD |
| Nəşriyyat: | "Azərbaycan Milli Ensiklopediyası" Elmi Mərkəzi |
| Nəşr yeri: | Bakı |
| Nəşr ili: | 2014 |
| ISBN: | 978-9952-441-10-9 |
| Səhifələrin sayı: | 592 |
| Sərlövhə: | Azərbaycan Milli Ensiklopediyası, VI CİLD |
| Nəşriyyat: | "Azərbaycan Milli Ensiklopediyası" Elmi Mərkəzi |
| Nəşr yeri: | Bakı |
| Nəşr ili | 2015 |
| ISBN: | 978-9952-441-11-6 |
| Səhifələrin sayı: | 608 |
БАНГГÁЙЛАР, бангайлылар – Индонезийада, Бангай архипелагынын адаларында вя Сулавеси й-а-нын ш.-индя йашайан халг. Сайлары 140 мин няфярдир (2000). 2 субетник група (миан сеа-сеа вя миан банггай) бюлцнцрляр. Антроположи ъящятдян Шярги-Индонезийа кечид иргиня мянсубдурлар. Мяркязи Австронезийа аилясинин Гярби Австронезийа групунун Сулавеси груплашмасына дахил олан банггай, йахуд бангаи дилиндя данышырлар. Лоинанглара вя балантаклара гощумдурлар. Миан банггайлар мцсялман, миан сеа- сеалар христиандырлар.
Б-ын миан сеа-сеа групу, ясасян, Пеленг а.-нда йашайырлар. Аданын автохтон ящалиси олан бу груп яввялляр дахили вилайятлярдя йашаса да, 19 ясрдян сащилйаны яразилярдя мяскунлашмаьа башламышдыр. Миан банггайлар башлыъа олараг Бангай а.-нда йашайырлар. Б. Бангай султанлыьынын тяркибиндя олмушлар. Султанлыг 1908 илдян щолландларын щакимиййяти алтында юзцнцидаряетмя щцгугу олан яразийя чеврилмиш, 1949 илдян Индонезийанын яразисиня гатылмышдыр.
Ясас мяшьулиййятляри гырылыб-йандырылмыш яразилярдя тоха якинчилийи (йамс, гарьыдалы, тярявяз, саго, банан вя с., сатыш цчцн тцтцн вя кокос), балыгчылыг вя овчулугдур (габан, гуш вя с.). Мум топлайырлар. Сяняткарлыг сащяляри – гайыг дцзялтмя, тохуъулуг, тунътюкмя вя с. Яняняви йашайыш мяскянляри даьыныг, мцасирляри ися йыьъамдыр. Евляри йортаъясаслыдыр; дцзбуъаглы планда, аьаъ вя бамбукдан тикилир, дамлары икийамаълы олур. Киши эейими, ясасян, авропасайаьыдыр; гадынлар саронг эейинирляр. Ясас йемякляр битки вя балыгдан щазырланыр.
Яняняви иъмалары ендогамдыр. Цмуми мяншяйи, яъдадлары вя ритуаллары олан бир нечя иъма етноярази бирлийини тяшкил едирди. Бирлийин башчысы вя онун аиля цзвляри султан шурасына дахил идиляр. Аиляляр кичикдир; кузен никащлары цстцнлцк тяшкил едир. Полиэинийайа аз раст эялинир. Никащ матрилокал, даща сонра ися неолокал олмушдур. Яняняви етигадлары – баш аллаща, онун дюрд оьлу (якинчилик, овчулуг, балыгчылыг вя арычылыьын щамиляри) вя яъдадларын култлары, даь зирвяляриня, дашлара вя с. ситайиш, тцркячарячилик вя шаманизмдир.
БАНГГÁЙЛАР, бангайлылар – Индонезийада, Бангай архипелагынын адаларында вя Сулавеси й-а-нын ш.-индя йашайан халг. Сайлары 140 мин няфярдир (2000). 2 субетник група (миан сеа-сеа вя миан банггай) бюлцнцрляр. Антроположи ъящятдян Шярги-Индонезийа кечид иргиня мянсубдурлар. Мяркязи Австронезийа аилясинин Гярби Австронезийа групунун Сулавеси груплашмасына дахил олан банггай, йахуд бангаи дилиндя данышырлар. Лоинанглара вя балантаклара гощумдурлар. Миан банггайлар мцсялман, миан сеа- сеалар христиандырлар.
Б-ын миан сеа-сеа групу, ясасян, Пеленг а.-нда йашайырлар. Аданын автохтон ящалиси олан бу груп яввялляр дахили вилайятлярдя йашаса да, 19 ясрдян сащилйаны яразилярдя мяскунлашмаьа башламышдыр. Миан банггайлар башлыъа олараг Бангай а.-нда йашайырлар. Б. Бангай султанлыьынын тяркибиндя олмушлар. Султанлыг 1908 илдян щолландларын щакимиййяти алтында юзцнцидаряетмя щцгугу олан яразийя чеврилмиш, 1949 илдян Индонезийанын яразисиня гатылмышдыр.
Ясас мяшьулиййятляри гырылыб-йандырылмыш яразилярдя тоха якинчилийи (йамс, гарьыдалы, тярявяз, саго, банан вя с., сатыш цчцн тцтцн вя кокос), балыгчылыг вя овчулугдур (габан, гуш вя с.). Мум топлайырлар. Сяняткарлыг сащяляри – гайыг дцзялтмя, тохуъулуг, тунътюкмя вя с. Яняняви йашайыш мяскянляри даьыныг, мцасирляри ися йыьъамдыр. Евляри йортаъясаслыдыр; дцзбуъаглы планда, аьаъ вя бамбукдан тикилир, дамлары икийамаълы олур. Киши эейими, ясасян, авропасайаьыдыр; гадынлар саронг эейинирляр. Ясас йемякляр битки вя балыгдан щазырланыр.
Яняняви иъмалары ендогамдыр. Цмуми мяншяйи, яъдадлары вя ритуаллары олан бир нечя иъма етноярази бирлийини тяшкил едирди. Бирлийин башчысы вя онун аиля цзвляри султан шурасына дахил идиляр. Аиляляр кичикдир; кузен никащлары цстцнлцк тяшкил едир. Полиэинийайа аз раст эялинир. Никащ матрилокал, даща сонра ися неолокал олмушдур. Яняняви етигадлары – баш аллаща, онун дюрд оьлу (якинчилик, овчулуг, балыгчылыг вя арычылыьын щамиляри) вя яъдадларын култлары, даь зирвяляриня, дашлара вя с. ситайиш, тцркячарячилик вя шаманизмдир.
