АТЯШПЯРЯСТЛИК – 1) ода пярястиш, она илащи гцввя кими сяъдя етмяк. Ян гядим инанълардан бири олан А.-ин эениш йайылмасы од ялдя етмяйин вя сахламаьын чятинлийи, онун инсан щяйатындакы ящямиййяти иля ялагядар иди. Гядим инсанлар оду тябият гцввяляринин яъдады, материйанын мцхтялиф формалары арасында ялагяляндириъи субстансийа кими тясяввцр едирдиляр; од билаваситя аллащ кими гябул олунурду. Атяшпярястлярин илк аллащларынын тяъяссцмц вулкан, оъаг вя Эцняш иди. Сонралар одун йандыьы оъаьа да ситайиш едилирди. Ещтимал ки, оъаьын горуйуъулары олан гадынлар илк од кащинляри олмушлар.

Ода ситайиш щинд-Авропа халглары (Скандинавийа, Балтика вя щинд-Иран халглары, гядим йунанлар, гядим ромалылар, славйанлар вя б.) арасында йайылмышды. Ъянуби Азярбайъан яразисиндя щяля е.я. 2-ъи миниллийин яввялляриндя А.-ин йайылдыьы ещтимал едилир. Гядим заманлардан “ябяди одлар” (тябии йанар газын чыхынтылары) мяскяни олан Шимали Азярбайъан яразисиндя (хцсусиля Абшерон й-а-нда) ода ситайиш олунурду. Гядим йунанлар сюнмяз  одун  щимайячиси  Эестийайа  ситайиш едирдиляр. Ромада Веста илащяси шяряфиня уъалдылмыш мябяддя кащин-весталкалар дювлятин вя щяйатын сабитлик рямзи олан ябяди ода гуллуг едирдиляр. Агни (од) щиндуизмдя баш аллащлардан бири олмушдур. Ода ситайиш зярдцштиликдя дя мцщцм рол ойнайырды. Од (Атар) Ащура Мазданын  оьлу  щесаб  олунурду.

Орта ясрлярдя А.-ин цнсцрляри тцркляр, монголлар, викингляр, майалар вя башга халглар арасында йайылмышды; бурйатлар вя йакутлар ода хцсуси ещтирамла йанашырдылар.

2) Зярдцштилийин эениш йайылмыш йанлыш ады. Зярдцштиляри атяшпяряст адландырсалар да, онлар йалныз ода ситайиш етмирдиляр. Диэяр тяряфдян, ода ситайиш едянлярин яксяриййяти зярдцшти дейилдиляр.