Azərbaycan Milli Ensiklopediyası
II CİLD (ARGENTİT - AŞURBƏYOV)
    ATROPAT

    АТРОПАТ   [?   –   ?;   йун.   Άτροπατης, Мидийа  (Мада)  дилиндя  Ātṛpāta  вя  йа Ātarpāta,  щярфи  мянада  –  од  тяряфиндян горунан] – дювлят хадими вя сяркярдя. Атропатиляр  сцлалясинин  вя  Атропатена дювлятинин [е.я. 321– ерамызын 244 или] баниси. Иран шащы ЫЫЫ Даранын [е.я. 336–330] вя ещтимал ки, шащ ЫЫЫ Артаксерксин [е.я. 358–338] щакимиййятляри дюврцндя Мидийанын сатрапы олмушдур. Ъянуби Азярб. (о ъцмлядян Бюйцк вя йа Ашаьы Мидийа) вя Шимали Азярб.-ын бир сыра торпаглары А.-ын табелийиндя иди. Антик мцяллиф Полибинин ясяриндяки “бу дювлят (йяни Атропатена) щяля фарсларын (йяни Ящямянилярин) дюврцндян мювъуддур” мялуматы А.-ын еля бу замандан етибарян йарыммцстягил дювлятин щакими олдуьуну демяйя ясас верир. А. Гавгамела вурушмасындан (е.я. 331) яввял ЫЫЫ Даранын сцвари кяшфиййат дястясиня команданлыг етмишдир. Гавгамела йахынлыьында баш верян дюйцшдя “мидийалылара Атропат башчылыг едирди; кадусиляр, албанлар вя сакесинляр дя мидийалыларла бирликдя идиляр” (Арриан). Щямин дюйцшдян сонра А. вя онун мцттяфигляриндян кадусиляр вя сакесинляр бир мцддят мяьлуб олан Дараны дястяклядиляр. Ящямяниляр дювлятинин сцгутундан сонра Македонийа гошунлары Агбатанайа мцгавимятсиз дахил олду вя шащ хязиняси бурайа эятирилди. Беляликля, Македонийалы Исэяндяря гаршы мцнасибятинин дяйишмяси мцгабилиндя е.я. 328 илдя А. Кичик (Йухары) Мидийанын сатрапы тяйин олунду, Бюйцк (Ашаьы) Мидийа ися македонийалыларын щакимиййяти алтында галды. А. Исэяндярля йахын мцнасибятляр гурмаьа  чалышырды.  Онун е.я. 324 илдя мидийалыларын македонийалылара гаршы галдырдыьы цсйаны йатырыб, башчылары Бариаксы яля кечирмяси вя Исэяндяря тяслим етмяси юзцня гаршы инамынын артмасына сябяб олду. Аррианын мялуматына эюря, А. Мидийанын Нисайа чюлляриндя истиращят едян Исэяндярин йанына эялмиш вя сцвари амазонлардан ибарят 100 няфярлик дястяни она баьышламышды. О, гызыны Исэяндярин эюркямли сяркярдяляриндян бири олан Пердиккайа яря вермишди. Македонийалы Исэяндярин юлцмцндян сонра дювлятин идаря едилмяси мящз Пердиккайа тапшырылмышды. Бу иллярдя юз мювгейини даща да мющкямляндирян А. Пердикканын юлцмцндян сонра мцстягил щюкмдар олду. Юлкя А.-ын ады иля Мидийа-Атропатена, йяни “Атропатын Мидийасы” вя йахуд “Атропатена” адландырылды. Сонралар диадохлар арасында щакимиййят уьрунда эедян  мцбаризя  заманы,  щямчинин Ы Селевкин [е.я.  305–280]  дюврцндя А. юз юлкясинин ярази бцтювлцйцнц горуйа билди. Бу дюврдян сонра А.-ын дахили вя хариъи сийасятиндя ня кими щадисялярин баш вердийи щаггында мянбялярдя щеч бир мялумат йохдур. Лакин Атропатенанын сонракы тарихи А.-ын щакимиййяти илляриндя дювлятин мющкямляндийини эюстярир.

                         Щюкмдар Атропат. Мющцрдя тясвир. Е.я. 5–4 ясрляр.

    Яд.: Алиев  И. Очерк истории Атропатены. Б., 1989.

Sərlövhə: Azərbaycan Milli Ensiklopediyası, “Azərbaycan” xüsusi cildi (Azərbaycan dilində)
Nəşriyyat: "Azərbaycan Milli Ensiklopediyası" Elmi Mərkəzi
Nəşr yeri: Bakı
Nəşr ili: 2007
ISBN: 978-9952-441-01-7
Səhifələrin sayı: 881
Sərlövhə: Azərbaycan Milli Ensiklopediyası, I CİLD
Nəşriyyat: "Azərbaycan Milli Ensiklopediyası" Elmi Mərkəzi
Nəşr yeri: Bakı
Nəşr ili: 2009
ISBN: 978-9952-441-02-4
Səhifələrin sayı: 608
Sərlövhə: Azərbaycan Milli Ensiklopediyası, II CİLD
Nəşriyyat: "Azərbaycan Milli Ensiklopediyası" Elmi Mərkəzi
Nəşr yeri: Bakı
Nəşr ili: 2010
ISBN: 978-9952-441-05-5
Səhifələrin sayı: 604
Sərlövhə: Azərbaycan Milli Ensiklopediyası, III CİLD
Nəşriyyat: "Azərbaycan Milli Ensiklopediyası" Elmi Mərkəzi
Nəşr yeri: Bakı
Nəşr ili: 2011
ISBN: 978-9952-441-07-9
Səhifələrin sayı: 604
Sərlövhə: Azərbaycan Milli Ensiklopediyası, “Azərbaycan” xüsusi cildi (rus dilində)
Nəşriyyat: "Azərbaycan Milli Ensiklopediyası" Elmi Mərkəzi
Nəşr yeri: Bakı
Nəşr ili: 2012
ISBN: 978-9952-441-01-7
Səhifələrin sayı: 881
Sərlövhə: Azərbaycan Milli Ensiklopediyası, IV CİLD
Nəşriyyat: "Azərbaycan Milli Ensiklopediyası" Elmi Mərkəzi
Nəşr yeri: Bakı
Nəşr ili: 2013
ISBN: 978-9952-441-03-1
Səhifələrin sayı: 608
Sərlövhə: Azərbaycan Milli Ensiklopediyası, V CİLD
Nəşriyyat: "Azərbaycan Milli Ensiklopediyası" Elmi Mərkəzi
Nəşr yeri: Bakı
Nəşr ili: 2014
ISBN: 978-9952-441-10-9
Səhifələrin sayı: 592
Sərlövhə: Azərbaycan Milli Ensiklopediyası, VI CİLD
Nəşriyyat: "Azərbaycan Milli Ensiklopediyası" Elmi Mərkəzi
Nəşr yeri: Bakı
Nəşr ili 2015
ISBN: 978-9952-441-11-6
Səhifələrin sayı: 608
ARGENTİT – AŞURBƏYOV
    ATROPAT

    АТРОПАТ   [?   –   ?;   йун.   Άτροπατης, Мидийа  (Мада)  дилиндя  Ātṛpāta  вя  йа Ātarpāta,  щярфи  мянада  –  од  тяряфиндян горунан] – дювлят хадими вя сяркярдя. Атропатиляр  сцлалясинин  вя  Атропатена дювлятинин [е.я. 321– ерамызын 244 или] баниси. Иран шащы ЫЫЫ Даранын [е.я. 336–330] вя ещтимал ки, шащ ЫЫЫ Артаксерксин [е.я. 358–338] щакимиййятляри дюврцндя Мидийанын сатрапы олмушдур. Ъянуби Азярб. (о ъцмлядян Бюйцк вя йа Ашаьы Мидийа) вя Шимали Азярб.-ын бир сыра торпаглары А.-ын табелийиндя иди. Антик мцяллиф Полибинин ясяриндяки “бу дювлят (йяни Атропатена) щяля фарсларын (йяни Ящямянилярин) дюврцндян мювъуддур” мялуматы А.-ын еля бу замандан етибарян йарыммцстягил дювлятин щакими олдуьуну демяйя ясас верир. А. Гавгамела вурушмасындан (е.я. 331) яввял ЫЫЫ Даранын сцвари кяшфиййат дястясиня команданлыг етмишдир. Гавгамела йахынлыьында баш верян дюйцшдя “мидийалылара Атропат башчылыг едирди; кадусиляр, албанлар вя сакесинляр дя мидийалыларла бирликдя идиляр” (Арриан). Щямин дюйцшдян сонра А. вя онун мцттяфигляриндян кадусиляр вя сакесинляр бир мцддят мяьлуб олан Дараны дястяклядиляр. Ящямяниляр дювлятинин сцгутундан сонра Македонийа гошунлары Агбатанайа мцгавимятсиз дахил олду вя шащ хязиняси бурайа эятирилди. Беляликля, Македонийалы Исэяндяря гаршы мцнасибятинин дяйишмяси мцгабилиндя е.я. 328 илдя А. Кичик (Йухары) Мидийанын сатрапы тяйин олунду, Бюйцк (Ашаьы) Мидийа ися македонийалыларын щакимиййяти алтында галды. А. Исэяндярля йахын мцнасибятляр гурмаьа  чалышырды.  Онун е.я. 324 илдя мидийалыларын македонийалылара гаршы галдырдыьы цсйаны йатырыб, башчылары Бариаксы яля кечирмяси вя Исэяндяря тяслим етмяси юзцня гаршы инамынын артмасына сябяб олду. Аррианын мялуматына эюря, А. Мидийанын Нисайа чюлляриндя истиращят едян Исэяндярин йанына эялмиш вя сцвари амазонлардан ибарят 100 няфярлик дястяни она баьышламышды. О, гызыны Исэяндярин эюркямли сяркярдяляриндян бири олан Пердиккайа яря вермишди. Македонийалы Исэяндярин юлцмцндян сонра дювлятин идаря едилмяси мящз Пердиккайа тапшырылмышды. Бу иллярдя юз мювгейини даща да мющкямляндирян А. Пердикканын юлцмцндян сонра мцстягил щюкмдар олду. Юлкя А.-ын ады иля Мидийа-Атропатена, йяни “Атропатын Мидийасы” вя йахуд “Атропатена” адландырылды. Сонралар диадохлар арасында щакимиййят уьрунда эедян  мцбаризя  заманы,  щямчинин Ы Селевкин [е.я.  305–280]  дюврцндя А. юз юлкясинин ярази бцтювлцйцнц горуйа билди. Бу дюврдян сонра А.-ын дахили вя хариъи сийасятиндя ня кими щадисялярин баш вердийи щаггында мянбялярдя щеч бир мялумат йохдур. Лакин Атропатенанын сонракы тарихи А.-ын щакимиййяти илляриндя дювлятин мющкямляндийини эюстярир.

                         Щюкмдар Атропат. Мющцрдя тясвир. Е.я. 5–4 ясрляр.

    Яд.: Алиев  И. Очерк истории Атропатены. Б., 1989.

    ATROPAT

    АТРОПАТ   [?   –   ?;   йун.   Άτροπατης, Мидийа  (Мада)  дилиндя  Ātṛpāta  вя  йа Ātarpāta,  щярфи  мянада  –  од  тяряфиндян горунан] – дювлят хадими вя сяркярдя. Атропатиляр  сцлалясинин  вя  Атропатена дювлятинин [е.я. 321– ерамызын 244 или] баниси. Иран шащы ЫЫЫ Даранын [е.я. 336–330] вя ещтимал ки, шащ ЫЫЫ Артаксерксин [е.я. 358–338] щакимиййятляри дюврцндя Мидийанын сатрапы олмушдур. Ъянуби Азярб. (о ъцмлядян Бюйцк вя йа Ашаьы Мидийа) вя Шимали Азярб.-ын бир сыра торпаглары А.-ын табелийиндя иди. Антик мцяллиф Полибинин ясяриндяки “бу дювлят (йяни Атропатена) щяля фарсларын (йяни Ящямянилярин) дюврцндян мювъуддур” мялуматы А.-ын еля бу замандан етибарян йарыммцстягил дювлятин щакими олдуьуну демяйя ясас верир. А. Гавгамела вурушмасындан (е.я. 331) яввял ЫЫЫ Даранын сцвари кяшфиййат дястясиня команданлыг етмишдир. Гавгамела йахынлыьында баш верян дюйцшдя “мидийалылара Атропат башчылыг едирди; кадусиляр, албанлар вя сакесинляр дя мидийалыларла бирликдя идиляр” (Арриан). Щямин дюйцшдян сонра А. вя онун мцттяфигляриндян кадусиляр вя сакесинляр бир мцддят мяьлуб олан Дараны дястяклядиляр. Ящямяниляр дювлятинин сцгутундан сонра Македонийа гошунлары Агбатанайа мцгавимятсиз дахил олду вя шащ хязиняси бурайа эятирилди. Беляликля, Македонийалы Исэяндяря гаршы мцнасибятинин дяйишмяси мцгабилиндя е.я. 328 илдя А. Кичик (Йухары) Мидийанын сатрапы тяйин олунду, Бюйцк (Ашаьы) Мидийа ися македонийалыларын щакимиййяти алтында галды. А. Исэяндярля йахын мцнасибятляр гурмаьа  чалышырды.  Онун е.я. 324 илдя мидийалыларын македонийалылара гаршы галдырдыьы цсйаны йатырыб, башчылары Бариаксы яля кечирмяси вя Исэяндяря тяслим етмяси юзцня гаршы инамынын артмасына сябяб олду. Аррианын мялуматына эюря, А. Мидийанын Нисайа чюлляриндя истиращят едян Исэяндярин йанына эялмиш вя сцвари амазонлардан ибарят 100 няфярлик дястяни она баьышламышды. О, гызыны Исэяндярин эюркямли сяркярдяляриндян бири олан Пердиккайа яря вермишди. Македонийалы Исэяндярин юлцмцндян сонра дювлятин идаря едилмяси мящз Пердиккайа тапшырылмышды. Бу иллярдя юз мювгейини даща да мющкямляндирян А. Пердикканын юлцмцндян сонра мцстягил щюкмдар олду. Юлкя А.-ын ады иля Мидийа-Атропатена, йяни “Атропатын Мидийасы” вя йахуд “Атропатена” адландырылды. Сонралар диадохлар арасында щакимиййят уьрунда эедян  мцбаризя  заманы,  щямчинин Ы Селевкин [е.я.  305–280]  дюврцндя А. юз юлкясинин ярази бцтювлцйцнц горуйа билди. Бу дюврдян сонра А.-ын дахили вя хариъи сийасятиндя ня кими щадисялярин баш вердийи щаггында мянбялярдя щеч бир мялумат йохдур. Лакин Атропатенанын сонракы тарихи А.-ын щакимиййяти илляриндя дювлятин мющкямляндийини эюстярир.

                         Щюкмдар Атропат. Мющцрдя тясвир. Е.я. 5–4 ясрляр.

    Яд.: Алиев  И. Очерк истории Атропатены. Б., 1989.