Azərbaycan Milli Ensiklopediyası
IV CİLD (BƏZİRXANA - BİNNƏTOVA)
    BİGİYEV Musa

    БИЭИЙЕВ  Муса  (1873,  йахуд  1875, Ростов-Дон – 1949, Гащиря) – мцсялман илащиййатчысы вя ислащатчы, иътимаи хадим. З. Биэийевин гардашыдыр. Ахунд аилясиндяндир. Казанда, Бухарада вя Сямяргянддя Гураны, мцсялман щцгугуну, рийазиййаты вя дягиг елмляри юйрянмиш, 1896–1904 иллярдя Йахын Шяргдя тящсилини давам етдирмишдир. 1904–05 иллярдя С.-Петербург ун-тинин щцгуг факцлтясиндя азад динляйиъи олмуш, щямин шящярдя “Цл-фяти ят-Тилмиз” гязетини няшр етдирмиш, “Иттифаг ял-мцслимин” партийасынын МК-синя дахил олмушдур (1905 илдян). Оренбургда “Щцсейниййя” мядрясясиндя дярс демиш (1909 иля нядяр), 1912 илядяк Гураны татар дилиня тяръцмя етмишдир. Б.-ин ясярляринин ясас мювзусу Гуранын тяръцмяси вя тяфсири, Русийада мцсялман щцгугунун тятбиги, илащиййатшцнаслыг, исламын мцасир сийаси тялимляря мцнасибяти вя гадын мясялясидир. Б. щяйатынын мягсядини исламын дирчялишиндя, шяриятин йцксялдилмясиндя эюрмцш, мцсялманлары Гуранын унудулмасындан чякиндирмишдир. Ясярляри Русийада вя Йахын Шяргдя мцсялман цлямалары арасында кяскин мцбащисяляр доьурурду. 1917 ил Октйабр ингилабындан сонра Петроград вя Москва мясъидляринин имамы, Русийа мцсялманлары гурултайынын иштиракчысы олмушдур. Совет щакимиййятини гябул етмямишдир. 1923 илдя Берлиндя дяръ етдирдийи “Исламын ялифбасы”нда марксизми тянгид етдийиня эюря, Б. Цмумрусийа Фювгяладя Комиссийасы тяряфиндян щябс едилмишдир. 1930 илдя яфган сярщядини кечяряк ССРИ-дян гачмышдыр. Чох сяйащятдя олмуш, хариъи юлкялярдя йарадыъылыьыны давам етдирмишдир. Иътищад, гадын бярабярлийи мювзусунда чыхышлар едян Б. яняняви исламчылары тянгид ется дя, Гярби йамсыламамаьа чаьырмыш, Гярб сивилизасийасынын бющрана уьрайаъаьыны билдирмишдир. Б.-ин идейалары Русийада вя хариъдя мцсялман ислащатчылыьынын инкишафына тясир эюстярмишдир.

     

Sərlövhə: Azərbaycan Milli Ensiklopediyası, “Azərbaycan” xüsusi cildi (Azərbaycan dilində)
Nəşriyyat: "Azərbaycan Milli Ensiklopediyası" Elmi Mərkəzi
Nəşr yeri: Bakı
Nəşr ili: 2007
ISBN: 978-9952-441-01-7
Səhifələrin sayı: 881
Sərlövhə: Azərbaycan Milli Ensiklopediyası, I CİLD
Nəşriyyat: "Azərbaycan Milli Ensiklopediyası" Elmi Mərkəzi
Nəşr yeri: Bakı
Nəşr ili: 2009
ISBN: 978-9952-441-02-4
Səhifələrin sayı: 608
Sərlövhə: Azərbaycan Milli Ensiklopediyası, II CİLD
Nəşriyyat: "Azərbaycan Milli Ensiklopediyası" Elmi Mərkəzi
Nəşr yeri: Bakı
Nəşr ili: 2010
ISBN: 978-9952-441-05-5
Səhifələrin sayı: 604
Sərlövhə: Azərbaycan Milli Ensiklopediyası, III CİLD
Nəşriyyat: "Azərbaycan Milli Ensiklopediyası" Elmi Mərkəzi
Nəşr yeri: Bakı
Nəşr ili: 2011
ISBN: 978-9952-441-07-9
Səhifələrin sayı: 604
Sərlövhə: Azərbaycan Milli Ensiklopediyası, “Azərbaycan” xüsusi cildi (rus dilində)
Nəşriyyat: "Azərbaycan Milli Ensiklopediyası" Elmi Mərkəzi
Nəşr yeri: Bakı
Nəşr ili: 2012
ISBN: 978-9952-441-01-7
Səhifələrin sayı: 881
Sərlövhə: Azərbaycan Milli Ensiklopediyası, IV CİLD
Nəşriyyat: "Azərbaycan Milli Ensiklopediyası" Elmi Mərkəzi
Nəşr yeri: Bakı
Nəşr ili: 2013
ISBN: 978-9952-441-03-1
Səhifələrin sayı: 608
Sərlövhə: Azərbaycan Milli Ensiklopediyası, V CİLD
Nəşriyyat: "Azərbaycan Milli Ensiklopediyası" Elmi Mərkəzi
Nəşr yeri: Bakı
Nəşr ili: 2014
ISBN: 978-9952-441-10-9
Səhifələrin sayı: 592
Sərlövhə: Azərbaycan Milli Ensiklopediyası, VI CİLD
Nəşriyyat: "Azərbaycan Milli Ensiklopediyası" Elmi Mərkəzi
Nəşr yeri: Bakı
Nəşr ili 2015
ISBN: 978-9952-441-11-6
Səhifələrin sayı: 608
BƏZİRXANA – BİNNƏTOVA
    BİGİYEV Musa

    БИЭИЙЕВ  Муса  (1873,  йахуд  1875, Ростов-Дон – 1949, Гащиря) – мцсялман илащиййатчысы вя ислащатчы, иътимаи хадим. З. Биэийевин гардашыдыр. Ахунд аилясиндяндир. Казанда, Бухарада вя Сямяргянддя Гураны, мцсялман щцгугуну, рийазиййаты вя дягиг елмляри юйрянмиш, 1896–1904 иллярдя Йахын Шяргдя тящсилини давам етдирмишдир. 1904–05 иллярдя С.-Петербург ун-тинин щцгуг факцлтясиндя азад динляйиъи олмуш, щямин шящярдя “Цл-фяти ят-Тилмиз” гязетини няшр етдирмиш, “Иттифаг ял-мцслимин” партийасынын МК-синя дахил олмушдур (1905 илдян). Оренбургда “Щцсейниййя” мядрясясиндя дярс демиш (1909 иля нядяр), 1912 илядяк Гураны татар дилиня тяръцмя етмишдир. Б.-ин ясярляринин ясас мювзусу Гуранын тяръцмяси вя тяфсири, Русийада мцсялман щцгугунун тятбиги, илащиййатшцнаслыг, исламын мцасир сийаси тялимляря мцнасибяти вя гадын мясялясидир. Б. щяйатынын мягсядини исламын дирчялишиндя, шяриятин йцксялдилмясиндя эюрмцш, мцсялманлары Гуранын унудулмасындан чякиндирмишдир. Ясярляри Русийада вя Йахын Шяргдя мцсялман цлямалары арасында кяскин мцбащисяляр доьурурду. 1917 ил Октйабр ингилабындан сонра Петроград вя Москва мясъидляринин имамы, Русийа мцсялманлары гурултайынын иштиракчысы олмушдур. Совет щакимиййятини гябул етмямишдир. 1923 илдя Берлиндя дяръ етдирдийи “Исламын ялифбасы”нда марксизми тянгид етдийиня эюря, Б. Цмумрусийа Фювгяладя Комиссийасы тяряфиндян щябс едилмишдир. 1930 илдя яфган сярщядини кечяряк ССРИ-дян гачмышдыр. Чох сяйащятдя олмуш, хариъи юлкялярдя йарадыъылыьыны давам етдирмишдир. Иътищад, гадын бярабярлийи мювзусунда чыхышлар едян Б. яняняви исламчылары тянгид ется дя, Гярби йамсыламамаьа чаьырмыш, Гярб сивилизасийасынын бющрана уьрайаъаьыны билдирмишдир. Б.-ин идейалары Русийада вя хариъдя мцсялман ислащатчылыьынын инкишафына тясир эюстярмишдир.

     

    BİGİYEV Musa

    БИЭИЙЕВ  Муса  (1873,  йахуд  1875, Ростов-Дон – 1949, Гащиря) – мцсялман илащиййатчысы вя ислащатчы, иътимаи хадим. З. Биэийевин гардашыдыр. Ахунд аилясиндяндир. Казанда, Бухарада вя Сямяргянддя Гураны, мцсялман щцгугуну, рийазиййаты вя дягиг елмляри юйрянмиш, 1896–1904 иллярдя Йахын Шяргдя тящсилини давам етдирмишдир. 1904–05 иллярдя С.-Петербург ун-тинин щцгуг факцлтясиндя азад динляйиъи олмуш, щямин шящярдя “Цл-фяти ят-Тилмиз” гязетини няшр етдирмиш, “Иттифаг ял-мцслимин” партийасынын МК-синя дахил олмушдур (1905 илдян). Оренбургда “Щцсейниййя” мядрясясиндя дярс демиш (1909 иля нядяр), 1912 илядяк Гураны татар дилиня тяръцмя етмишдир. Б.-ин ясярляринин ясас мювзусу Гуранын тяръцмяси вя тяфсири, Русийада мцсялман щцгугунун тятбиги, илащиййатшцнаслыг, исламын мцасир сийаси тялимляря мцнасибяти вя гадын мясялясидир. Б. щяйатынын мягсядини исламын дирчялишиндя, шяриятин йцксялдилмясиндя эюрмцш, мцсялманлары Гуранын унудулмасындан чякиндирмишдир. Ясярляри Русийада вя Йахын Шяргдя мцсялман цлямалары арасында кяскин мцбащисяляр доьурурду. 1917 ил Октйабр ингилабындан сонра Петроград вя Москва мясъидляринин имамы, Русийа мцсялманлары гурултайынын иштиракчысы олмушдур. Совет щакимиййятини гябул етмямишдир. 1923 илдя Берлиндя дяръ етдирдийи “Исламын ялифбасы”нда марксизми тянгид етдийиня эюря, Б. Цмумрусийа Фювгяладя Комиссийасы тяряфиндян щябс едилмишдир. 1930 илдя яфган сярщядини кечяряк ССРИ-дян гачмышдыр. Чох сяйащятдя олмуш, хариъи юлкялярдя йарадыъылыьыны давам етдирмишдир. Иътищад, гадын бярабярлийи мювзусунда чыхышлар едян Б. яняняви исламчылары тянгид ется дя, Гярби йамсыламамаьа чаьырмыш, Гярб сивилизасийасынын бющрана уьрайаъаьыны билдирмишдир. Б.-ин идейалары Русийада вя хариъдя мцсялман ислащатчылыьынын инкишафына тясир эюстярмишдир.