БУЛУДЛАР – щаванын тяркибиндяки су бухарынын конденсасийасы нятиъясиндя йаранмыш су дамлалары, буз кристаллары вя йа онларын гарышыьынын атм.-дя йыьыны. Атм.-ин билаваситя Йер сятщиня йахын гатында аналожи йыьынлар думан адланыр. Б., ясасян, тропосфердя мцшащидя олунур. Б. мцщцм иглимйарадыъы амил кими йаьынтыларын формалашмасыны вя режимини мцяййян едир, атмосферин вя Йерин истилик режиминя вя с. тясир эюстярир. Йер гцббясинин тягр. йарысыны тутан Б. юзцндя 109 т-адяк асылы су дамлалары сахлайыр; дамлаларын диаметри 0,001–0,05 мм олур. Б. щаванын сойумасы вя су бухарлары иля дойма вязиййятиня чатмасындан ямяля эялир. Сойума давам етдикъя су бухарынын галыьы (артыьы) сыхлашыр, су дамлалары вя йа буз кристаллары йараныр. Сойума вя конденсасийа йухары галхан щаванын азтязйигли шяраитя дцшмяси вя эенишлянмяси иля ялагядардыр. Одур ки, Б. конвексийа вахты, йахуд атм. ъябщяляриндя ямяля эялир. Азярб. Респ. яразисиндя Б.-ын йаранмасына вя пайланмасына чох мцряккяб орографик гурулуш вя мцхтялиф истигамятлярдян эялян щава кцтляляри бюйцк тясир эюстярир. Респ.-нын дцзянлик, даьятяйи вя ортадаьлыг яразиляри цчцн лайлы-топа, йцксякдаьлыг яразиляри цчцн топа Б. сяъиййявидир. Б.-ын щцндцрлцйц булудюлчян, кцряпилот, тяййаря, лазер шцалары, эюзяйары мцшащидяляр вя с. васитялярля мцяййян едилир. Б.-ын сулулуьу да юлчцлцр; онларын тяркибиндяки суйун чох щиссяси бухар щалындадыр. Б.-ы ямяля эятирян цнсцрлярин щяъми вя чякиси артдыгъа атм. йаьынтылары йараныр. Б.-ын формасы вя щцндцрлцйц мцхтялиф ол- дуьу цчцн атм. йаьынтылары да йеря хырда- ири дамлалы майе вя йа сцлб щалында дцшцр. Б.-ын фаза щалыны вя микроструктуруну сцни йолла дяйишмякля онлардакы бязи просесляри идаря етмяк мцмкцндцр. Беля ки, Б.-а хцсуси йерцстц гурьулар – эенераторлар васитясиля, йахуд тяййарядян мцяййян реаэентляр йеритмякля щяддиндян артыг сойумуш вя йа долу горхусу олан Б.-ы, думаны даьытмаг олур. Бу цсулдан даща чох аеропортлардакы галхма-енмя золагларында думанын вя алчаг Б.-ын даьыдылмасында, к.т.-нда долувурманын гаршысыны алмагда истифадя едилир.
Azərbaycan Milli Ensiklopediyası
| Sərlövhə: | Azərbaycan Milli Ensiklopediyası, “Azərbaycan” xüsusi cildi (Azərbaycan dilində) |
| Nəşriyyat: | "Azərbaycan Milli Ensiklopediyası" Elmi Mərkəzi |
| Nəşr yeri: | Bakı |
| Nəşr ili: | 2007 |
| ISBN: | 978-9952-441-01-7 |
| Səhifələrin sayı: | 881 |
| Sərlövhə: | Azərbaycan Milli Ensiklopediyası, I CİLD |
| Nəşriyyat: | "Azərbaycan Milli Ensiklopediyası" Elmi Mərkəzi |
| Nəşr yeri: | Bakı |
| Nəşr ili: | 2009 |
| ISBN: | 978-9952-441-02-4 |
| Səhifələrin sayı: | 608 |
| Sərlövhə: | Azərbaycan Milli Ensiklopediyası, II CİLD |
| Nəşriyyat: | "Azərbaycan Milli Ensiklopediyası" Elmi Mərkəzi |
| Nəşr yeri: | Bakı |
| Nəşr ili: | 2010 |
| ISBN: | 978-9952-441-05-5 |
| Səhifələrin sayı: | 604 |
| Sərlövhə: | Azərbaycan Milli Ensiklopediyası, III CİLD |
| Nəşriyyat: | "Azərbaycan Milli Ensiklopediyası" Elmi Mərkəzi |
| Nəşr yeri: | Bakı |
| Nəşr ili: | 2011 |
| ISBN: | 978-9952-441-07-9 |
| Səhifələrin sayı: | 604 |
| Sərlövhə: | Azərbaycan Milli Ensiklopediyası, “Azərbaycan” xüsusi cildi (rus dilində) |
| Nəşriyyat: | "Azərbaycan Milli Ensiklopediyası" Elmi Mərkəzi |
| Nəşr yeri: | Bakı |
| Nəşr ili: | 2012 |
| ISBN: | 978-9952-441-01-7 |
| Səhifələrin sayı: | 881 |
| Sərlövhə: | Azərbaycan Milli Ensiklopediyası, IV CİLD |
| Nəşriyyat: | "Azərbaycan Milli Ensiklopediyası" Elmi Mərkəzi |
| Nəşr yeri: | Bakı |
| Nəşr ili: | 2013 |
| ISBN: | 978-9952-441-03-1 |
| Səhifələrin sayı: | 608 |
| Sərlövhə: | Azərbaycan Milli Ensiklopediyası, V CİLD |
| Nəşriyyat: | "Azərbaycan Milli Ensiklopediyası" Elmi Mərkəzi |
| Nəşr yeri: | Bakı |
| Nəşr ili: | 2014 |
| ISBN: | 978-9952-441-10-9 |
| Səhifələrin sayı: | 592 |
| Sərlövhə: | Azərbaycan Milli Ensiklopediyası, VI CİLD |
| Nəşriyyat: | "Azərbaycan Milli Ensiklopediyası" Elmi Mərkəzi |
| Nəşr yeri: | Bakı |
| Nəşr ili | 2015 |
| ISBN: | 978-9952-441-11-6 |
| Səhifələrin sayı: | 608 |
БУЛУДЛАР – щаванын тяркибиндяки су бухарынын конденсасийасы нятиъясиндя йаранмыш су дамлалары, буз кристаллары вя йа онларын гарышыьынын атм.-дя йыьыны. Атм.-ин билаваситя Йер сятщиня йахын гатында аналожи йыьынлар думан адланыр. Б., ясасян, тропосфердя мцшащидя олунур. Б. мцщцм иглимйарадыъы амил кими йаьынтыларын формалашмасыны вя режимини мцяййян едир, атмосферин вя Йерин истилик режиминя вя с. тясир эюстярир. Йер гцббясинин тягр. йарысыны тутан Б. юзцндя 109 т-адяк асылы су дамлалары сахлайыр; дамлаларын диаметри 0,001–0,05 мм олур. Б. щаванын сойумасы вя су бухарлары иля дойма вязиййятиня чатмасындан ямяля эялир. Сойума давам етдикъя су бухарынын галыьы (артыьы) сыхлашыр, су дамлалары вя йа буз кристаллары йараныр. Сойума вя конденсасийа йухары галхан щаванын азтязйигли шяраитя дцшмяси вя эенишлянмяси иля ялагядардыр. Одур ки, Б. конвексийа вахты, йахуд атм. ъябщяляриндя ямяля эялир. Азярб. Респ. яразисиндя Б.-ын йаранмасына вя пайланмасына чох мцряккяб орографик гурулуш вя мцхтялиф истигамятлярдян эялян щава кцтляляри бюйцк тясир эюстярир. Респ.-нын дцзянлик, даьятяйи вя ортадаьлыг яразиляри цчцн лайлы-топа, йцксякдаьлыг яразиляри цчцн топа Б. сяъиййявидир. Б.-ын щцндцрлцйц булудюлчян, кцряпилот, тяййаря, лазер шцалары, эюзяйары мцшащидяляр вя с. васитялярля мцяййян едилир. Б.-ын сулулуьу да юлчцлцр; онларын тяркибиндяки суйун чох щиссяси бухар щалындадыр. Б.-ы ямяля эятирян цнсцрлярин щяъми вя чякиси артдыгъа атм. йаьынтылары йараныр. Б.-ын формасы вя щцндцрлцйц мцхтялиф ол- дуьу цчцн атм. йаьынтылары да йеря хырда- ири дамлалы майе вя йа сцлб щалында дцшцр. Б.-ын фаза щалыны вя микроструктуруну сцни йолла дяйишмякля онлардакы бязи просесляри идаря етмяк мцмкцндцр. Беля ки, Б.-а хцсуси йерцстц гурьулар – эенераторлар васитясиля, йахуд тяййарядян мцяййян реаэентляр йеритмякля щяддиндян артыг сойумуш вя йа долу горхусу олан Б.-ы, думаны даьытмаг олур. Бу цсулдан даща чох аеропортлардакы галхма-енмя золагларында думанын вя алчаг Б.-ын даьыдылмасында, к.т.-нда долувурманын гаршысыны алмагда истифадя едилир.
БУЛУДЛАР – щаванын тяркибиндяки су бухарынын конденсасийасы нятиъясиндя йаранмыш су дамлалары, буз кристаллары вя йа онларын гарышыьынын атм.-дя йыьыны. Атм.-ин билаваситя Йер сятщиня йахын гатында аналожи йыьынлар думан адланыр. Б., ясасян, тропосфердя мцшащидя олунур. Б. мцщцм иглимйарадыъы амил кими йаьынтыларын формалашмасыны вя режимини мцяййян едир, атмосферин вя Йерин истилик режиминя вя с. тясир эюстярир. Йер гцббясинин тягр. йарысыны тутан Б. юзцндя 109 т-адяк асылы су дамлалары сахлайыр; дамлаларын диаметри 0,001–0,05 мм олур. Б. щаванын сойумасы вя су бухарлары иля дойма вязиййятиня чатмасындан ямяля эялир. Сойума давам етдикъя су бухарынын галыьы (артыьы) сыхлашыр, су дамлалары вя йа буз кристаллары йараныр. Сойума вя конденсасийа йухары галхан щаванын азтязйигли шяраитя дцшмяси вя эенишлянмяси иля ялагядардыр. Одур ки, Б. конвексийа вахты, йахуд атм. ъябщяляриндя ямяля эялир. Азярб. Респ. яразисиндя Б.-ын йаранмасына вя пайланмасына чох мцряккяб орографик гурулуш вя мцхтялиф истигамятлярдян эялян щава кцтляляри бюйцк тясир эюстярир. Респ.-нын дцзянлик, даьятяйи вя ортадаьлыг яразиляри цчцн лайлы-топа, йцксякдаьлыг яразиляри цчцн топа Б. сяъиййявидир. Б.-ын щцндцрлцйц булудюлчян, кцряпилот, тяййаря, лазер шцалары, эюзяйары мцшащидяляр вя с. васитялярля мцяййян едилир. Б.-ын сулулуьу да юлчцлцр; онларын тяркибиндяки суйун чох щиссяси бухар щалындадыр. Б.-ы ямяля эятирян цнсцрлярин щяъми вя чякиси артдыгъа атм. йаьынтылары йараныр. Б.-ын формасы вя щцндцрлцйц мцхтялиф ол- дуьу цчцн атм. йаьынтылары да йеря хырда- ири дамлалы майе вя йа сцлб щалында дцшцр. Б.-ын фаза щалыны вя микроструктуруну сцни йолла дяйишмякля онлардакы бязи просесляри идаря етмяк мцмкцндцр. Беля ки, Б.-а хцсуси йерцстц гурьулар – эенераторлар васитясиля, йахуд тяййарядян мцяййян реаэентляр йеритмякля щяддиндян артыг сойумуш вя йа долу горхусу олан Б.-ы, думаны даьытмаг олур. Бу цсулдан даща чох аеропортлардакы галхма-енмя золагларында думанын вя алчаг Б.-ын даьыдылмасында, к.т.-нда долувурманын гаршысыны алмагда истифадя едилир.
