Azərbaycan Milli Ensiklopediyası
II CİLD (ARGENTİT - AŞURBƏYOV)
    AVOQADRO

    АВОГÁДРО  Амедео (9.8.1776, Турин –9.7.1856, Турин) – италйан физики вя кимйачысы. Турин ЕА-нын м. цзвц (1804), ординар акад. (1819), физика-рийазиййат елмляри  бюлмясинин директору олмушдур. Турин Ун-тинин щцгуг факцлтясини битирмиш (1792), физика вя рийазиййаты сярбяст юйрянмишдир. Верчелли ш. лисейиндя физикадан дярс демишдир (1809–19); Турин Ун-тинин физика проф.-у вя рийази физика кафедрасынын (Италийада илк беля кафедра) мцдири олмушдур (1820– 22,  1834–50).

    А.-нун ясярляри физика вя кимйанын мцхтялиф сащяляриня (електрик, електрокимйа вя молекулйар нязяриййяляр, хцсуси истилик тутумлары, капиллйарлыг, атом щяъмляри, кимйяви бирляшмялярин номенклатурасы вя с.) аиддир. М. Фарадейдян 30 ил яввял конденсаторун лювщяляри арасында диелектрикин полйарлашмасы щаггында тясяввцр йаратмышдыр (1806–07). Металларын електромянфилик сырасыны вя електрокимйяви шкаланы тяклиф етмишдир (1845– 50). 1811 илдя ейни щяъмлярдя (ейни тязйиглярдя вя темп-рларда) газларын молекулларынын сайынын бярабяр олмасы щаггында фярзиййя (сонралар Авогадро гануну адыны алмыш) иряли сцрмцш вя бу фярзиййяни садя маддялярин молекулларынын ики атомдан ибарят олмасы ещтималы иля тамамламышдыр.

       О дювр цчцн маддялярин тяркиби щаггында топланмыш експериментал материаллары цмумиляшдирмиш вя бир-бириня зидд олан Ж.Л. Гей-Лцссакын тяърцби нятиъяляри иля Ъ. Далтонун атомистикайа аид ясас мцддяаларыны бир системя эятирмишдир. Молекулйар кцтлянин тяйини цсулуну вермиш вя бу цсулун кюмяйиля башга тядгигатчыларын тяърцби нятиъяляри ясасында илк дяфя оксиэен, карбон, азот, хлор вя бязи башга елементлярин атом кцтлялярини дцзэцн щесабламыш (1811–20), лакин яксяр металлар вя бир сыра гейри-металлар цчцн сящв нятиъя алмышдыр. Бир чох маддялярин (о ъцмлядян щидроэен, фтор, хлор, оксиэен, азот, су, щидроэен пероксиди, аммонйак, бязи щидратлар, щалоэенидляр, оксидляр, сианидляр, кцкцрд газы, бир чох гяляви вя гяляви-торпаг металларын бирляшмяляри, щямчинин метан, етил спирти, етилен, хлоретан, етиленхлорид) молекулларынын атом тяркиблярини мигдаръа дягиг мцяййян етмишдир (1814–21). А. молекуллар физикасына аид илк дярслийин мцяллифидир.

    1908 илдя Ж.Б. Перренин тяклифи ясасында А. ады иля универсал сабит адландырылмышдыр (Авогадро ядяди – бир мол маддядя олан молекулларын сайы). Молекулйар нязяриййянин баниси кими А-нун елми ишляринин нятиъяляри йалныз 1860 илдя Карлсруе ш.-индя кечирилмиш Бейнялхалг кимйа конгресиндя танынмышдыр.

Sərlövhə: Azərbaycan Milli Ensiklopediyası, “Azərbaycan” xüsusi cildi (Azərbaycan dilində)
Nəşriyyat: "Azərbaycan Milli Ensiklopediyası" Elmi Mərkəzi
Nəşr yeri: Bakı
Nəşr ili: 2007
ISBN: 978-9952-441-01-7
Səhifələrin sayı: 881
Sərlövhə: Azərbaycan Milli Ensiklopediyası, I CİLD
Nəşriyyat: "Azərbaycan Milli Ensiklopediyası" Elmi Mərkəzi
Nəşr yeri: Bakı
Nəşr ili: 2009
ISBN: 978-9952-441-02-4
Səhifələrin sayı: 608
Sərlövhə: Azərbaycan Milli Ensiklopediyası, II CİLD
Nəşriyyat: "Azərbaycan Milli Ensiklopediyası" Elmi Mərkəzi
Nəşr yeri: Bakı
Nəşr ili: 2010
ISBN: 978-9952-441-05-5
Səhifələrin sayı: 604
Sərlövhə: Azərbaycan Milli Ensiklopediyası, III CİLD
Nəşriyyat: "Azərbaycan Milli Ensiklopediyası" Elmi Mərkəzi
Nəşr yeri: Bakı
Nəşr ili: 2011
ISBN: 978-9952-441-07-9
Səhifələrin sayı: 604
Sərlövhə: Azərbaycan Milli Ensiklopediyası, “Azərbaycan” xüsusi cildi (rus dilində)
Nəşriyyat: "Azərbaycan Milli Ensiklopediyası" Elmi Mərkəzi
Nəşr yeri: Bakı
Nəşr ili: 2012
ISBN: 978-9952-441-01-7
Səhifələrin sayı: 881
Sərlövhə: Azərbaycan Milli Ensiklopediyası, IV CİLD
Nəşriyyat: "Azərbaycan Milli Ensiklopediyası" Elmi Mərkəzi
Nəşr yeri: Bakı
Nəşr ili: 2013
ISBN: 978-9952-441-03-1
Səhifələrin sayı: 608
Sərlövhə: Azərbaycan Milli Ensiklopediyası, V CİLD
Nəşriyyat: "Azərbaycan Milli Ensiklopediyası" Elmi Mərkəzi
Nəşr yeri: Bakı
Nəşr ili: 2014
ISBN: 978-9952-441-10-9
Səhifələrin sayı: 592
Sərlövhə: Azərbaycan Milli Ensiklopediyası, VI CİLD
Nəşriyyat: "Azərbaycan Milli Ensiklopediyası" Elmi Mərkəzi
Nəşr yeri: Bakı
Nəşr ili 2015
ISBN: 978-9952-441-11-6
Səhifələrin sayı: 608
ARGENTİT – AŞURBƏYOV
    AVOQADRO

    АВОГÁДРО  Амедео (9.8.1776, Турин –9.7.1856, Турин) – италйан физики вя кимйачысы. Турин ЕА-нын м. цзвц (1804), ординар акад. (1819), физика-рийазиййат елмляри  бюлмясинин директору олмушдур. Турин Ун-тинин щцгуг факцлтясини битирмиш (1792), физика вя рийазиййаты сярбяст юйрянмишдир. Верчелли ш. лисейиндя физикадан дярс демишдир (1809–19); Турин Ун-тинин физика проф.-у вя рийази физика кафедрасынын (Италийада илк беля кафедра) мцдири олмушдур (1820– 22,  1834–50).

    А.-нун ясярляри физика вя кимйанын мцхтялиф сащяляриня (електрик, електрокимйа вя молекулйар нязяриййяляр, хцсуси истилик тутумлары, капиллйарлыг, атом щяъмляри, кимйяви бирляшмялярин номенклатурасы вя с.) аиддир. М. Фарадейдян 30 ил яввял конденсаторун лювщяляри арасында диелектрикин полйарлашмасы щаггында тясяввцр йаратмышдыр (1806–07). Металларын електромянфилик сырасыны вя електрокимйяви шкаланы тяклиф етмишдир (1845– 50). 1811 илдя ейни щяъмлярдя (ейни тязйиглярдя вя темп-рларда) газларын молекулларынын сайынын бярабяр олмасы щаггында фярзиййя (сонралар Авогадро гануну адыны алмыш) иряли сцрмцш вя бу фярзиййяни садя маддялярин молекулларынын ики атомдан ибарят олмасы ещтималы иля тамамламышдыр.

       О дювр цчцн маддялярин тяркиби щаггында топланмыш експериментал материаллары цмумиляшдирмиш вя бир-бириня зидд олан Ж.Л. Гей-Лцссакын тяърцби нятиъяляри иля Ъ. Далтонун атомистикайа аид ясас мцддяаларыны бир системя эятирмишдир. Молекулйар кцтлянин тяйини цсулуну вермиш вя бу цсулун кюмяйиля башга тядгигатчыларын тяърцби нятиъяляри ясасында илк дяфя оксиэен, карбон, азот, хлор вя бязи башга елементлярин атом кцтлялярини дцзэцн щесабламыш (1811–20), лакин яксяр металлар вя бир сыра гейри-металлар цчцн сящв нятиъя алмышдыр. Бир чох маддялярин (о ъцмлядян щидроэен, фтор, хлор, оксиэен, азот, су, щидроэен пероксиди, аммонйак, бязи щидратлар, щалоэенидляр, оксидляр, сианидляр, кцкцрд газы, бир чох гяляви вя гяляви-торпаг металларын бирляшмяляри, щямчинин метан, етил спирти, етилен, хлоретан, етиленхлорид) молекулларынын атом тяркиблярини мигдаръа дягиг мцяййян етмишдир (1814–21). А. молекуллар физикасына аид илк дярслийин мцяллифидир.

    1908 илдя Ж.Б. Перренин тяклифи ясасында А. ады иля универсал сабит адландырылмышдыр (Авогадро ядяди – бир мол маддядя олан молекулларын сайы). Молекулйар нязяриййянин баниси кими А-нун елми ишляринин нятиъяляри йалныз 1860 илдя Карлсруе ш.-индя кечирилмиш Бейнялхалг кимйа конгресиндя танынмышдыр.

    AVOQADRO

    АВОГÁДРО  Амедео (9.8.1776, Турин –9.7.1856, Турин) – италйан физики вя кимйачысы. Турин ЕА-нын м. цзвц (1804), ординар акад. (1819), физика-рийазиййат елмляри  бюлмясинин директору олмушдур. Турин Ун-тинин щцгуг факцлтясини битирмиш (1792), физика вя рийазиййаты сярбяст юйрянмишдир. Верчелли ш. лисейиндя физикадан дярс демишдир (1809–19); Турин Ун-тинин физика проф.-у вя рийази физика кафедрасынын (Италийада илк беля кафедра) мцдири олмушдур (1820– 22,  1834–50).

    А.-нун ясярляри физика вя кимйанын мцхтялиф сащяляриня (електрик, електрокимйа вя молекулйар нязяриййяляр, хцсуси истилик тутумлары, капиллйарлыг, атом щяъмляри, кимйяви бирляшмялярин номенклатурасы вя с.) аиддир. М. Фарадейдян 30 ил яввял конденсаторун лювщяляри арасында диелектрикин полйарлашмасы щаггында тясяввцр йаратмышдыр (1806–07). Металларын електромянфилик сырасыны вя електрокимйяви шкаланы тяклиф етмишдир (1845– 50). 1811 илдя ейни щяъмлярдя (ейни тязйиглярдя вя темп-рларда) газларын молекулларынын сайынын бярабяр олмасы щаггында фярзиййя (сонралар Авогадро гануну адыны алмыш) иряли сцрмцш вя бу фярзиййяни садя маддялярин молекулларынын ики атомдан ибарят олмасы ещтималы иля тамамламышдыр.

       О дювр цчцн маддялярин тяркиби щаггында топланмыш експериментал материаллары цмумиляшдирмиш вя бир-бириня зидд олан Ж.Л. Гей-Лцссакын тяърцби нятиъяляри иля Ъ. Далтонун атомистикайа аид ясас мцддяаларыны бир системя эятирмишдир. Молекулйар кцтлянин тяйини цсулуну вермиш вя бу цсулун кюмяйиля башга тядгигатчыларын тяърцби нятиъяляри ясасында илк дяфя оксиэен, карбон, азот, хлор вя бязи башга елементлярин атом кцтлялярини дцзэцн щесабламыш (1811–20), лакин яксяр металлар вя бир сыра гейри-металлар цчцн сящв нятиъя алмышдыр. Бир чох маддялярин (о ъцмлядян щидроэен, фтор, хлор, оксиэен, азот, су, щидроэен пероксиди, аммонйак, бязи щидратлар, щалоэенидляр, оксидляр, сианидляр, кцкцрд газы, бир чох гяляви вя гяляви-торпаг металларын бирляшмяляри, щямчинин метан, етил спирти, етилен, хлоретан, етиленхлорид) молекулларынын атом тяркиблярини мигдаръа дягиг мцяййян етмишдир (1814–21). А. молекуллар физикасына аид илк дярслийин мцяллифидир.

    1908 илдя Ж.Б. Перренин тяклифи ясасында А. ады иля универсал сабит адландырылмышдыр (Авогадро ядяди – бир мол маддядя олан молекулларын сайы). Молекулйар нязяриййянин баниси кими А-нун елми ишляринин нятиъяляри йалныз 1860 илдя Карлсруе ш.-индя кечирилмиш Бейнялхалг кимйа конгресиндя танынмышдыр.