BÁRDИN–KÚPER–ШRИFFER MODELИ (BKШ mоdeli) – ifratkeчiriciliyin mikroskopik nяzяriyyяsi. 1956 илдя C. Bardin, L. Kuper vя C. Шrifфer tяrяfindяn yaradыlmышdыр (fizika sahяsindя Nobel мцкафаты, 1972). Bir чox ifratkeчiricilяrin termodinamikи, kinetik vя maqnit xassяlяrini (istilik tutumu, istilikkeчirmя, ultrasяsin udulmasы, mikrodalьalarыn udulmasы, Meysner effekti, izotopik effekt vя s.) tяsvir edir. BKШ modeli Kuper effektinя яsaslanыr: Фermi sяthi yaxыnlыьыndaкы enerjiyя malik яks spinli iki elektron, aralarыnda ня гядяр zяif cazibя olса беля, рабитя (Kuper cцtц) яmяlя gяtirir. BKШ modelindя Kuper cцtlяшmяsi, adяtяn, elektronlararasы orta mяsafяdяn дяфялярля чox olan mяsafялярdя, яks spinli elektronlar arasында ifratkeчirici korrelyasiyalarda тязащцр едир. Kuper cцtlяri boze-kondensat яmяlя gяtirir (bax Boze–Eynшteyn kondensasiyasы) vя ifratахыъылыг xassяsinя malik olur. BKШ modelindя ifratkeчiricilik elektron mayenin ifrataxыcыlыьы ilя izah edilir. Иfratkeчiricinin bцtцn hяcmindя Kuper cцtlяriня kvant koщerentliйи xasdыr. Bu, ifratkeчirici sistemlяrdя makroskopik kvant hadisяlяrinин yaranmasыna sяbяb olur.
Kuper cцtц qыrыldыqda elektroн vя йа deшik hяyяcanlanmalarы yaranыr. Айрыъа hяyяcanlanma цчцn lazыm olan minimal enerji ifratkeчiricinin hяyяcanlanma spektrindя energetik yarыьы tяyin edir. Mцtlяq sыfыr temp-rda bцtцn keчirici elektronlar Kuper cцtlяri yaradыr. Temp-r artдыqъa Kuper cцtlяrinin sayы azalыr, hяyяcanlanmaларыn sayы isя artыr. Mцяyyяn (verilяn ifratkeчirici цчцn xarakterik olan) бющран temp-rунda bцtцn Kuper cцt lяri daьыlыr vя ifratkeчiricilik xassяlяri yox olur.
Azərbaycan Milli Ensiklopediyası
| Sərlövhə: | Azərbaycan Milli Ensiklopediyası, “Azərbaycan” xüsusi cildi (Azərbaycan dilində) |
| Nəşriyyat: | "Azərbaycan Milli Ensiklopediyası" Elmi Mərkəzi |
| Nəşr yeri: | Bakı |
| Nəşr ili: | 2007 |
| ISBN: | 978-9952-441-01-7 |
| Səhifələrin sayı: | 881 |
| Sərlövhə: | Azərbaycan Milli Ensiklopediyası, I CİLD |
| Nəşriyyat: | "Azərbaycan Milli Ensiklopediyası" Elmi Mərkəzi |
| Nəşr yeri: | Bakı |
| Nəşr ili: | 2009 |
| ISBN: | 978-9952-441-02-4 |
| Səhifələrin sayı: | 608 |
| Sərlövhə: | Azərbaycan Milli Ensiklopediyası, II CİLD |
| Nəşriyyat: | "Azərbaycan Milli Ensiklopediyası" Elmi Mərkəzi |
| Nəşr yeri: | Bakı |
| Nəşr ili: | 2010 |
| ISBN: | 978-9952-441-05-5 |
| Səhifələrin sayı: | 604 |
| Sərlövhə: | Azərbaycan Milli Ensiklopediyası, III CİLD |
| Nəşriyyat: | "Azərbaycan Milli Ensiklopediyası" Elmi Mərkəzi |
| Nəşr yeri: | Bakı |
| Nəşr ili: | 2011 |
| ISBN: | 978-9952-441-07-9 |
| Səhifələrin sayı: | 604 |
| Sərlövhə: | Azərbaycan Milli Ensiklopediyası, “Azərbaycan” xüsusi cildi (rus dilində) |
| Nəşriyyat: | "Azərbaycan Milli Ensiklopediyası" Elmi Mərkəzi |
| Nəşr yeri: | Bakı |
| Nəşr ili: | 2012 |
| ISBN: | 978-9952-441-01-7 |
| Səhifələrin sayı: | 881 |
| Sərlövhə: | Azərbaycan Milli Ensiklopediyası, IV CİLD |
| Nəşriyyat: | "Azərbaycan Milli Ensiklopediyası" Elmi Mərkəzi |
| Nəşr yeri: | Bakı |
| Nəşr ili: | 2013 |
| ISBN: | 978-9952-441-03-1 |
| Səhifələrin sayı: | 608 |
| Sərlövhə: | Azərbaycan Milli Ensiklopediyası, V CİLD |
| Nəşriyyat: | "Azərbaycan Milli Ensiklopediyası" Elmi Mərkəzi |
| Nəşr yeri: | Bakı |
| Nəşr ili: | 2014 |
| ISBN: | 978-9952-441-10-9 |
| Səhifələrin sayı: | 592 |
| Sərlövhə: | Azərbaycan Milli Ensiklopediyası, VI CİLD |
| Nəşriyyat: | "Azərbaycan Milli Ensiklopediyası" Elmi Mərkəzi |
| Nəşr yeri: | Bakı |
| Nəşr ili | 2015 |
| ISBN: | 978-9952-441-11-6 |
| Səhifələrin sayı: | 608 |
BÁRDИN–KÚPER–ШRИFFER MODELИ (BKШ mоdeli) – ifratkeчiriciliyin mikroskopik nяzяriyyяsi. 1956 илдя C. Bardin, L. Kuper vя C. Шrifфer tяrяfindяn yaradыlmышdыр (fizika sahяsindя Nobel мцкафаты, 1972). Bir чox ifratkeчiricilяrin termodinamikи, kinetik vя maqnit xassяlяrini (istilik tutumu, istilikkeчirmя, ultrasяsin udulmasы, mikrodalьalarыn udulmasы, Meysner effekti, izotopik effekt vя s.) tяsvir edir. BKШ modeli Kuper effektinя яsaslanыr: Фermi sяthi yaxыnlыьыndaкы enerjiyя malik яks spinli iki elektron, aralarыnda ня гядяр zяif cazibя olса беля, рабитя (Kuper cцtц) яmяlя gяtirir. BKШ modelindя Kuper cцtlяшmяsi, adяtяn, elektronlararasы orta mяsafяdяn дяфялярля чox olan mяsafялярdя, яks spinli elektronlar arasында ifratkeчirici korrelyasiyalarda тязащцр едир. Kuper cцtlяri boze-kondensat яmяlя gяtirir (bax Boze–Eynшteyn kondensasiyasы) vя ifratахыъылыг xassяsinя malik olur. BKШ modelindя ifratkeчiricilik elektron mayenin ifrataxыcыlыьы ilя izah edilir. Иfratkeчiricinin bцtцn hяcmindя Kuper cцtlяriня kvant koщerentliйи xasdыr. Bu, ifratkeчirici sistemlяrdя makroskopik kvant hadisяlяrinин yaranmasыna sяbяb olur.
Kuper cцtц qыrыldыqda elektroн vя йа deшik hяyяcanlanmalarы yaranыr. Айрыъа hяyяcanlanma цчцn lazыm olan minimal enerji ifratkeчiricinin hяyяcanlanma spektrindя energetik yarыьы tяyin edir. Mцtlяq sыfыr temp-rda bцtцn keчirici elektronlar Kuper cцtlяri yaradыr. Temp-r artдыqъa Kuper cцtlяrinin sayы azalыr, hяyяcanlanmaларыn sayы isя artыr. Mцяyyяn (verilяn ifratkeчirici цчцn xarakterik olan) бющран temp-rунda bцtцn Kuper cцt lяri daьыlыr vя ifratkeчiricilik xassяlяri yox olur.
BÁRDИN–KÚPER–ШRИFFER MODELИ (BKШ mоdeli) – ifratkeчiriciliyin mikroskopik nяzяriyyяsi. 1956 илдя C. Bardin, L. Kuper vя C. Шrifфer tяrяfindяn yaradыlmышdыр (fizika sahяsindя Nobel мцкафаты, 1972). Bir чox ifratkeчiricilяrin termodinamikи, kinetik vя maqnit xassяlяrini (istilik tutumu, istilikkeчirmя, ultrasяsin udulmasы, mikrodalьalarыn udulmasы, Meysner effekti, izotopik effekt vя s.) tяsvir edir. BKШ modeli Kuper effektinя яsaslanыr: Фermi sяthi yaxыnlыьыndaкы enerjiyя malik яks spinli iki elektron, aralarыnda ня гядяр zяif cazibя olса беля, рабитя (Kuper cцtц) яmяlя gяtirir. BKШ modelindя Kuper cцtlяшmяsi, adяtяn, elektronlararasы orta mяsafяdяn дяфялярля чox olan mяsafялярdя, яks spinli elektronlar arasында ifratkeчirici korrelyasiyalarda тязащцр едир. Kuper cцtlяri boze-kondensat яmяlя gяtirir (bax Boze–Eynшteyn kondensasiyasы) vя ifratахыъылыг xassяsinя malik olur. BKШ modelindя ifratkeчiricilik elektron mayenin ifrataxыcыlыьы ilя izah edilir. Иfratkeчiricinin bцtцn hяcmindя Kuper cцtlяriня kvant koщerentliйи xasdыr. Bu, ifratkeчirici sistemlяrdя makroskopik kvant hadisяlяrinин yaranmasыna sяbяb olur.
Kuper cцtц qыrыldыqda elektroн vя йа deшik hяyяcanlanmalarы yaranыr. Айрыъа hяyяcanlanma цчцn lazыm olan minimal enerji ifratkeчiricinin hяyяcanlanma spektrindя energetik yarыьы tяyin edir. Mцtlяq sыfыr temp-rda bцtцn keчirici elektronlar Kuper cцtlяri yaradыr. Temp-r artдыqъa Kuper cцtlяrinin sayы azalыr, hяyяcanlanmaларыn sayы isя artыr. Mцяyyяn (verilяn ifratkeчirici цчцn xarakterik olan) бющран temp-rунda bцtцn Kuper cцt lяri daьыlыr vя ifratkeчiricilik xassяlяri yox olur.
