Azərbaycan Milli Ensiklopediyası
III CİLD (BABİNGER - BAXŞƏLİYEV)
    BARENS DƏNİZİ


    БÁРЕНС ДЯНИЗИ – Шимал Бузлу океанынын кянар дянизи. Авропанын шм.-г. сащили иля Вайгач а., Новайа Землйа, Франс-Иосиф Торпаьы, Шпитсберэен архипелаглары вя Медвежи а. арасындадыр. Норвечин вя РФ-нин сащиллярини ящатя едир. Г.-дя Норвеч дянизи, ъ.-да Аь дяниз, ш.-дя Кара дянизи, шм.-да Шимал Бузлу океаны иля сярщядлянир. Аэ дяниз иля шярти сярщяди Мцгяддяс Бурун иля Канин Бурнуну бирляшдирян хятдир. Б.д.-нин ъ.-ш. щиссясини (Печора чайынын тюкцлдцйц йери) юзцнямяхсус щидроложи хцсусиййятиня эюря чох вахт Печора дянизи адландырырлар. Б.д.-нин сащ. 1424 мин км2 (сащ.-ня эюря Шимал Бузлу
    океанында ян бюйцк), щяъми 316 мин км3, макс. дяринлийи 600 м-дир (ъ.-г.-дя). Сащил хятти кяскин парчаланмышдыр; чохлу бурунлар, кюрфязляр, бухталар, фйордлар вар. Нисбятян ири кюрфяз вя фйордлары: Варанэер-фйорд, Кола, Печора, Порсанэерфйорд, Чйоша губасы. Б.д.-нин сярщядляри бойунъа чохлу адалар йайылмышдыр; ян ириляри Новайа Землйа вя Франс Иосиф Торпаэы архипелагларындадыр.

    Б.д. шелф зонасында (ясасян, 300–400 м дяринликдя) йерляшир. Дибини ъаван Баренс-Печора платформасынын Мезозой - Кайнозой йашлы чюкмя сцхурлары тяшкил едир; ъ. щиссяси Ъянуби Баренс-Тиман гырышыглыг системинин Йухары Протерозой йашлы чюкмя-вулканоэен комплексляриндян ибарятдир. Релйефи сятщи кяскин парчаланмыш суалты дцзянликдир, бурада суалты йцксякликлярин вя новларын мцхтялиф истигамятлярдя нювбяляшмяси сяъиййявидир. Ян дярин йерляри г.-дя, Норвеч дянизи иля сярщяд йахынлыьындадыр. Чохлу эениш дайаз сайлар вар. Ъ.-да дянизин дяринлийи, ясасян, 200 м-дян аздыр, релйефи щамардыр. 100 м-дян аз дяринликлярдя, хцсусян дянизин ъ. щиссясиндя, диб чюкцнтцлярини гумлар тяшкил едир. Мяркязи вя шм. щиссяляриндяки дайазлыгларда лилли гум, гумлу лил, депрессийаларда лил чюкцнтцляри йайылмышдыр. Щяр йердя гядим бузлаг чюкцнтцляриня раст эялинир. Гуру сащилляри кристаллик сцхурлардан ибарятдир.

     Barens dənizi. Nordbruk adası (Frans-İosif Torpağı) sahilləri.


    Б.д. цчцн гцтб дяниз иглими сяъиййявидир; исти Атлантика вя сойуг Шимал Бузлу океанларынын тясири алтындадыр. Гыса сойуг йайы, узун, бу енликляр цчцн нисбятян исти гышы вар. Б.д. цзяриндя гышда, ясасян, ъ.-г., йаз-йайда шм.-ш. кцлякляри ясир, тез-тез гасырьа олур. Щаванын орта темп-ру ян сойуг март айында Шпитсберэен архипелагы адаларында –22°Ъ, Колгуйев а. йахынлыьында –14°Ъ, дянизин ъ.-г. щиссясиндя –2°Ъ-дир. Августун орта темп-ру г. вя мяркязи щиссялярдя 9°Ъ-йядяк, ъ.-ш.-дя 7°Ъ, шм.-да 4–6°Ъ-дир. Йаьынтынын иллик мигдары 300 мм-дян (шм.-да) 500 мм-я- дякдир (ъ.-г.-дя). Илбойу дяниз цзяриндя тутгун щава цстцнлцк тяшкил едир.


    Б.д.-ня тюкцлян чай суларынын иллик щяъми нисбятян аздыр – тягр. 163 км3. Ири чайлары: Печора, Индига, Воронйа, Териберка. Дянизин щидроложи режими онун Атлантика океаны иля Арктика щювзяси арасындакы мювгейиндян асылыдыр. Ил ярзиндя Б.д.-ня тягр. 74 мин км3 су дахил олур (бир о гядяр дя чыхыр). Бу суйун бюйцк щиссясини (59 мин км3) Нордкап ахыны эятирир. Су мцбадилясиндя габарма вя чякилмялярин ролу даща бюйцкдцр. Габармалар йарымсуткалыгдыр; щцнд. Кола й-а сащилиндя 6,1 м-я, диэяр йерлярдя 0,6–4,7 м-я чатыр. Илыг Атлантика сулары (Нордкап ахыны) дянизин ъ.-г.-индя сятщ суйунун темп-руну вя узлулуьуну галдырыр. Феврал–март айларында бурада сятщ суйунун темп-ру 3–5°Ъ, августда 7–9°Ъ-йядяк олур. 74° шм. е.-ндян шм.-да вя дянизин ъ.-ш. щиссясиндя гышда темп-р – 1°Ъ-дян ашаьы, йайда ися шм.-да 4–0°Ъ, ъ.-ш.-дя 4–7°Ъ тяшкил едир. Дузлулуг суйун цст гатларында ъ.-г.-дя 34,7–35,0‰, ш.-дя
    33,0–34,0‰, шм.-да 32,0–33,0‰-дир. Б.д.-нин чох щиссяси илбойу бузларла юртцлц олур. Апрел айында дяниз сятщинин тягр. 75%-и цзян бузларла юртцлцр. Ян ялверишсиз иллярдя бу бузлар Кола й-а-нын сащилляринядяк эялиб чыхыр. Йай айларында бузу гисмян ярийир. Ъ.-г. щиссясиня илыг Нордкап ахыны тясир етдийи цчцн
    донмур. Б.д. щолланд дянизчиси В. Баренсин шяряфиня адландырылмышдыр. Щяля 11 ясрдя авропалылардан яввял рус поморлары бу дянизин сащилляриня чыхмышдылар. Овла мяшьул оларкян онлар Колгуйев вя Вайгач адаларыны, Новайа Землйаны, Йугор Шары вя Кара Дарвазасы боьазларыны кяшф етмиш, Медвежи, Надежда вя Шпитсберэен адаларынын сащилляринядяк эедиб чыхмышлар. Б.д.-ндя илк елми тядгигатлар Ф.П.
    Литкенин експедисийасы (1821–24) тяряфиндян апарылмыш, дянизин илк там щидроложи характеристикасы 20 ясрин яввялиндя Н.М. Книпович тяряфиндян тяртиб олунмушдур. 1901 илдян “Кола кясиминдя” фасилясиз олараг дцнйада ян узун щидроложи мцшащидяляр апарылыр.


    Б.д.-ндя еколожи ситуасийа гянаятбяхшдир. Йалныз кюрфязлярдя, эямилярин топландыьы йерлярдя вя дяниз нефт-газ йатагларынын ишлянилдийи сащялярдя нефт мящсулларынын вя аьыр металларын йцксяк мигдары (ясасян, Кола кюрфязиндя) мцшащидя олунур. Бунунла беля балыгларын тохумаларында аьыр металларын мигдары ЙВЩ-дян хейли ашаьыдыр.

                  Barens dənizi. Motov körfəzi.

    Б.д. мящсулдар р-ндур. 1500 нювдян чох диб фаунасы, ясасян, дяриситиканлылар, молйусклар, полихетляр (чохгыллы гурдлар), хярчянэкимиляр, сцнэярляр вя с.-дян ибарятдир. Ъ. сащилиня йахын суларда дяниз йосунлары йайылмышдыр. Б.д.-ндя йашайан 114 нюв балыгдан 20-си (треска, пикша, сийяняк, дяниз ханы балыьы, дишли скат, камбала, палтус вя с.) вятяэя ящямиййятлидир. Мямялилярдян: нерпа, Гренландийа суитиси, дяниздовшаны, дяниздонузъуьу, аь делфин, балина вя с.
    Сащиллярдя гуш базары болдур, 25 нювдян артыг гушдан даща чох кайра, тямизчи гуш, гаьайычимяр (Кола й- а-нын сащилиндя 84 гуш колонийасы) йайылмышдыр. Ири нефт вя газ йатаглары кяшф олунмуш вя ишлянилир (Русийада Штокмановскойе, Приразломнойе вя с.). Интенсив балыг овчулуьу р-ну вя Русийанын Авропа щиссясини Сибир вя Гярби Авропа иля ялагяляндирян дяниз йолу кими Б.д. бюйцк тясяррцфат ящямиййяти кясб едир. Б.д.-нин ясас порту донмайан Мурманск портудур; Териберка, Индига, Нарйан-Мар (Русийа), Вардйо (Норвеъ) портлары да вар.

Sərlövhə: Azərbaycan Milli Ensiklopediyası, “Azərbaycan” xüsusi cildi (Azərbaycan dilində)
Nəşriyyat: "Azərbaycan Milli Ensiklopediyası" Elmi Mərkəzi
Nəşr yeri: Bakı
Nəşr ili: 2007
ISBN: 978-9952-441-01-7
Səhifələrin sayı: 881
Sərlövhə: Azərbaycan Milli Ensiklopediyası, I CİLD
Nəşriyyat: "Azərbaycan Milli Ensiklopediyası" Elmi Mərkəzi
Nəşr yeri: Bakı
Nəşr ili: 2009
ISBN: 978-9952-441-02-4
Səhifələrin sayı: 608
Sərlövhə: Azərbaycan Milli Ensiklopediyası, II CİLD
Nəşriyyat: "Azərbaycan Milli Ensiklopediyası" Elmi Mərkəzi
Nəşr yeri: Bakı
Nəşr ili: 2010
ISBN: 978-9952-441-05-5
Səhifələrin sayı: 604
Sərlövhə: Azərbaycan Milli Ensiklopediyası, III CİLD
Nəşriyyat: "Azərbaycan Milli Ensiklopediyası" Elmi Mərkəzi
Nəşr yeri: Bakı
Nəşr ili: 2011
ISBN: 978-9952-441-07-9
Səhifələrin sayı: 604
Sərlövhə: Azərbaycan Milli Ensiklopediyası, “Azərbaycan” xüsusi cildi (rus dilində)
Nəşriyyat: "Azərbaycan Milli Ensiklopediyası" Elmi Mərkəzi
Nəşr yeri: Bakı
Nəşr ili: 2012
ISBN: 978-9952-441-01-7
Səhifələrin sayı: 881
Sərlövhə: Azərbaycan Milli Ensiklopediyası, IV CİLD
Nəşriyyat: "Azərbaycan Milli Ensiklopediyası" Elmi Mərkəzi
Nəşr yeri: Bakı
Nəşr ili: 2013
ISBN: 978-9952-441-03-1
Səhifələrin sayı: 608
Sərlövhə: Azərbaycan Milli Ensiklopediyası, V CİLD
Nəşriyyat: "Azərbaycan Milli Ensiklopediyası" Elmi Mərkəzi
Nəşr yeri: Bakı
Nəşr ili: 2014
ISBN: 978-9952-441-10-9
Səhifələrin sayı: 592
Sərlövhə: Azərbaycan Milli Ensiklopediyası, VI CİLD
Nəşriyyat: "Azərbaycan Milli Ensiklopediyası" Elmi Mərkəzi
Nəşr yeri: Bakı
Nəşr ili 2015
ISBN: 978-9952-441-11-6
Səhifələrin sayı: 608
BABİNGER – BAXŞƏLİYEV
    BARENS DƏNİZİ


    БÁРЕНС ДЯНИЗИ – Шимал Бузлу океанынын кянар дянизи. Авропанын шм.-г. сащили иля Вайгач а., Новайа Землйа, Франс-Иосиф Торпаьы, Шпитсберэен архипелаглары вя Медвежи а. арасындадыр. Норвечин вя РФ-нин сащиллярини ящатя едир. Г.-дя Норвеч дянизи, ъ.-да Аь дяниз, ш.-дя Кара дянизи, шм.-да Шимал Бузлу океаны иля сярщядлянир. Аэ дяниз иля шярти сярщяди Мцгяддяс Бурун иля Канин Бурнуну бирляшдирян хятдир. Б.д.-нин ъ.-ш. щиссясини (Печора чайынын тюкцлдцйц йери) юзцнямяхсус щидроложи хцсусиййятиня эюря чох вахт Печора дянизи адландырырлар. Б.д.-нин сащ. 1424 мин км2 (сащ.-ня эюря Шимал Бузлу
    океанында ян бюйцк), щяъми 316 мин км3, макс. дяринлийи 600 м-дир (ъ.-г.-дя). Сащил хятти кяскин парчаланмышдыр; чохлу бурунлар, кюрфязляр, бухталар, фйордлар вар. Нисбятян ири кюрфяз вя фйордлары: Варанэер-фйорд, Кола, Печора, Порсанэерфйорд, Чйоша губасы. Б.д.-нин сярщядляри бойунъа чохлу адалар йайылмышдыр; ян ириляри Новайа Землйа вя Франс Иосиф Торпаэы архипелагларындадыр.

    Б.д. шелф зонасында (ясасян, 300–400 м дяринликдя) йерляшир. Дибини ъаван Баренс-Печора платформасынын Мезозой - Кайнозой йашлы чюкмя сцхурлары тяшкил едир; ъ. щиссяси Ъянуби Баренс-Тиман гырышыглыг системинин Йухары Протерозой йашлы чюкмя-вулканоэен комплексляриндян ибарятдир. Релйефи сятщи кяскин парчаланмыш суалты дцзянликдир, бурада суалты йцксякликлярин вя новларын мцхтялиф истигамятлярдя нювбяляшмяси сяъиййявидир. Ян дярин йерляри г.-дя, Норвеч дянизи иля сярщяд йахынлыьындадыр. Чохлу эениш дайаз сайлар вар. Ъ.-да дянизин дяринлийи, ясасян, 200 м-дян аздыр, релйефи щамардыр. 100 м-дян аз дяринликлярдя, хцсусян дянизин ъ. щиссясиндя, диб чюкцнтцлярини гумлар тяшкил едир. Мяркязи вя шм. щиссяляриндяки дайазлыгларда лилли гум, гумлу лил, депрессийаларда лил чюкцнтцляри йайылмышдыр. Щяр йердя гядим бузлаг чюкцнтцляриня раст эялинир. Гуру сащилляри кристаллик сцхурлардан ибарятдир.

     Barens dənizi. Nordbruk adası (Frans-İosif Torpağı) sahilləri.


    Б.д. цчцн гцтб дяниз иглими сяъиййявидир; исти Атлантика вя сойуг Шимал Бузлу океанларынын тясири алтындадыр. Гыса сойуг йайы, узун, бу енликляр цчцн нисбятян исти гышы вар. Б.д. цзяриндя гышда, ясасян, ъ.-г., йаз-йайда шм.-ш. кцлякляри ясир, тез-тез гасырьа олур. Щаванын орта темп-ру ян сойуг март айында Шпитсберэен архипелагы адаларында –22°Ъ, Колгуйев а. йахынлыьында –14°Ъ, дянизин ъ.-г. щиссясиндя –2°Ъ-дир. Августун орта темп-ру г. вя мяркязи щиссялярдя 9°Ъ-йядяк, ъ.-ш.-дя 7°Ъ, шм.-да 4–6°Ъ-дир. Йаьынтынын иллик мигдары 300 мм-дян (шм.-да) 500 мм-я- дякдир (ъ.-г.-дя). Илбойу дяниз цзяриндя тутгун щава цстцнлцк тяшкил едир.


    Б.д.-ня тюкцлян чай суларынын иллик щяъми нисбятян аздыр – тягр. 163 км3. Ири чайлары: Печора, Индига, Воронйа, Териберка. Дянизин щидроложи режими онун Атлантика океаны иля Арктика щювзяси арасындакы мювгейиндян асылыдыр. Ил ярзиндя Б.д.-ня тягр. 74 мин км3 су дахил олур (бир о гядяр дя чыхыр). Бу суйун бюйцк щиссясини (59 мин км3) Нордкап ахыны эятирир. Су мцбадилясиндя габарма вя чякилмялярин ролу даща бюйцкдцр. Габармалар йарымсуткалыгдыр; щцнд. Кола й-а сащилиндя 6,1 м-я, диэяр йерлярдя 0,6–4,7 м-я чатыр. Илыг Атлантика сулары (Нордкап ахыны) дянизин ъ.-г.-индя сятщ суйунун темп-руну вя узлулуьуну галдырыр. Феврал–март айларында бурада сятщ суйунун темп-ру 3–5°Ъ, августда 7–9°Ъ-йядяк олур. 74° шм. е.-ндян шм.-да вя дянизин ъ.-ш. щиссясиндя гышда темп-р – 1°Ъ-дян ашаьы, йайда ися шм.-да 4–0°Ъ, ъ.-ш.-дя 4–7°Ъ тяшкил едир. Дузлулуг суйун цст гатларында ъ.-г.-дя 34,7–35,0‰, ш.-дя
    33,0–34,0‰, шм.-да 32,0–33,0‰-дир. Б.д.-нин чох щиссяси илбойу бузларла юртцлц олур. Апрел айында дяниз сятщинин тягр. 75%-и цзян бузларла юртцлцр. Ян ялверишсиз иллярдя бу бузлар Кола й-а-нын сащилляринядяк эялиб чыхыр. Йай айларында бузу гисмян ярийир. Ъ.-г. щиссясиня илыг Нордкап ахыны тясир етдийи цчцн
    донмур. Б.д. щолланд дянизчиси В. Баренсин шяряфиня адландырылмышдыр. Щяля 11 ясрдя авропалылардан яввял рус поморлары бу дянизин сащилляриня чыхмышдылар. Овла мяшьул оларкян онлар Колгуйев вя Вайгач адаларыны, Новайа Землйаны, Йугор Шары вя Кара Дарвазасы боьазларыны кяшф етмиш, Медвежи, Надежда вя Шпитсберэен адаларынын сащилляринядяк эедиб чыхмышлар. Б.д.-ндя илк елми тядгигатлар Ф.П.
    Литкенин експедисийасы (1821–24) тяряфиндян апарылмыш, дянизин илк там щидроложи характеристикасы 20 ясрин яввялиндя Н.М. Книпович тяряфиндян тяртиб олунмушдур. 1901 илдян “Кола кясиминдя” фасилясиз олараг дцнйада ян узун щидроложи мцшащидяляр апарылыр.


    Б.д.-ндя еколожи ситуасийа гянаятбяхшдир. Йалныз кюрфязлярдя, эямилярин топландыьы йерлярдя вя дяниз нефт-газ йатагларынын ишлянилдийи сащялярдя нефт мящсулларынын вя аьыр металларын йцксяк мигдары (ясасян, Кола кюрфязиндя) мцшащидя олунур. Бунунла беля балыгларын тохумаларында аьыр металларын мигдары ЙВЩ-дян хейли ашаьыдыр.

                  Barens dənizi. Motov körfəzi.

    Б.д. мящсулдар р-ндур. 1500 нювдян чох диб фаунасы, ясасян, дяриситиканлылар, молйусклар, полихетляр (чохгыллы гурдлар), хярчянэкимиляр, сцнэярляр вя с.-дян ибарятдир. Ъ. сащилиня йахын суларда дяниз йосунлары йайылмышдыр. Б.д.-ндя йашайан 114 нюв балыгдан 20-си (треска, пикша, сийяняк, дяниз ханы балыьы, дишли скат, камбала, палтус вя с.) вятяэя ящямиййятлидир. Мямялилярдян: нерпа, Гренландийа суитиси, дяниздовшаны, дяниздонузъуьу, аь делфин, балина вя с.
    Сащиллярдя гуш базары болдур, 25 нювдян артыг гушдан даща чох кайра, тямизчи гуш, гаьайычимяр (Кола й- а-нын сащилиндя 84 гуш колонийасы) йайылмышдыр. Ири нефт вя газ йатаглары кяшф олунмуш вя ишлянилир (Русийада Штокмановскойе, Приразломнойе вя с.). Интенсив балыг овчулуьу р-ну вя Русийанын Авропа щиссясини Сибир вя Гярби Авропа иля ялагяляндирян дяниз йолу кими Б.д. бюйцк тясяррцфат ящямиййяти кясб едир. Б.д.-нин ясас порту донмайан Мурманск портудур; Териберка, Индига, Нарйан-Мар (Русийа), Вардйо (Норвеъ) портлары да вар.

    BARENS DƏNİZİ


    БÁРЕНС ДЯНИЗИ – Шимал Бузлу океанынын кянар дянизи. Авропанын шм.-г. сащили иля Вайгач а., Новайа Землйа, Франс-Иосиф Торпаьы, Шпитсберэен архипелаглары вя Медвежи а. арасындадыр. Норвечин вя РФ-нин сащиллярини ящатя едир. Г.-дя Норвеч дянизи, ъ.-да Аь дяниз, ш.-дя Кара дянизи, шм.-да Шимал Бузлу океаны иля сярщядлянир. Аэ дяниз иля шярти сярщяди Мцгяддяс Бурун иля Канин Бурнуну бирляшдирян хятдир. Б.д.-нин ъ.-ш. щиссясини (Печора чайынын тюкцлдцйц йери) юзцнямяхсус щидроложи хцсусиййятиня эюря чох вахт Печора дянизи адландырырлар. Б.д.-нин сащ. 1424 мин км2 (сащ.-ня эюря Шимал Бузлу
    океанында ян бюйцк), щяъми 316 мин км3, макс. дяринлийи 600 м-дир (ъ.-г.-дя). Сащил хятти кяскин парчаланмышдыр; чохлу бурунлар, кюрфязляр, бухталар, фйордлар вар. Нисбятян ири кюрфяз вя фйордлары: Варанэер-фйорд, Кола, Печора, Порсанэерфйорд, Чйоша губасы. Б.д.-нин сярщядляри бойунъа чохлу адалар йайылмышдыр; ян ириляри Новайа Землйа вя Франс Иосиф Торпаэы архипелагларындадыр.

    Б.д. шелф зонасында (ясасян, 300–400 м дяринликдя) йерляшир. Дибини ъаван Баренс-Печора платформасынын Мезозой - Кайнозой йашлы чюкмя сцхурлары тяшкил едир; ъ. щиссяси Ъянуби Баренс-Тиман гырышыглыг системинин Йухары Протерозой йашлы чюкмя-вулканоэен комплексляриндян ибарятдир. Релйефи сятщи кяскин парчаланмыш суалты дцзянликдир, бурада суалты йцксякликлярин вя новларын мцхтялиф истигамятлярдя нювбяляшмяси сяъиййявидир. Ян дярин йерляри г.-дя, Норвеч дянизи иля сярщяд йахынлыьындадыр. Чохлу эениш дайаз сайлар вар. Ъ.-да дянизин дяринлийи, ясасян, 200 м-дян аздыр, релйефи щамардыр. 100 м-дян аз дяринликлярдя, хцсусян дянизин ъ. щиссясиндя, диб чюкцнтцлярини гумлар тяшкил едир. Мяркязи вя шм. щиссяляриндяки дайазлыгларда лилли гум, гумлу лил, депрессийаларда лил чюкцнтцляри йайылмышдыр. Щяр йердя гядим бузлаг чюкцнтцляриня раст эялинир. Гуру сащилляри кристаллик сцхурлардан ибарятдир.

     Barens dənizi. Nordbruk adası (Frans-İosif Torpağı) sahilləri.


    Б.д. цчцн гцтб дяниз иглими сяъиййявидир; исти Атлантика вя сойуг Шимал Бузлу океанларынын тясири алтындадыр. Гыса сойуг йайы, узун, бу енликляр цчцн нисбятян исти гышы вар. Б.д. цзяриндя гышда, ясасян, ъ.-г., йаз-йайда шм.-ш. кцлякляри ясир, тез-тез гасырьа олур. Щаванын орта темп-ру ян сойуг март айында Шпитсберэен архипелагы адаларында –22°Ъ, Колгуйев а. йахынлыьында –14°Ъ, дянизин ъ.-г. щиссясиндя –2°Ъ-дир. Августун орта темп-ру г. вя мяркязи щиссялярдя 9°Ъ-йядяк, ъ.-ш.-дя 7°Ъ, шм.-да 4–6°Ъ-дир. Йаьынтынын иллик мигдары 300 мм-дян (шм.-да) 500 мм-я- дякдир (ъ.-г.-дя). Илбойу дяниз цзяриндя тутгун щава цстцнлцк тяшкил едир.


    Б.д.-ня тюкцлян чай суларынын иллик щяъми нисбятян аздыр – тягр. 163 км3. Ири чайлары: Печора, Индига, Воронйа, Териберка. Дянизин щидроложи режими онун Атлантика океаны иля Арктика щювзяси арасындакы мювгейиндян асылыдыр. Ил ярзиндя Б.д.-ня тягр. 74 мин км3 су дахил олур (бир о гядяр дя чыхыр). Бу суйун бюйцк щиссясини (59 мин км3) Нордкап ахыны эятирир. Су мцбадилясиндя габарма вя чякилмялярин ролу даща бюйцкдцр. Габармалар йарымсуткалыгдыр; щцнд. Кола й-а сащилиндя 6,1 м-я, диэяр йерлярдя 0,6–4,7 м-я чатыр. Илыг Атлантика сулары (Нордкап ахыны) дянизин ъ.-г.-индя сятщ суйунун темп-руну вя узлулуьуну галдырыр. Феврал–март айларында бурада сятщ суйунун темп-ру 3–5°Ъ, августда 7–9°Ъ-йядяк олур. 74° шм. е.-ндян шм.-да вя дянизин ъ.-ш. щиссясиндя гышда темп-р – 1°Ъ-дян ашаьы, йайда ися шм.-да 4–0°Ъ, ъ.-ш.-дя 4–7°Ъ тяшкил едир. Дузлулуг суйун цст гатларында ъ.-г.-дя 34,7–35,0‰, ш.-дя
    33,0–34,0‰, шм.-да 32,0–33,0‰-дир. Б.д.-нин чох щиссяси илбойу бузларла юртцлц олур. Апрел айында дяниз сятщинин тягр. 75%-и цзян бузларла юртцлцр. Ян ялверишсиз иллярдя бу бузлар Кола й-а-нын сащилляринядяк эялиб чыхыр. Йай айларында бузу гисмян ярийир. Ъ.-г. щиссясиня илыг Нордкап ахыны тясир етдийи цчцн
    донмур. Б.д. щолланд дянизчиси В. Баренсин шяряфиня адландырылмышдыр. Щяля 11 ясрдя авропалылардан яввял рус поморлары бу дянизин сащилляриня чыхмышдылар. Овла мяшьул оларкян онлар Колгуйев вя Вайгач адаларыны, Новайа Землйаны, Йугор Шары вя Кара Дарвазасы боьазларыны кяшф етмиш, Медвежи, Надежда вя Шпитсберэен адаларынын сащилляринядяк эедиб чыхмышлар. Б.д.-ндя илк елми тядгигатлар Ф.П.
    Литкенин експедисийасы (1821–24) тяряфиндян апарылмыш, дянизин илк там щидроложи характеристикасы 20 ясрин яввялиндя Н.М. Книпович тяряфиндян тяртиб олунмушдур. 1901 илдян “Кола кясиминдя” фасилясиз олараг дцнйада ян узун щидроложи мцшащидяляр апарылыр.


    Б.д.-ндя еколожи ситуасийа гянаятбяхшдир. Йалныз кюрфязлярдя, эямилярин топландыьы йерлярдя вя дяниз нефт-газ йатагларынын ишлянилдийи сащялярдя нефт мящсулларынын вя аьыр металларын йцксяк мигдары (ясасян, Кола кюрфязиндя) мцшащидя олунур. Бунунла беля балыгларын тохумаларында аьыр металларын мигдары ЙВЩ-дян хейли ашаьыдыр.

                  Barens dənizi. Motov körfəzi.

    Б.д. мящсулдар р-ндур. 1500 нювдян чох диб фаунасы, ясасян, дяриситиканлылар, молйусклар, полихетляр (чохгыллы гурдлар), хярчянэкимиляр, сцнэярляр вя с.-дян ибарятдир. Ъ. сащилиня йахын суларда дяниз йосунлары йайылмышдыр. Б.д.-ндя йашайан 114 нюв балыгдан 20-си (треска, пикша, сийяняк, дяниз ханы балыьы, дишли скат, камбала, палтус вя с.) вятяэя ящямиййятлидир. Мямялилярдян: нерпа, Гренландийа суитиси, дяниздовшаны, дяниздонузъуьу, аь делфин, балина вя с.
    Сащиллярдя гуш базары болдур, 25 нювдян артыг гушдан даща чох кайра, тямизчи гуш, гаьайычимяр (Кола й- а-нын сащилиндя 84 гуш колонийасы) йайылмышдыр. Ири нефт вя газ йатаглары кяшф олунмуш вя ишлянилир (Русийада Штокмановскойе, Приразломнойе вя с.). Интенсив балыг овчулуьу р-ну вя Русийанын Авропа щиссясини Сибир вя Гярби Авропа иля ялагяляндирян дяниз йолу кими Б.д. бюйцк тясяррцфат ящямиййяти кясб едир. Б.д.-нин ясас порту донмайан Мурманск портудур; Териберка, Индига, Нарйан-Мар (Русийа), Вардйо (Норвеъ) портлары да вар.