Azərbaycan Milli Ensiklopediyası
II CİLD (ARGENTİT - AŞURBƏYOV)
    AVSTRİYA-TÜRKİYƏ MÜHARİBƏSİ (16-18 əsrlər)

    ÁВСТРИЙА-ТЦРКИЙЯ МЦЩАРИБЯЛЯРИ (16–18 ясрляр) – Австрийа Щабсбурглары иля Османлы империйасы арасында Ъянуб-Шярги вя Мяркязи Авропада щеэемонлуг уьрунда апарылан мцщарибяляр. 15 ясрин сонларындан Османлы империйасынын експансийа сийасяти Австрийа цчцн тящлцкя йарадырды. Османлы ордусу 1526 ил августун 29-да Мощач ш. йахынлыьында маъар-чех ордуларыны дармадаьын етди. 1529 ил сентйабрын 27-дя Вйананы мцщасиряйя алды (14 октйабрда мцщасиря дайандырылды). 1532–33 илляр мцщарибясинин эедишиндя Австрийа ордусу тцрклярин щцъумунун гаршысыны алды. Истанбул сцлщ мцгавилясиня эюря (23 ийул 1533) Маъарыстан краллыьынын г. вя шм.-г. торпаглары Австрийайа кечди. Явязиндя Австрийа щяр ил султана хяраъ вермяйи ющдясиня эютцрдц. 1540–47 ил ляр мцщарибяси заманы Османлы ордусу Маъарыстана дахил олараг Буда вя Естергому яля кечирди. 1547 ил Ядирня мцгавилясиня эюря, Маъарыстан цч щиссяйя парчаланды: г. вя шм. щиссяси Щабсбургларын щакимиййятиндя, мяркязи щиссяси султан ъанишинляринин идарясиндя галды; Шярги Маъарыстан щакимляри Османлы империйасынын вассалларына чеврилдиляр. Трансилванийада аьалыг уьрунда апарылан 1551–62  вя 1566– 68 ил ляр мцща ри бя ля ри сярщядлярдя ящямиййятли дяйишикликляр етмяди. 1592–1606 ил ляр мцщарибясинин йекунларына ясасян Австрийа султана  хяраъ  вермякдян  азад олду. 1660– 6 4 и л л я р  мцщарибяси  Османлы гошунларынын Трансилванийадан чыхарылмасыны нязярдя тутан сцлщцн (10 август 1664) имзаланмасы иля йекунлашды, лакин бу ярази султанын щакимиййяти алтында галды. 1683–99  илляр  мцщарибяс и тцрклярин Вйананы мцщасиряйя алмасы иля башлады. Й. Собескинин гошунлары Австрийанын кюмяйиня эяляряк тцркляри мяьлубиййятя  уьратды  (12  сентйабр 1683). Бу мяьлубиййят Тцркийянин Мяркязи Авропайа ирялилямясинин гаршысыны алды. Австрийа ордусу Буданы, Шярги Маъарыстаны, Славонийаны, Банаты вя Белграды тутду. 1697 ил сентйабрын 11-дя Австрийа ордусу Савоййалы Йевэенинин команданлыьы иля Зента (Сента) йахынлыьында тцркляри мяьлубиййятя уьратды. Карловитса конгресинин (1699) гярарына ясасян Австрийа Маъарыстанын чох щиссясини, Трансилванийаны, Хорватийаны вя демяк олар ки, бцтцн Славонийаны яля кечирди. 1716–18 ил ляр мцщарибяси заманы Австрийа Шимали Сербийайа, Шимали Боснийайа вя Валахийанын бир щиссясиня йийялянди [бах Пожареватс сцлщ мцгавиляляри (1718)]. 1737–39  ил ляр  мцщарибяси Австрийанын Русийанын тяряфиндя Тцркийяйя гаршы мцщарибяйя гошулмасы иля башлады. Мцщарибя нятиъясиндя Австрийа Сербийа вя Валахийадакы торпаглары Тцркийяйя гайтарды. 1788–90 илляр мцщарибяси заманы Австрийа Бухарести, Белграды, Крайованы яля кечирся дя Инэилтяря вя Пруссийанын тязйиги алтында Тцркийя иля баьладыьы Систов сцлщ мцгавилясиня (1791) эюря ишьал етдийи яразиляри эери гайтарды. А.-Т. м. Османлы империйасынын зяифлямясиня вя Щабсбургларын чохмиллятли дювлятинин йаранмасына эятириб чыхарды. Балканларда Австрийа-Тцркийя рягабяти 19 ясрдя дя давам  етди.

Sərlövhə: Azərbaycan Milli Ensiklopediyası, “Azərbaycan” xüsusi cildi (Azərbaycan dilində)
Nəşriyyat: "Azərbaycan Milli Ensiklopediyası" Elmi Mərkəzi
Nəşr yeri: Bakı
Nəşr ili: 2007
ISBN: 978-9952-441-01-7
Səhifələrin sayı: 881
Sərlövhə: Azərbaycan Milli Ensiklopediyası, I CİLD
Nəşriyyat: "Azərbaycan Milli Ensiklopediyası" Elmi Mərkəzi
Nəşr yeri: Bakı
Nəşr ili: 2009
ISBN: 978-9952-441-02-4
Səhifələrin sayı: 608
Sərlövhə: Azərbaycan Milli Ensiklopediyası, II CİLD
Nəşriyyat: "Azərbaycan Milli Ensiklopediyası" Elmi Mərkəzi
Nəşr yeri: Bakı
Nəşr ili: 2010
ISBN: 978-9952-441-05-5
Səhifələrin sayı: 604
Sərlövhə: Azərbaycan Milli Ensiklopediyası, III CİLD
Nəşriyyat: "Azərbaycan Milli Ensiklopediyası" Elmi Mərkəzi
Nəşr yeri: Bakı
Nəşr ili: 2011
ISBN: 978-9952-441-07-9
Səhifələrin sayı: 604
Sərlövhə: Azərbaycan Milli Ensiklopediyası, “Azərbaycan” xüsusi cildi (rus dilində)
Nəşriyyat: "Azərbaycan Milli Ensiklopediyası" Elmi Mərkəzi
Nəşr yeri: Bakı
Nəşr ili: 2012
ISBN: 978-9952-441-01-7
Səhifələrin sayı: 881
Sərlövhə: Azərbaycan Milli Ensiklopediyası, IV CİLD
Nəşriyyat: "Azərbaycan Milli Ensiklopediyası" Elmi Mərkəzi
Nəşr yeri: Bakı
Nəşr ili: 2013
ISBN: 978-9952-441-03-1
Səhifələrin sayı: 608
Sərlövhə: Azərbaycan Milli Ensiklopediyası, V CİLD
Nəşriyyat: "Azərbaycan Milli Ensiklopediyası" Elmi Mərkəzi
Nəşr yeri: Bakı
Nəşr ili: 2014
ISBN: 978-9952-441-10-9
Səhifələrin sayı: 592
Sərlövhə: Azərbaycan Milli Ensiklopediyası, VI CİLD
Nəşriyyat: "Azərbaycan Milli Ensiklopediyası" Elmi Mərkəzi
Nəşr yeri: Bakı
Nəşr ili 2015
ISBN: 978-9952-441-11-6
Səhifələrin sayı: 608
ARGENTİT – AŞURBƏYOV
    AVSTRİYA-TÜRKİYƏ MÜHARİBƏSİ (16-18 əsrlər)

    ÁВСТРИЙА-ТЦРКИЙЯ МЦЩАРИБЯЛЯРИ (16–18 ясрляр) – Австрийа Щабсбурглары иля Османлы империйасы арасында Ъянуб-Шярги вя Мяркязи Авропада щеэемонлуг уьрунда апарылан мцщарибяляр. 15 ясрин сонларындан Османлы империйасынын експансийа сийасяти Австрийа цчцн тящлцкя йарадырды. Османлы ордусу 1526 ил августун 29-да Мощач ш. йахынлыьында маъар-чех ордуларыны дармадаьын етди. 1529 ил сентйабрын 27-дя Вйананы мцщасиряйя алды (14 октйабрда мцщасиря дайандырылды). 1532–33 илляр мцщарибясинин эедишиндя Австрийа ордусу тцрклярин щцъумунун гаршысыны алды. Истанбул сцлщ мцгавилясиня эюря (23 ийул 1533) Маъарыстан краллыьынын г. вя шм.-г. торпаглары Австрийайа кечди. Явязиндя Австрийа щяр ил султана хяраъ вермяйи ющдясиня эютцрдц. 1540–47 ил ляр мцщарибяси заманы Османлы ордусу Маъарыстана дахил олараг Буда вя Естергому яля кечирди. 1547 ил Ядирня мцгавилясиня эюря, Маъарыстан цч щиссяйя парчаланды: г. вя шм. щиссяси Щабсбургларын щакимиййятиндя, мяркязи щиссяси султан ъанишинляринин идарясиндя галды; Шярги Маъарыстан щакимляри Османлы империйасынын вассалларына чеврилдиляр. Трансилванийада аьалыг уьрунда апарылан 1551–62  вя 1566– 68 ил ляр мцща ри бя ля ри сярщядлярдя ящямиййятли дяйишикликляр етмяди. 1592–1606 ил ляр мцщарибясинин йекунларына ясасян Австрийа султана  хяраъ  вермякдян  азад олду. 1660– 6 4 и л л я р  мцщарибяси  Османлы гошунларынын Трансилванийадан чыхарылмасыны нязярдя тутан сцлщцн (10 август 1664) имзаланмасы иля йекунлашды, лакин бу ярази султанын щакимиййяти алтында галды. 1683–99  илляр  мцщарибяс и тцрклярин Вйананы мцщасиряйя алмасы иля башлады. Й. Собескинин гошунлары Австрийанын кюмяйиня эяляряк тцркляри мяьлубиййятя  уьратды  (12  сентйабр 1683). Бу мяьлубиййят Тцркийянин Мяркязи Авропайа ирялилямясинин гаршысыны алды. Австрийа ордусу Буданы, Шярги Маъарыстаны, Славонийаны, Банаты вя Белграды тутду. 1697 ил сентйабрын 11-дя Австрийа ордусу Савоййалы Йевэенинин команданлыьы иля Зента (Сента) йахынлыьында тцркляри мяьлубиййятя уьратды. Карловитса конгресинин (1699) гярарына ясасян Австрийа Маъарыстанын чох щиссясини, Трансилванийаны, Хорватийаны вя демяк олар ки, бцтцн Славонийаны яля кечирди. 1716–18 ил ляр мцщарибяси заманы Австрийа Шимали Сербийайа, Шимали Боснийайа вя Валахийанын бир щиссясиня йийялянди [бах Пожареватс сцлщ мцгавиляляри (1718)]. 1737–39  ил ляр  мцщарибяси Австрийанын Русийанын тяряфиндя Тцркийяйя гаршы мцщарибяйя гошулмасы иля башлады. Мцщарибя нятиъясиндя Австрийа Сербийа вя Валахийадакы торпаглары Тцркийяйя гайтарды. 1788–90 илляр мцщарибяси заманы Австрийа Бухарести, Белграды, Крайованы яля кечирся дя Инэилтяря вя Пруссийанын тязйиги алтында Тцркийя иля баьладыьы Систов сцлщ мцгавилясиня (1791) эюря ишьал етдийи яразиляри эери гайтарды. А.-Т. м. Османлы империйасынын зяифлямясиня вя Щабсбургларын чохмиллятли дювлятинин йаранмасына эятириб чыхарды. Балканларда Австрийа-Тцркийя рягабяти 19 ясрдя дя давам  етди.

    AVSTRİYA-TÜRKİYƏ MÜHARİBƏSİ (16-18 əsrlər)

    ÁВСТРИЙА-ТЦРКИЙЯ МЦЩАРИБЯЛЯРИ (16–18 ясрляр) – Австрийа Щабсбурглары иля Османлы империйасы арасында Ъянуб-Шярги вя Мяркязи Авропада щеэемонлуг уьрунда апарылан мцщарибяляр. 15 ясрин сонларындан Османлы империйасынын експансийа сийасяти Австрийа цчцн тящлцкя йарадырды. Османлы ордусу 1526 ил августун 29-да Мощач ш. йахынлыьында маъар-чех ордуларыны дармадаьын етди. 1529 ил сентйабрын 27-дя Вйананы мцщасиряйя алды (14 октйабрда мцщасиря дайандырылды). 1532–33 илляр мцщарибясинин эедишиндя Австрийа ордусу тцрклярин щцъумунун гаршысыны алды. Истанбул сцлщ мцгавилясиня эюря (23 ийул 1533) Маъарыстан краллыьынын г. вя шм.-г. торпаглары Австрийайа кечди. Явязиндя Австрийа щяр ил султана хяраъ вермяйи ющдясиня эютцрдц. 1540–47 ил ляр мцщарибяси заманы Османлы ордусу Маъарыстана дахил олараг Буда вя Естергому яля кечирди. 1547 ил Ядирня мцгавилясиня эюря, Маъарыстан цч щиссяйя парчаланды: г. вя шм. щиссяси Щабсбургларын щакимиййятиндя, мяркязи щиссяси султан ъанишинляринин идарясиндя галды; Шярги Маъарыстан щакимляри Османлы империйасынын вассалларына чеврилдиляр. Трансилванийада аьалыг уьрунда апарылан 1551–62  вя 1566– 68 ил ляр мцща ри бя ля ри сярщядлярдя ящямиййятли дяйишикликляр етмяди. 1592–1606 ил ляр мцщарибясинин йекунларына ясасян Австрийа султана  хяраъ  вермякдян  азад олду. 1660– 6 4 и л л я р  мцщарибяси  Османлы гошунларынын Трансилванийадан чыхарылмасыны нязярдя тутан сцлщцн (10 август 1664) имзаланмасы иля йекунлашды, лакин бу ярази султанын щакимиййяти алтында галды. 1683–99  илляр  мцщарибяс и тцрклярин Вйананы мцщасиряйя алмасы иля башлады. Й. Собескинин гошунлары Австрийанын кюмяйиня эяляряк тцркляри мяьлубиййятя  уьратды  (12  сентйабр 1683). Бу мяьлубиййят Тцркийянин Мяркязи Авропайа ирялилямясинин гаршысыны алды. Австрийа ордусу Буданы, Шярги Маъарыстаны, Славонийаны, Банаты вя Белграды тутду. 1697 ил сентйабрын 11-дя Австрийа ордусу Савоййалы Йевэенинин команданлыьы иля Зента (Сента) йахынлыьында тцркляри мяьлубиййятя уьратды. Карловитса конгресинин (1699) гярарына ясасян Австрийа Маъарыстанын чох щиссясини, Трансилванийаны, Хорватийаны вя демяк олар ки, бцтцн Славонийаны яля кечирди. 1716–18 ил ляр мцщарибяси заманы Австрийа Шимали Сербийайа, Шимали Боснийайа вя Валахийанын бир щиссясиня йийялянди [бах Пожареватс сцлщ мцгавиляляри (1718)]. 1737–39  ил ляр  мцщарибяси Австрийанын Русийанын тяряфиндя Тцркийяйя гаршы мцщарибяйя гошулмасы иля башлады. Мцщарибя нятиъясиндя Австрийа Сербийа вя Валахийадакы торпаглары Тцркийяйя гайтарды. 1788–90 илляр мцщарибяси заманы Австрийа Бухарести, Белграды, Крайованы яля кечирся дя Инэилтяря вя Пруссийанын тязйиги алтында Тцркийя иля баьладыьы Систов сцлщ мцгавилясиня (1791) эюря ишьал етдийи яразиляри эери гайтарды. А.-Т. м. Османлы империйасынын зяифлямясиня вя Щабсбургларын чохмиллятли дювлятинин йаранмасына эятириб чыхарды. Балканларда Австрийа-Тцркийя рягабяти 19 ясрдя дя давам  етди.