BARSTERLЯR, rentgen барстерляри (ing. burst – partlayыш, alышma) – onlarla dяqiqяdяn bir neчя суткайа qяdяr fasilяlяrlя qeyri-periodik алышан rentgen космик шцa mяnbяlяri. Иlk B. 1975 илдя kяшf олунмуш, 2005 ил цчцн 50-dяn artыq B. aшkar edilmiшdir. Partlayышын davametmя mцddяti тяхминян 10 sанийя, istilik шцalanma spektriнин темп-ру T > 6 keV- дuр. Gюy qцbbяsindя B.-ин Qalaktikanыn mяrkяzinя йахын toplanмасы, onlarыn Qalaktikaнын сферик щиссясиня мяхсус olduьunu gюstяrir. Бир нечя барстер kцrяvi ulduz topаlарынын mяrkяzi hiссяляриндя mцшahidя olunur.
Hesab edilir ki, rentgen барстери kiчik kцtlяli ulduzla birlikdя ikiqat sыx sistemин tяrkibиня daxil olan, nisbяtяn зяиф maqnit sahяsinя malik neytron ulduzdur. Qonшu ulduzun sяthindяn neytron ulduzun sяthinя dцшяn maddя mцяyyяn mцddяt яrzindя orada toplanараг tяdricяn qыzыr. Onуn temp-ru heliumun термонцвя алышmasы цчцn kifayяt edяn qiymяtя чatdыqda, sяthdя термонцвя partlayышы baш verir. Alышma zamanы Б.-ин energetik iшыqlыьы 10 Вt/m2 tяrtibindя olur. B.-in alышma mexanizmi yeni ulduzlarыn alышmalarыna analojidir. Alышmalararasы mцddяtdя барстер akkresiya hesabыna fasilяsiz olaraq 1029–1030 Vt gцcцndя шцa buraxыr. Bu шцanыn tam enerjisi alышma enerjisindяn tяqr. yцz dяfя чoxдur.
MXB 1730–335 “sцrяtli barsterинdя” akkresiya qeyri-stasionar baш verdiyindяn termonцvя alышmalarы (I tip alышma) ilя yanaшы onda daha tez-tez vя gцclц alышmalar (II tip alышma) mцшahidя olunur ki, bu da maqnit sahяsini dяlib keчяn sыxыlmыш qaz kцtlяlяrinin neytron ulduzun sяthinя dцшmяsi нятиъясиндя баш верир.
Azərbaycan Milli Ensiklopediyası
| Sərlövhə: | Azərbaycan Milli Ensiklopediyası, “Azərbaycan” xüsusi cildi (Azərbaycan dilində) |
| Nəşriyyat: | "Azərbaycan Milli Ensiklopediyası" Elmi Mərkəzi |
| Nəşr yeri: | Bakı |
| Nəşr ili: | 2007 |
| ISBN: | 978-9952-441-01-7 |
| Səhifələrin sayı: | 881 |
| Sərlövhə: | Azərbaycan Milli Ensiklopediyası, I CİLD |
| Nəşriyyat: | "Azərbaycan Milli Ensiklopediyası" Elmi Mərkəzi |
| Nəşr yeri: | Bakı |
| Nəşr ili: | 2009 |
| ISBN: | 978-9952-441-02-4 |
| Səhifələrin sayı: | 608 |
| Sərlövhə: | Azərbaycan Milli Ensiklopediyası, II CİLD |
| Nəşriyyat: | "Azərbaycan Milli Ensiklopediyası" Elmi Mərkəzi |
| Nəşr yeri: | Bakı |
| Nəşr ili: | 2010 |
| ISBN: | 978-9952-441-05-5 |
| Səhifələrin sayı: | 604 |
| Sərlövhə: | Azərbaycan Milli Ensiklopediyası, III CİLD |
| Nəşriyyat: | "Azərbaycan Milli Ensiklopediyası" Elmi Mərkəzi |
| Nəşr yeri: | Bakı |
| Nəşr ili: | 2011 |
| ISBN: | 978-9952-441-07-9 |
| Səhifələrin sayı: | 604 |
| Sərlövhə: | Azərbaycan Milli Ensiklopediyası, “Azərbaycan” xüsusi cildi (rus dilində) |
| Nəşriyyat: | "Azərbaycan Milli Ensiklopediyası" Elmi Mərkəzi |
| Nəşr yeri: | Bakı |
| Nəşr ili: | 2012 |
| ISBN: | 978-9952-441-01-7 |
| Səhifələrin sayı: | 881 |
| Sərlövhə: | Azərbaycan Milli Ensiklopediyası, IV CİLD |
| Nəşriyyat: | "Azərbaycan Milli Ensiklopediyası" Elmi Mərkəzi |
| Nəşr yeri: | Bakı |
| Nəşr ili: | 2013 |
| ISBN: | 978-9952-441-03-1 |
| Səhifələrin sayı: | 608 |
| Sərlövhə: | Azərbaycan Milli Ensiklopediyası, V CİLD |
| Nəşriyyat: | "Azərbaycan Milli Ensiklopediyası" Elmi Mərkəzi |
| Nəşr yeri: | Bakı |
| Nəşr ili: | 2014 |
| ISBN: | 978-9952-441-10-9 |
| Səhifələrin sayı: | 592 |
| Sərlövhə: | Azərbaycan Milli Ensiklopediyası, VI CİLD |
| Nəşriyyat: | "Azərbaycan Milli Ensiklopediyası" Elmi Mərkəzi |
| Nəşr yeri: | Bakı |
| Nəşr ili | 2015 |
| ISBN: | 978-9952-441-11-6 |
| Səhifələrin sayı: | 608 |
BARSTERLЯR, rentgen барстерляри (ing. burst – partlayыш, alышma) – onlarla dяqiqяdяn bir neчя суткайа qяdяr fasilяlяrlя qeyri-periodik алышан rentgen космик шцa mяnbяlяri. Иlk B. 1975 илдя kяшf олунмуш, 2005 ил цчцн 50-dяn artыq B. aшkar edilmiшdir. Partlayышын davametmя mцddяti тяхминян 10 sанийя, istilik шцalanma spektriнин темп-ру T > 6 keV- дuр. Gюy qцbbяsindя B.-ин Qalaktikanыn mяrkяzinя йахын toplanмасы, onlarыn Qalaktikaнын сферик щиссясиня мяхсус olduьunu gюstяrir. Бир нечя барстер kцrяvi ulduz topаlарынын mяrkяzi hiссяляриндя mцшahidя olunur.
Hesab edilir ki, rentgen барстери kiчik kцtlяli ulduzla birlikdя ikiqat sыx sistemин tяrkibиня daxil olan, nisbяtяn зяиф maqnit sahяsinя malik neytron ulduzdur. Qonшu ulduzun sяthindяn neytron ulduzun sяthinя dцшяn maddя mцяyyяn mцddяt яrzindя orada toplanараг tяdricяn qыzыr. Onуn temp-ru heliumun термонцвя алышmasы цчцn kifayяt edяn qiymяtя чatdыqda, sяthdя термонцвя partlayышы baш verir. Alышma zamanы Б.-ин energetik iшыqlыьы 10 Вt/m2 tяrtibindя olur. B.-in alышma mexanizmi yeni ulduzlarыn alышmalarыna analojidir. Alышmalararasы mцddяtdя барстер akkresiya hesabыna fasilяsiz olaraq 1029–1030 Vt gцcцndя шцa buraxыr. Bu шцanыn tam enerjisi alышma enerjisindяn tяqr. yцz dяfя чoxдur.
MXB 1730–335 “sцrяtli barsterинdя” akkresiya qeyri-stasionar baш verdiyindяn termonцvя alышmalarы (I tip alышma) ilя yanaшы onda daha tez-tez vя gцclц alышmalar (II tip alышma) mцшahidя olunur ki, bu da maqnit sahяsini dяlib keчяn sыxыlmыш qaz kцtlяlяrinin neytron ulduzun sяthinя dцшmяsi нятиъясиндя баш верир.
BARSTERLЯR, rentgen барстерляри (ing. burst – partlayыш, alышma) – onlarla dяqiqяdяn bir neчя суткайа qяdяr fasilяlяrlя qeyri-periodik алышан rentgen космик шцa mяnbяlяri. Иlk B. 1975 илдя kяшf олунмуш, 2005 ил цчцн 50-dяn artыq B. aшkar edilmiшdir. Partlayышын davametmя mцddяti тяхминян 10 sанийя, istilik шцalanma spektriнин темп-ру T > 6 keV- дuр. Gюy qцbbяsindя B.-ин Qalaktikanыn mяrkяzinя йахын toplanмасы, onlarыn Qalaktikaнын сферик щиссясиня мяхсус olduьunu gюstяrir. Бир нечя барстер kцrяvi ulduz topаlарынын mяrkяzi hiссяляриндя mцшahidя olunur.
Hesab edilir ki, rentgen барстери kiчik kцtlяli ulduzla birlikdя ikiqat sыx sistemин tяrkibиня daxil olan, nisbяtяn зяиф maqnit sahяsinя malik neytron ulduzdur. Qonшu ulduzun sяthindяn neytron ulduzun sяthinя dцшяn maddя mцяyyяn mцddяt яrzindя orada toplanараг tяdricяn qыzыr. Onуn temp-ru heliumun термонцвя алышmasы цчцn kifayяt edяn qiymяtя чatdыqda, sяthdя термонцвя partlayышы baш verir. Alышma zamanы Б.-ин energetik iшыqlыьы 10 Вt/m2 tяrtibindя olur. B.-in alышma mexanizmi yeni ulduzlarыn alышmalarыna analojidir. Alышmalararasы mцddяtdя барстер akkresiya hesabыna fasilяsiz olaraq 1029–1030 Vt gцcцndя шцa buraxыr. Bu шцanыn tam enerjisi alышma enerjisindяn tяqr. yцz dяfя чoxдur.
MXB 1730–335 “sцrяtli barsterинdя” akkresiya qeyri-stasionar baш verdiyindяn termonцvя alышmalarы (I tip alышma) ilя yanaшы onda daha tez-tez vя gцclц alышmalar (II tip alышma) mцшahidя olunur ki, bu da maqnit sahяsini dяlib keчяn sыxыlmыш qaz kцtlяlяrinin neytron ulduzun sяthinя dцшmяsi нятиъясиндя баш верир.
