Azərbaycan Milli Ensiklopediyası
V CİLD (BRYÁNKA - ÇƏRMƏDİL NEKROPOLU)
    BUZLAQLAR


    БУЗЛАГЛАР – Йер сятщиндя аьырлыг гцввясинин тясири алтында щярякят едян, ясасян, атм. мяншяли буз йыьыны. Илбойу топланан чюкцнтцлярин мигдары, ярийян вя бухарланан чюкцнтцлярин мигдарындан чох олан йерлярдя (хцсусиля гар хяттиндян йухарыда) сцлб атм. чюкцнтцляринин топланмасындан (чох вахт харланмыш гардан) ямяля эялир. Б. гидаланма вя аблйасийа (яримя вя бухарланма) сащяляриндян ибарятдир. Гидаланма сащясиндя йыьылан гар тядриъян буза чеврилир вя ашаьыйа, аблйасийа сащясиня доьру щярякят едир. Аблйасийа сащясиндя буз яримя, бухарланма вя йа сынма нятиъясиндя Б.-дан айрылыр. Б.-ын юлчцляри, форма вя гурулушу бузлаг йатаьынын формасы, бузун йаранма вя яримя нисбяти вя бузлаьын йаваш щярякяти иля ялагядардыр. Б. даь, йахуд ахым Б.-ына вя юртцк Б.- ына айрылыр. Бунларын арасында даь-юртцк Б.-ы йерляшир. Йатым йериня эюря даь (ахым) Б.-ы 4 типя бюлцнцр: зирвя Б.-ы (йасты вя шиш зирвя Б.-ы), йамаъ Б.-ы (кар, асылы вя йамаъ Б.-ы), дяря Б.-ы (садя вя мцряккяб дяря Б.-ы вя дендрит Б.-ы) вя даьятяйи Б.-ы. Юртцк Б.-ы йерцстц юртцк Б.-ына вя шелф Б.-ына бюлцнцр. Йерцстц юртцк Б.-ынын щярякят истигамяти вя формасы гидаланма вя аблйасийа сащяляриндян асылыдыр; бурада буз диб релйефиндян асылы олмайараг щцндцр сащядян кянарлара доьру щярякят едир. Шелф Б.-ында ондан гопмуш буз парчаларынын щярякяти ися сащилдян дянизя доьрудур. Бу ясас ики тип Б. арасында диби щям торпаьа, щям дя суйа отурмуш Б. да вар. Бу Б. континентал мяншяли олсалар да, онларын морфолоэийасы вя режими, ясасян, океанла ялагядардыр (мяс., Гярби Антарктиданын бузлаг комплекси). Б.-ын сащ. йцз минлярля км2-ядяк (Гярби Антаркти- дада Росс шелф бузлаьы – 536 мин км2), ени 100 м-дян бир нечя мин км-ядяк (Шярги Антарктидада Бодуен шелф бузлаьы– 1200 км), уз. бир нечя йцз км-ядяк (Шярги Антарктидада Ламберт чыхынты бузлаьы– 700 км), галынлыьы 10 м-дян бир нечя км- ядяк (Антарктидада юртцк бузлаьынын юлчцлмцш галынлыьы 4,3 км-ядяк) олур. Мцасир бузлашманын сащ. 16,3 млн. км2-дян чох (гуру сащ.-нин 11%-и), цмуми щяъми тягр. 28 млн км3-дир. Цмуми бузлашма сащ.-нин 86,9%-и, щяъминин ися 98%-и материк юртцк Б.-ынын, 9,1%-и вя тягр. 2%-и шелф Б.-ынын, 1,3%-и вя тягр. 0,1%-и даь Б.-ынын пайына дцшцр. Гидаланма сащясиня дцшян йаьынтынын мигдарындан асылы олараг Б.-ын сащяси артыр, йахуд азалыр.

    Йерцстц юртцк бузлаьы. Антарктида.

    Йалныз гидаланма вя аблйасийа сащяляри арасында мцяййян бир сярщяд бойу бузлаг кцтлясинин таразлыьы йараныр. Гидаланма сярщядиндян бир гядяр йухарыдан фирн хятти кечир; бунларын арасында сон йай мювсцмцндя сулашмыш гар гатынын донмасындан йаранмыш “га- ланма” буз золаьы йерляшир. Б. йатаьа донуб йапышмыш сойуг Б.-а вя йатаг цзяриндя сцрцшян изоте р м и к Б.-а бюлцнцр. Сойуг Б.-ын диб сцряти сыфыра бярабярдир. Изотермик Б.-да Б.-ын щярякяти бузун аьырлыьындан, темп-рундан, йамаъын мейиллийиндян вя с.-дян асылы олараг мцхтялиф олур. Кичик даь (ахым) Б.-ында бу сцрят ил ярзиндя бир нечя м, ири Б.-да бир нечя йцз м; Антарктиданын шелф Б.-ында 1,9 км, Гренландийа юртцк бузлаьынын г. кянарындакы чыхынты Б.-ында ися 7,3–13,8 км-ядякдир. Б.-да бузун йашы дяринлийя доьру сцрятля артыр; йаш профилляр цзря оксиэен вя щидроэенин стабил изотопларынын мигдарына, йцксяк радиоактивлик гатларына, бузун ахым моделиня эюря тяйин олунур. Антарктидада “Восток” ст.-нда газылан 3600 м дяринлийиндя гуйу 420 мин ил йашы олан буз гатыны кясмишдир, бу 4 иглим сиклиня бярабярдир.

    Иглимин дяйишмяси даим Б.-ын юлчц вя кцтляляринин тяряддцдцня сябяб олур. 4 нюв бузлаг тяряддцдц айырырлар: 1) хариъи йцкцн дяйишмяси иля (бузун аккумулйасийасы вя аблйасийасы) ялагядар мяъбури тяряддцдляр; 2) бузун яримяси вя бузлагалты ахымын тясириндян сцрцшмя сцрятинин йцксяктезликли тяряддцдц; 3) бузлаг гатында темп-р тяряддцдц иля ялагядар ашаьытезликли тяряддцд; 4) Б.-да сярт тярпянишлярля ялагядар релаксасион автотяряддцдляр. Садалананларын ичярисиндя 1-ъи вя 4-ъц тяряддцдляр даща мцщцмдцр. Бунларла ялагядар мяъбури тяряддцдя мяруз галан нормал вя пулсасийалы (релаксасион тяряддцдлц) Б. йараныр. Билаваситя иглимля ялагядар олан мяъбури тяряддцдляр дя иглим кими юз сикллийи иля сечилир. 11-иллик, 22-иллик, 35-иллик вя 80-иллик сиклляр мялумдур; даща узунмцддятли (тягр. 1850-иллик) сиклин мювъудлуьу да ещтимал олунур. Б.-ын щяр бир тяряддцд сикли 2 фазадан ибарятдир: бузлаьын гыса мцддятя интенсив ирялилямяси вя нисбятян узун мцддятя тядриъян эери чякилмяси. Узаг эеол. кечмишдя Б.-ын нисбятян ири тяряддцдляри бузлаг вя бузлагларарасы епохаларын, бузлаг вя бузсуз дюврлярин нювбяляшмясиня сябяб олмушдур. Сонунъу Эеъ Плейстосен бузлашмасынын эери чякилмяси тягр. 17–10 мин ил бундан яввяля тясадцф едир. 20 ясрин сону 21 ясрин яввялляриндя Йер кцрясиндя иглимин глобал истиляшмяси иля ялагядар бузлашманын эери чякилмяси сцрятлянмишдир. Б. Йер кцрясиндя су ещтийатынын вя су балансынын мцщцм тяркиб щиссясидир, онларын

    Росс шелф бузлаьы. Гярби Антарктида.

    кцтляви сурятдя яримяси дашгынлара вя океанларда сявиййянин галхмасына сябяб олур. Б.-ын тяряддцдц нятиъясиндя аккумулйатив вя ерозион релйеф формалары вя бузлаг чюкцнтцляри йараныр. Бузлаг вя гар учгунлары кими дящшятли щаллар да Б.-ын фяалиййяти иля ялагядардыр.

    Щималай даьларында бузлаглар.

Sərlövhə: Azərbaycan Milli Ensiklopediyası, “Azərbaycan” xüsusi cildi (Azərbaycan dilində)
Nəşriyyat: "Azərbaycan Milli Ensiklopediyası" Elmi Mərkəzi
Nəşr yeri: Bakı
Nəşr ili: 2007
ISBN: 978-9952-441-01-7
Səhifələrin sayı: 881
Sərlövhə: Azərbaycan Milli Ensiklopediyası, I CİLD
Nəşriyyat: "Azərbaycan Milli Ensiklopediyası" Elmi Mərkəzi
Nəşr yeri: Bakı
Nəşr ili: 2009
ISBN: 978-9952-441-02-4
Səhifələrin sayı: 608
Sərlövhə: Azərbaycan Milli Ensiklopediyası, II CİLD
Nəşriyyat: "Azərbaycan Milli Ensiklopediyası" Elmi Mərkəzi
Nəşr yeri: Bakı
Nəşr ili: 2010
ISBN: 978-9952-441-05-5
Səhifələrin sayı: 604
Sərlövhə: Azərbaycan Milli Ensiklopediyası, III CİLD
Nəşriyyat: "Azərbaycan Milli Ensiklopediyası" Elmi Mərkəzi
Nəşr yeri: Bakı
Nəşr ili: 2011
ISBN: 978-9952-441-07-9
Səhifələrin sayı: 604
Sərlövhə: Azərbaycan Milli Ensiklopediyası, “Azərbaycan” xüsusi cildi (rus dilində)
Nəşriyyat: "Azərbaycan Milli Ensiklopediyası" Elmi Mərkəzi
Nəşr yeri: Bakı
Nəşr ili: 2012
ISBN: 978-9952-441-01-7
Səhifələrin sayı: 881
Sərlövhə: Azərbaycan Milli Ensiklopediyası, IV CİLD
Nəşriyyat: "Azərbaycan Milli Ensiklopediyası" Elmi Mərkəzi
Nəşr yeri: Bakı
Nəşr ili: 2013
ISBN: 978-9952-441-03-1
Səhifələrin sayı: 608
Sərlövhə: Azərbaycan Milli Ensiklopediyası, V CİLD
Nəşriyyat: "Azərbaycan Milli Ensiklopediyası" Elmi Mərkəzi
Nəşr yeri: Bakı
Nəşr ili: 2014
ISBN: 978-9952-441-10-9
Səhifələrin sayı: 592
Sərlövhə: Azərbaycan Milli Ensiklopediyası, VI CİLD
Nəşriyyat: "Azərbaycan Milli Ensiklopediyası" Elmi Mərkəzi
Nəşr yeri: Bakı
Nəşr ili 2015
ISBN: 978-9952-441-11-6
Səhifələrin sayı: 608
BRYÁNKA – ÇƏRMƏDİL NEKROPOLU
    BUZLAQLAR


    БУЗЛАГЛАР – Йер сятщиндя аьырлыг гцввясинин тясири алтында щярякят едян, ясасян, атм. мяншяли буз йыьыны. Илбойу топланан чюкцнтцлярин мигдары, ярийян вя бухарланан чюкцнтцлярин мигдарындан чох олан йерлярдя (хцсусиля гар хяттиндян йухарыда) сцлб атм. чюкцнтцляринин топланмасындан (чох вахт харланмыш гардан) ямяля эялир. Б. гидаланма вя аблйасийа (яримя вя бухарланма) сащяляриндян ибарятдир. Гидаланма сащясиндя йыьылан гар тядриъян буза чеврилир вя ашаьыйа, аблйасийа сащясиня доьру щярякят едир. Аблйасийа сащясиндя буз яримя, бухарланма вя йа сынма нятиъясиндя Б.-дан айрылыр. Б.-ын юлчцляри, форма вя гурулушу бузлаг йатаьынын формасы, бузун йаранма вя яримя нисбяти вя бузлаьын йаваш щярякяти иля ялагядардыр. Б. даь, йахуд ахым Б.-ына вя юртцк Б.- ына айрылыр. Бунларын арасында даь-юртцк Б.-ы йерляшир. Йатым йериня эюря даь (ахым) Б.-ы 4 типя бюлцнцр: зирвя Б.-ы (йасты вя шиш зирвя Б.-ы), йамаъ Б.-ы (кар, асылы вя йамаъ Б.-ы), дяря Б.-ы (садя вя мцряккяб дяря Б.-ы вя дендрит Б.-ы) вя даьятяйи Б.-ы. Юртцк Б.-ы йерцстц юртцк Б.-ына вя шелф Б.-ына бюлцнцр. Йерцстц юртцк Б.-ынын щярякят истигамяти вя формасы гидаланма вя аблйасийа сащяляриндян асылыдыр; бурада буз диб релйефиндян асылы олмайараг щцндцр сащядян кянарлара доьру щярякят едир. Шелф Б.-ында ондан гопмуш буз парчаларынын щярякяти ися сащилдян дянизя доьрудур. Бу ясас ики тип Б. арасында диби щям торпаьа, щям дя суйа отурмуш Б. да вар. Бу Б. континентал мяншяли олсалар да, онларын морфолоэийасы вя режими, ясасян, океанла ялагядардыр (мяс., Гярби Антарктиданын бузлаг комплекси). Б.-ын сащ. йцз минлярля км2-ядяк (Гярби Антаркти- дада Росс шелф бузлаьы – 536 мин км2), ени 100 м-дян бир нечя мин км-ядяк (Шярги Антарктидада Бодуен шелф бузлаьы– 1200 км), уз. бир нечя йцз км-ядяк (Шярги Антарктидада Ламберт чыхынты бузлаьы– 700 км), галынлыьы 10 м-дян бир нечя км- ядяк (Антарктидада юртцк бузлаьынын юлчцлмцш галынлыьы 4,3 км-ядяк) олур. Мцасир бузлашманын сащ. 16,3 млн. км2-дян чох (гуру сащ.-нин 11%-и), цмуми щяъми тягр. 28 млн км3-дир. Цмуми бузлашма сащ.-нин 86,9%-и, щяъминин ися 98%-и материк юртцк Б.-ынын, 9,1%-и вя тягр. 2%-и шелф Б.-ынын, 1,3%-и вя тягр. 0,1%-и даь Б.-ынын пайына дцшцр. Гидаланма сащясиня дцшян йаьынтынын мигдарындан асылы олараг Б.-ын сащяси артыр, йахуд азалыр.

    Йерцстц юртцк бузлаьы. Антарктида.

    Йалныз гидаланма вя аблйасийа сащяляри арасында мцяййян бир сярщяд бойу бузлаг кцтлясинин таразлыьы йараныр. Гидаланма сярщядиндян бир гядяр йухарыдан фирн хятти кечир; бунларын арасында сон йай мювсцмцндя сулашмыш гар гатынын донмасындан йаранмыш “га- ланма” буз золаьы йерляшир. Б. йатаьа донуб йапышмыш сойуг Б.-а вя йатаг цзяриндя сцрцшян изоте р м и к Б.-а бюлцнцр. Сойуг Б.-ын диб сцряти сыфыра бярабярдир. Изотермик Б.-да Б.-ын щярякяти бузун аьырлыьындан, темп-рундан, йамаъын мейиллийиндян вя с.-дян асылы олараг мцхтялиф олур. Кичик даь (ахым) Б.-ында бу сцрят ил ярзиндя бир нечя м, ири Б.-да бир нечя йцз м; Антарктиданын шелф Б.-ында 1,9 км, Гренландийа юртцк бузлаьынын г. кянарындакы чыхынты Б.-ында ися 7,3–13,8 км-ядякдир. Б.-да бузун йашы дяринлийя доьру сцрятля артыр; йаш профилляр цзря оксиэен вя щидроэенин стабил изотопларынын мигдарына, йцксяк радиоактивлик гатларына, бузун ахым моделиня эюря тяйин олунур. Антарктидада “Восток” ст.-нда газылан 3600 м дяринлийиндя гуйу 420 мин ил йашы олан буз гатыны кясмишдир, бу 4 иглим сиклиня бярабярдир.

    Иглимин дяйишмяси даим Б.-ын юлчц вя кцтляляринин тяряддцдцня сябяб олур. 4 нюв бузлаг тяряддцдц айырырлар: 1) хариъи йцкцн дяйишмяси иля (бузун аккумулйасийасы вя аблйасийасы) ялагядар мяъбури тяряддцдляр; 2) бузун яримяси вя бузлагалты ахымын тясириндян сцрцшмя сцрятинин йцксяктезликли тяряддцдц; 3) бузлаг гатында темп-р тяряддцдц иля ялагядар ашаьытезликли тяряддцд; 4) Б.-да сярт тярпянишлярля ялагядар релаксасион автотяряддцдляр. Садалананларын ичярисиндя 1-ъи вя 4-ъц тяряддцдляр даща мцщцмдцр. Бунларла ялагядар мяъбури тяряддцдя мяруз галан нормал вя пулсасийалы (релаксасион тяряддцдлц) Б. йараныр. Билаваситя иглимля ялагядар олан мяъбури тяряддцдляр дя иглим кими юз сикллийи иля сечилир. 11-иллик, 22-иллик, 35-иллик вя 80-иллик сиклляр мялумдур; даща узунмцддятли (тягр. 1850-иллик) сиклин мювъудлуьу да ещтимал олунур. Б.-ын щяр бир тяряддцд сикли 2 фазадан ибарятдир: бузлаьын гыса мцддятя интенсив ирялилямяси вя нисбятян узун мцддятя тядриъян эери чякилмяси. Узаг эеол. кечмишдя Б.-ын нисбятян ири тяряддцдляри бузлаг вя бузлагларарасы епохаларын, бузлаг вя бузсуз дюврлярин нювбяляшмясиня сябяб олмушдур. Сонунъу Эеъ Плейстосен бузлашмасынын эери чякилмяси тягр. 17–10 мин ил бундан яввяля тясадцф едир. 20 ясрин сону 21 ясрин яввялляриндя Йер кцрясиндя иглимин глобал истиляшмяси иля ялагядар бузлашманын эери чякилмяси сцрятлянмишдир. Б. Йер кцрясиндя су ещтийатынын вя су балансынын мцщцм тяркиб щиссясидир, онларын

    Росс шелф бузлаьы. Гярби Антарктида.

    кцтляви сурятдя яримяси дашгынлара вя океанларда сявиййянин галхмасына сябяб олур. Б.-ын тяряддцдц нятиъясиндя аккумулйатив вя ерозион релйеф формалары вя бузлаг чюкцнтцляри йараныр. Бузлаг вя гар учгунлары кими дящшятли щаллар да Б.-ын фяалиййяти иля ялагядардыр.

    Щималай даьларында бузлаглар.

    BUZLAQLAR


    БУЗЛАГЛАР – Йер сятщиндя аьырлыг гцввясинин тясири алтында щярякят едян, ясасян, атм. мяншяли буз йыьыны. Илбойу топланан чюкцнтцлярин мигдары, ярийян вя бухарланан чюкцнтцлярин мигдарындан чох олан йерлярдя (хцсусиля гар хяттиндян йухарыда) сцлб атм. чюкцнтцляринин топланмасындан (чох вахт харланмыш гардан) ямяля эялир. Б. гидаланма вя аблйасийа (яримя вя бухарланма) сащяляриндян ибарятдир. Гидаланма сащясиндя йыьылан гар тядриъян буза чеврилир вя ашаьыйа, аблйасийа сащясиня доьру щярякят едир. Аблйасийа сащясиндя буз яримя, бухарланма вя йа сынма нятиъясиндя Б.-дан айрылыр. Б.-ын юлчцляри, форма вя гурулушу бузлаг йатаьынын формасы, бузун йаранма вя яримя нисбяти вя бузлаьын йаваш щярякяти иля ялагядардыр. Б. даь, йахуд ахым Б.-ына вя юртцк Б.- ына айрылыр. Бунларын арасында даь-юртцк Б.-ы йерляшир. Йатым йериня эюря даь (ахым) Б.-ы 4 типя бюлцнцр: зирвя Б.-ы (йасты вя шиш зирвя Б.-ы), йамаъ Б.-ы (кар, асылы вя йамаъ Б.-ы), дяря Б.-ы (садя вя мцряккяб дяря Б.-ы вя дендрит Б.-ы) вя даьятяйи Б.-ы. Юртцк Б.-ы йерцстц юртцк Б.-ына вя шелф Б.-ына бюлцнцр. Йерцстц юртцк Б.-ынын щярякят истигамяти вя формасы гидаланма вя аблйасийа сащяляриндян асылыдыр; бурада буз диб релйефиндян асылы олмайараг щцндцр сащядян кянарлара доьру щярякят едир. Шелф Б.-ында ондан гопмуш буз парчаларынын щярякяти ися сащилдян дянизя доьрудур. Бу ясас ики тип Б. арасында диби щям торпаьа, щям дя суйа отурмуш Б. да вар. Бу Б. континентал мяншяли олсалар да, онларын морфолоэийасы вя режими, ясасян, океанла ялагядардыр (мяс., Гярби Антарктиданын бузлаг комплекси). Б.-ын сащ. йцз минлярля км2-ядяк (Гярби Антаркти- дада Росс шелф бузлаьы – 536 мин км2), ени 100 м-дян бир нечя мин км-ядяк (Шярги Антарктидада Бодуен шелф бузлаьы– 1200 км), уз. бир нечя йцз км-ядяк (Шярги Антарктидада Ламберт чыхынты бузлаьы– 700 км), галынлыьы 10 м-дян бир нечя км- ядяк (Антарктидада юртцк бузлаьынын юлчцлмцш галынлыьы 4,3 км-ядяк) олур. Мцасир бузлашманын сащ. 16,3 млн. км2-дян чох (гуру сащ.-нин 11%-и), цмуми щяъми тягр. 28 млн км3-дир. Цмуми бузлашма сащ.-нин 86,9%-и, щяъминин ися 98%-и материк юртцк Б.-ынын, 9,1%-и вя тягр. 2%-и шелф Б.-ынын, 1,3%-и вя тягр. 0,1%-и даь Б.-ынын пайына дцшцр. Гидаланма сащясиня дцшян йаьынтынын мигдарындан асылы олараг Б.-ын сащяси артыр, йахуд азалыр.

    Йерцстц юртцк бузлаьы. Антарктида.

    Йалныз гидаланма вя аблйасийа сащяляри арасында мцяййян бир сярщяд бойу бузлаг кцтлясинин таразлыьы йараныр. Гидаланма сярщядиндян бир гядяр йухарыдан фирн хятти кечир; бунларын арасында сон йай мювсцмцндя сулашмыш гар гатынын донмасындан йаранмыш “га- ланма” буз золаьы йерляшир. Б. йатаьа донуб йапышмыш сойуг Б.-а вя йатаг цзяриндя сцрцшян изоте р м и к Б.-а бюлцнцр. Сойуг Б.-ын диб сцряти сыфыра бярабярдир. Изотермик Б.-да Б.-ын щярякяти бузун аьырлыьындан, темп-рундан, йамаъын мейиллийиндян вя с.-дян асылы олараг мцхтялиф олур. Кичик даь (ахым) Б.-ында бу сцрят ил ярзиндя бир нечя м, ири Б.-да бир нечя йцз м; Антарктиданын шелф Б.-ында 1,9 км, Гренландийа юртцк бузлаьынын г. кянарындакы чыхынты Б.-ында ися 7,3–13,8 км-ядякдир. Б.-да бузун йашы дяринлийя доьру сцрятля артыр; йаш профилляр цзря оксиэен вя щидроэенин стабил изотопларынын мигдарына, йцксяк радиоактивлик гатларына, бузун ахым моделиня эюря тяйин олунур. Антарктидада “Восток” ст.-нда газылан 3600 м дяринлийиндя гуйу 420 мин ил йашы олан буз гатыны кясмишдир, бу 4 иглим сиклиня бярабярдир.

    Иглимин дяйишмяси даим Б.-ын юлчц вя кцтляляринин тяряддцдцня сябяб олур. 4 нюв бузлаг тяряддцдц айырырлар: 1) хариъи йцкцн дяйишмяси иля (бузун аккумулйасийасы вя аблйасийасы) ялагядар мяъбури тяряддцдляр; 2) бузун яримяси вя бузлагалты ахымын тясириндян сцрцшмя сцрятинин йцксяктезликли тяряддцдц; 3) бузлаг гатында темп-р тяряддцдц иля ялагядар ашаьытезликли тяряддцд; 4) Б.-да сярт тярпянишлярля ялагядар релаксасион автотяряддцдляр. Садалананларын ичярисиндя 1-ъи вя 4-ъц тяряддцдляр даща мцщцмдцр. Бунларла ялагядар мяъбури тяряддцдя мяруз галан нормал вя пулсасийалы (релаксасион тяряддцдлц) Б. йараныр. Билаваситя иглимля ялагядар олан мяъбури тяряддцдляр дя иглим кими юз сикллийи иля сечилир. 11-иллик, 22-иллик, 35-иллик вя 80-иллик сиклляр мялумдур; даща узунмцддятли (тягр. 1850-иллик) сиклин мювъудлуьу да ещтимал олунур. Б.-ын щяр бир тяряддцд сикли 2 фазадан ибарятдир: бузлаьын гыса мцддятя интенсив ирялилямяси вя нисбятян узун мцддятя тядриъян эери чякилмяси. Узаг эеол. кечмишдя Б.-ын нисбятян ири тяряддцдляри бузлаг вя бузлагларарасы епохаларын, бузлаг вя бузсуз дюврлярин нювбяляшмясиня сябяб олмушдур. Сонунъу Эеъ Плейстосен бузлашмасынын эери чякилмяси тягр. 17–10 мин ил бундан яввяля тясадцф едир. 20 ясрин сону 21 ясрин яввялляриндя Йер кцрясиндя иглимин глобал истиляшмяси иля ялагядар бузлашманын эери чякилмяси сцрятлянмишдир. Б. Йер кцрясиндя су ещтийатынын вя су балансынын мцщцм тяркиб щиссясидир, онларын

    Росс шелф бузлаьы. Гярби Антарктида.

    кцтляви сурятдя яримяси дашгынлара вя океанларда сявиййянин галхмасына сябяб олур. Б.-ын тяряддцдц нятиъясиндя аккумулйатив вя ерозион релйеф формалары вя бузлаг чюкцнтцляри йараныр. Бузлаг вя гар учгунлары кими дящшятли щаллар да Б.-ын фяалиййяти иля ялагядардыр.

    Щималай даьларында бузлаглар.