БАШГЫРД ЦСЙАНЛАРЫ (17–18 ясрляр) – 1662–64 и л л я р ц с й а н ы чар щюкумятинин башгырд феодалларынын калмыклар цзяриня басгынларыны гадаьан етмяси вя тутдуглары ясирляри гайтармаг тяляби иля ялагядар башланмышды. Цсйан бцтцн Башгырдыстаны вя бязи гоншу гязалары бцрцмцшдц. 1664 илдя чар щюкумяти цсйаны йатырды, лакин бязи эцзяштляря дя эетди. 1681–83 и л л я р ц с й а н ы башгырдларын чар щюкумяти тяряфиндян зорла христианлашдырылаъаьы щаггында хябярин йайылмасы иля ялагядар башланмышды. Лакин цсйана казак задяэаны (старшина) Сейид Садиир башчылыг едирди. 1682 илдя цсйан бцтцн Башгырдыстаны бцрцдц. Эениш башгырд кцтляляринин щярякатдан мяйус галмасы, щямчинин чар щюкумятинин христианлашдыр ма щаггында щеч бир сярянъам вермяйяъяйини билдирмяси мцбаризянин дайандырылмасында щялледиъи рол ойнады. 1705–11 и л л я р ц с й а н ы н а сябяб 1704 илдя йени верэилярин гойулмасы вя щюкумятин рус ордусу цчцн башгырдлардан ат тяляб етмяси иди. Щюкумят калмык дястяляриндян истифадя едяряк цсйаны йатырды, лакин йеня бязи эцзяштляря эетмяли олду. 1735–40 и л л я р ц с й а н ы н а сябяб чар щюкумятинин галалар вя мядян заводлары инша етмяк йолу иля башгырд торпагларыны зябт етмяси иди. Бу цсйан да йатырылды вя щюкумят башгырд иъмаларынын дахили щяйатыны чар идаря органларынын нязаряти алтына салан инзибати ислащатлар апарды. 1755–56 ил ляр цс йа нынын (бах Батырша) сябяби рус зцлмцнцн эцълянмяси, чар щюкумятинин ящалини зорла христианлашдырмаг вя торпагларыны мцсадиря етмяк сийасяти иди. Цсйанын щазырланмасында молла Абдулла Ялийевин (Батырша) ъищада чаьыран мцраъиятнамясинин бюйцк ролу олмушдур. Йерли феодалларын цсйана гошулмамасы вя чар щюкумятинин йеритдийи цсйанчылары парчаламаг сийасятинин (кюнцллц тяслим оланлары баьышламаг, татарлары, газахлары, башгырдлары вя диэяр халглары бир-биринин цзяриня галдырмаг) цсйанын йатырылмасында мцщцм ролу олду.
Azərbaycan Milli Ensiklopediyası
| Sərlövhə: | Azərbaycan Milli Ensiklopediyası, “Azərbaycan” xüsusi cildi (Azərbaycan dilində) |
| Nəşriyyat: | "Azərbaycan Milli Ensiklopediyası" Elmi Mərkəzi |
| Nəşr yeri: | Bakı |
| Nəşr ili: | 2007 |
| ISBN: | 978-9952-441-01-7 |
| Səhifələrin sayı: | 881 |
| Sərlövhə: | Azərbaycan Milli Ensiklopediyası, I CİLD |
| Nəşriyyat: | "Azərbaycan Milli Ensiklopediyası" Elmi Mərkəzi |
| Nəşr yeri: | Bakı |
| Nəşr ili: | 2009 |
| ISBN: | 978-9952-441-02-4 |
| Səhifələrin sayı: | 608 |
| Sərlövhə: | Azərbaycan Milli Ensiklopediyası, II CİLD |
| Nəşriyyat: | "Azərbaycan Milli Ensiklopediyası" Elmi Mərkəzi |
| Nəşr yeri: | Bakı |
| Nəşr ili: | 2010 |
| ISBN: | 978-9952-441-05-5 |
| Səhifələrin sayı: | 604 |
| Sərlövhə: | Azərbaycan Milli Ensiklopediyası, III CİLD |
| Nəşriyyat: | "Azərbaycan Milli Ensiklopediyası" Elmi Mərkəzi |
| Nəşr yeri: | Bakı |
| Nəşr ili: | 2011 |
| ISBN: | 978-9952-441-07-9 |
| Səhifələrin sayı: | 604 |
| Sərlövhə: | Azərbaycan Milli Ensiklopediyası, “Azərbaycan” xüsusi cildi (rus dilində) |
| Nəşriyyat: | "Azərbaycan Milli Ensiklopediyası" Elmi Mərkəzi |
| Nəşr yeri: | Bakı |
| Nəşr ili: | 2012 |
| ISBN: | 978-9952-441-01-7 |
| Səhifələrin sayı: | 881 |
| Sərlövhə: | Azərbaycan Milli Ensiklopediyası, IV CİLD |
| Nəşriyyat: | "Azərbaycan Milli Ensiklopediyası" Elmi Mərkəzi |
| Nəşr yeri: | Bakı |
| Nəşr ili: | 2013 |
| ISBN: | 978-9952-441-03-1 |
| Səhifələrin sayı: | 608 |
| Sərlövhə: | Azərbaycan Milli Ensiklopediyası, V CİLD |
| Nəşriyyat: | "Azərbaycan Milli Ensiklopediyası" Elmi Mərkəzi |
| Nəşr yeri: | Bakı |
| Nəşr ili: | 2014 |
| ISBN: | 978-9952-441-10-9 |
| Səhifələrin sayı: | 592 |
| Sərlövhə: | Azərbaycan Milli Ensiklopediyası, VI CİLD |
| Nəşriyyat: | "Azərbaycan Milli Ensiklopediyası" Elmi Mərkəzi |
| Nəşr yeri: | Bakı |
| Nəşr ili | 2015 |
| ISBN: | 978-9952-441-11-6 |
| Səhifələrin sayı: | 608 |
БАШГЫРД ЦСЙАНЛАРЫ (17–18 ясрляр) – 1662–64 и л л я р ц с й а н ы чар щюкумятинин башгырд феодалларынын калмыклар цзяриня басгынларыны гадаьан етмяси вя тутдуглары ясирляри гайтармаг тяляби иля ялагядар башланмышды. Цсйан бцтцн Башгырдыстаны вя бязи гоншу гязалары бцрцмцшдц. 1664 илдя чар щюкумяти цсйаны йатырды, лакин бязи эцзяштляря дя эетди. 1681–83 и л л я р ц с й а н ы башгырдларын чар щюкумяти тяряфиндян зорла христианлашдырылаъаьы щаггында хябярин йайылмасы иля ялагядар башланмышды. Лакин цсйана казак задяэаны (старшина) Сейид Садиир башчылыг едирди. 1682 илдя цсйан бцтцн Башгырдыстаны бцрцдц. Эениш башгырд кцтляляринин щярякатдан мяйус галмасы, щямчинин чар щюкумятинин христианлашдыр ма щаггында щеч бир сярянъам вермяйяъяйини билдирмяси мцбаризянин дайандырылмасында щялледиъи рол ойнады. 1705–11 и л л я р ц с й а н ы н а сябяб 1704 илдя йени верэилярин гойулмасы вя щюкумятин рус ордусу цчцн башгырдлардан ат тяляб етмяси иди. Щюкумят калмык дястяляриндян истифадя едяряк цсйаны йатырды, лакин йеня бязи эцзяштляря эетмяли олду. 1735–40 и л л я р ц с й а н ы н а сябяб чар щюкумятинин галалар вя мядян заводлары инша етмяк йолу иля башгырд торпагларыны зябт етмяси иди. Бу цсйан да йатырылды вя щюкумят башгырд иъмаларынын дахили щяйатыны чар идаря органларынын нязаряти алтына салан инзибати ислащатлар апарды. 1755–56 ил ляр цс йа нынын (бах Батырша) сябяби рус зцлмцнцн эцълянмяси, чар щюкумятинин ящалини зорла христианлашдырмаг вя торпагларыны мцсадиря етмяк сийасяти иди. Цсйанын щазырланмасында молла Абдулла Ялийевин (Батырша) ъищада чаьыран мцраъиятнамясинин бюйцк ролу олмушдур. Йерли феодалларын цсйана гошулмамасы вя чар щюкумятинин йеритдийи цсйанчылары парчаламаг сийасятинин (кюнцллц тяслим оланлары баьышламаг, татарлары, газахлары, башгырдлары вя диэяр халглары бир-биринин цзяриня галдырмаг) цсйанын йатырылмасында мцщцм ролу олду.
БАШГЫРД ЦСЙАНЛАРЫ (17–18 ясрляр) – 1662–64 и л л я р ц с й а н ы чар щюкумятинин башгырд феодалларынын калмыклар цзяриня басгынларыны гадаьан етмяси вя тутдуглары ясирляри гайтармаг тяляби иля ялагядар башланмышды. Цсйан бцтцн Башгырдыстаны вя бязи гоншу гязалары бцрцмцшдц. 1664 илдя чар щюкумяти цсйаны йатырды, лакин бязи эцзяштляря дя эетди. 1681–83 и л л я р ц с й а н ы башгырдларын чар щюкумяти тяряфиндян зорла христианлашдырылаъаьы щаггында хябярин йайылмасы иля ялагядар башланмышды. Лакин цсйана казак задяэаны (старшина) Сейид Садиир башчылыг едирди. 1682 илдя цсйан бцтцн Башгырдыстаны бцрцдц. Эениш башгырд кцтляляринин щярякатдан мяйус галмасы, щямчинин чар щюкумятинин христианлашдыр ма щаггында щеч бир сярянъам вермяйяъяйини билдирмяси мцбаризянин дайандырылмасында щялледиъи рол ойнады. 1705–11 и л л я р ц с й а н ы н а сябяб 1704 илдя йени верэилярин гойулмасы вя щюкумятин рус ордусу цчцн башгырдлардан ат тяляб етмяси иди. Щюкумят калмык дястяляриндян истифадя едяряк цсйаны йатырды, лакин йеня бязи эцзяштляря эетмяли олду. 1735–40 и л л я р ц с й а н ы н а сябяб чар щюкумятинин галалар вя мядян заводлары инша етмяк йолу иля башгырд торпагларыны зябт етмяси иди. Бу цсйан да йатырылды вя щюкумят башгырд иъмаларынын дахили щяйатыны чар идаря органларынын нязаряти алтына салан инзибати ислащатлар апарды. 1755–56 ил ляр цс йа нынын (бах Батырша) сябяби рус зцлмцнцн эцълянмяси, чар щюкумятинин ящалини зорла христианлашдырмаг вя торпагларыны мцсадиря етмяк сийасяти иди. Цсйанын щазырланмасында молла Абдулла Ялийевин (Батырша) ъищада чаьыран мцраъиятнамясинин бюйцк ролу олмушдур. Йерли феодалларын цсйана гошулмамасы вя чар щюкумятинин йеритдийи цсйанчылары парчаламаг сийасятинин (кюнцллц тяслим оланлары баьышламаг, татарлары, газахлары, башгырдлары вя диэяр халглары бир-биринин цзяриня галдырмаг) цсйанын йатырылмасында мцщцм ролу олду.
