Azərbaycan Milli Ensiklopediyası
III CİLD (BABİNGER - BAXŞƏLİYEV)
    BATU


    БАТУ, Б а т ы  х а н , С а и н  х а н (монгол дилиндя – йахшы щюкмдар) (тягр. 1207–56) – Ъуъиляр сцлалясиндян монгол ханы. Гызыл Орда дювлятинин фактики баниси. Ъуъинин оьлу, Чинэиз ханын нявяси. Атасынын юлцмцндян (1227) сонра Ъуъи улусунун башчысы олмушдур. Гурултайын гярары иля 1235 илдя 120 минлик орду иля гярбя йцрцшя башламышдыр. 1236 илдя Волга-Кама Булгарыстаныны тутмуш, 1237–38 иллярдя шимал-шярги рус кнйазлыгларыны, 1239–42 иллярдя ися ъянуби рус кнйазлыгларыны мяьлубиййятя уьратмыш, Полша, Маъарыстан, Чехийа, Болгарыстан вя Далмасийайа, щямчинин диэяр Шярги Авропа дювлятляриня йцрцшляр тяшкил етмишдир. 1241 илдя Уэедей хаганын юлцмцндян сонра Мяркязи Авропадан вя Балкан й-а-ндан гошунлары чыхарараг хаган сечкиси гурултайында иштирак етмяк цчцн Дяшти-Гыпчаьа гайытмышдыр. 1242–56 иллярдя Б. Урал чайындан гярбдяки торпаглары идаря етмишдир. Яввялляр Булгар ш.-ндя йерляшян игамятэащыны сонралар Волганын ашаьы ахарларына кючцрмцшдцр; бурада 13 ясрин орталарында Гызыл Орданын пайтахты Сарай ш.-нин ясасы гойулмушдур. Ъаьатай ханын юлцмцндян (1242) сонра Чинэизиляр няслинин номинал башчысы Б. щесаб олунурду. Уэедей сцлалясинин щакимиййятдян узаглашдырылмасы вя ямиси оьлу Менэцнцн империйанын бюйцк ханы олмасы уьрунда мцбаризя апармышдыр. Менэц император сечилдикдян (1251) сонра Орта Асийадакы Ъаьатай улусуну онунла бюлцшдцрян Б. фактики щакимиййят шярики олмушдур.

    Яд.: Бартольд В.В. Батый // Бартольд В.В. Соч., М., 1968. Т. 5; Греков Б.Д., Якубовский А.Ю. Золотая Орда и её падение. [2-е изд.]. М., 1998.

Sərlövhə: Azərbaycan Milli Ensiklopediyası, “Azərbaycan” xüsusi cildi (Azərbaycan dilində)
Nəşriyyat: "Azərbaycan Milli Ensiklopediyası" Elmi Mərkəzi
Nəşr yeri: Bakı
Nəşr ili: 2007
ISBN: 978-9952-441-01-7
Səhifələrin sayı: 881
Sərlövhə: Azərbaycan Milli Ensiklopediyası, I CİLD
Nəşriyyat: "Azərbaycan Milli Ensiklopediyası" Elmi Mərkəzi
Nəşr yeri: Bakı
Nəşr ili: 2009
ISBN: 978-9952-441-02-4
Səhifələrin sayı: 608
Sərlövhə: Azərbaycan Milli Ensiklopediyası, II CİLD
Nəşriyyat: "Azərbaycan Milli Ensiklopediyası" Elmi Mərkəzi
Nəşr yeri: Bakı
Nəşr ili: 2010
ISBN: 978-9952-441-05-5
Səhifələrin sayı: 604
Sərlövhə: Azərbaycan Milli Ensiklopediyası, III CİLD
Nəşriyyat: "Azərbaycan Milli Ensiklopediyası" Elmi Mərkəzi
Nəşr yeri: Bakı
Nəşr ili: 2011
ISBN: 978-9952-441-07-9
Səhifələrin sayı: 604
Sərlövhə: Azərbaycan Milli Ensiklopediyası, “Azərbaycan” xüsusi cildi (rus dilində)
Nəşriyyat: "Azərbaycan Milli Ensiklopediyası" Elmi Mərkəzi
Nəşr yeri: Bakı
Nəşr ili: 2012
ISBN: 978-9952-441-01-7
Səhifələrin sayı: 881
Sərlövhə: Azərbaycan Milli Ensiklopediyası, IV CİLD
Nəşriyyat: "Azərbaycan Milli Ensiklopediyası" Elmi Mərkəzi
Nəşr yeri: Bakı
Nəşr ili: 2013
ISBN: 978-9952-441-03-1
Səhifələrin sayı: 608
Sərlövhə: Azərbaycan Milli Ensiklopediyası, V CİLD
Nəşriyyat: "Azərbaycan Milli Ensiklopediyası" Elmi Mərkəzi
Nəşr yeri: Bakı
Nəşr ili: 2014
ISBN: 978-9952-441-10-9
Səhifələrin sayı: 592
Sərlövhə: Azərbaycan Milli Ensiklopediyası, VI CİLD
Nəşriyyat: "Azərbaycan Milli Ensiklopediyası" Elmi Mərkəzi
Nəşr yeri: Bakı
Nəşr ili 2015
ISBN: 978-9952-441-11-6
Səhifələrin sayı: 608
BABİNGER – BAXŞƏLİYEV
    BATU


    БАТУ, Б а т ы  х а н , С а и н  х а н (монгол дилиндя – йахшы щюкмдар) (тягр. 1207–56) – Ъуъиляр сцлалясиндян монгол ханы. Гызыл Орда дювлятинин фактики баниси. Ъуъинин оьлу, Чинэиз ханын нявяси. Атасынын юлцмцндян (1227) сонра Ъуъи улусунун башчысы олмушдур. Гурултайын гярары иля 1235 илдя 120 минлик орду иля гярбя йцрцшя башламышдыр. 1236 илдя Волга-Кама Булгарыстаныны тутмуш, 1237–38 иллярдя шимал-шярги рус кнйазлыгларыны, 1239–42 иллярдя ися ъянуби рус кнйазлыгларыны мяьлубиййятя уьратмыш, Полша, Маъарыстан, Чехийа, Болгарыстан вя Далмасийайа, щямчинин диэяр Шярги Авропа дювлятляриня йцрцшляр тяшкил етмишдир. 1241 илдя Уэедей хаганын юлцмцндян сонра Мяркязи Авропадан вя Балкан й-а-ндан гошунлары чыхарараг хаган сечкиси гурултайында иштирак етмяк цчцн Дяшти-Гыпчаьа гайытмышдыр. 1242–56 иллярдя Б. Урал чайындан гярбдяки торпаглары идаря етмишдир. Яввялляр Булгар ш.-ндя йерляшян игамятэащыны сонралар Волганын ашаьы ахарларына кючцрмцшдцр; бурада 13 ясрин орталарында Гызыл Орданын пайтахты Сарай ш.-нин ясасы гойулмушдур. Ъаьатай ханын юлцмцндян (1242) сонра Чинэизиляр няслинин номинал башчысы Б. щесаб олунурду. Уэедей сцлалясинин щакимиййятдян узаглашдырылмасы вя ямиси оьлу Менэцнцн империйанын бюйцк ханы олмасы уьрунда мцбаризя апармышдыр. Менэц император сечилдикдян (1251) сонра Орта Асийадакы Ъаьатай улусуну онунла бюлцшдцрян Б. фактики щакимиййят шярики олмушдур.

    Яд.: Бартольд В.В. Батый // Бартольд В.В. Соч., М., 1968. Т. 5; Греков Б.Д., Якубовский А.Ю. Золотая Орда и её падение. [2-е изд.]. М., 1998.

    BATU


    БАТУ, Б а т ы  х а н , С а и н  х а н (монгол дилиндя – йахшы щюкмдар) (тягр. 1207–56) – Ъуъиляр сцлалясиндян монгол ханы. Гызыл Орда дювлятинин фактики баниси. Ъуъинин оьлу, Чинэиз ханын нявяси. Атасынын юлцмцндян (1227) сонра Ъуъи улусунун башчысы олмушдур. Гурултайын гярары иля 1235 илдя 120 минлик орду иля гярбя йцрцшя башламышдыр. 1236 илдя Волга-Кама Булгарыстаныны тутмуш, 1237–38 иллярдя шимал-шярги рус кнйазлыгларыны, 1239–42 иллярдя ися ъянуби рус кнйазлыгларыны мяьлубиййятя уьратмыш, Полша, Маъарыстан, Чехийа, Болгарыстан вя Далмасийайа, щямчинин диэяр Шярги Авропа дювлятляриня йцрцшляр тяшкил етмишдир. 1241 илдя Уэедей хаганын юлцмцндян сонра Мяркязи Авропадан вя Балкан й-а-ндан гошунлары чыхарараг хаган сечкиси гурултайында иштирак етмяк цчцн Дяшти-Гыпчаьа гайытмышдыр. 1242–56 иллярдя Б. Урал чайындан гярбдяки торпаглары идаря етмишдир. Яввялляр Булгар ш.-ндя йерляшян игамятэащыны сонралар Волганын ашаьы ахарларына кючцрмцшдцр; бурада 13 ясрин орталарында Гызыл Орданын пайтахты Сарай ш.-нин ясасы гойулмушдур. Ъаьатай ханын юлцмцндян (1242) сонра Чинэизиляр няслинин номинал башчысы Б. щесаб олунурду. Уэедей сцлалясинин щакимиййятдян узаглашдырылмасы вя ямиси оьлу Менэцнцн империйанын бюйцк ханы олмасы уьрунда мцбаризя апармышдыр. Менэц император сечилдикдян (1251) сонра Орта Асийадакы Ъаьатай улусуну онунла бюлцшдцрян Б. фактики щакимиййят шярики олмушдур.

    Яд.: Бартольд В.В. Батый // Бартольд В.В. Соч., М., 1968. Т. 5; Греков Б.Д., Якубовский А.Ю. Золотая Орда и её падение. [2-е изд.]. М., 1998.