БАЙАТЛАР – 1) тцрк тайфасы; оьуз тайфаларындан бири (бах Оьузлар). 9–10 ясрлярдя оьузларын тайфа иттифагына башчылыг едян тайфалардан бири дя Б. иди. 16 ясрдя онлары Нишапур бюлэясиндя йашайан монгол мяншяли байатлардан фяргляндирмяк цчцн Б.-а аь байат, йахуд юз байат, монгол мяншяли байатлара ися гара байатлар дейилирди. Оьуз тайфалары иля бирликдя Б. да 9 ясрин 2-ъи йарысында Азярб.-а эялмишляр. Ейни заманда онлар Анадолуда, Иранда, Ирагда вя
Сурийада да йайылмышлар. Б.-ын бир гисми Теймуриляр дюврцндя Анадолудан кючцрцлян оьузларла эери гайыдаркян Азярб.-да галмышлар. Азярб.-да йашайан Б. йерли ящали иля гайнайыб гарышмышлар. 15 ясрдя аьгойунлуларын зяфярляриндян сонра Щямядана вя онун ъ.-ш.-индяки яразиляря эялмишляр. Сяфяви шащы Ы Аббас байат ямирлярини Азярб.-ын мцхтялиф санъагларына башчы тяйин етмишди. 19 ясрин яввялляриндя Б. цч гола айрылараг Азярб.-да (5000 няфяр), Тещран ятрафында (3000 няфяр), Фарс вя Шираз вил.-ляриндя (3000 няфяр) йашайырдылар. Тядгигатчыларын фикринъя Байаты-Гаъар, Байаты-яъям, Байаты-Исфащан, Байаты- кцрд, Байаты-Шираз муьамлары, байаты шеир формасы, Азярб. Респ.-нын Аьъабяди, Салйан, Уъар, Шамахы р-нларындакы Байат к.-ляринин ады Б.-ла ялагядардыр. Б. Тцр. вя Юзб. респ.-ла- рында да йашайырлар.

2) Монголустанын шм.-г.-индя ойратлар групундан халг; б а й и т л я р, б а й а у т л а р  да адланыр. Тогтохын-Шил даь силсилясиндя Убсу-Нур эюлцндян ъ.-ш.-дя (ейниадлы аймакда) йашайырлар. Сайлары 50,8 мин няфярдир (2000). 13 ясрдян мялумдурлар. Мяншяъя шярги монголлара йахындырлар. 17 ясрдя дербетлярля бирликдя Ъунгар ханлыьынын тяркибиня гатылмышлар. Ханлыьын сцгутундан сонра 1755–58 иллярдя 10 хошундан ибарят айрыъа бирлик (арбан-байат) йаратмышлар. Б.-ын бир щиссяси диэяр ойрат тайфалары иля бирликдя Русийа яразисиня кючяряк калмыкларын тяркибиня дахил олмушлар.